του Δημήτρη Δημητρακόπουλου

Αρχικά, βγάλε από το μυαλό όλες τις προκαταλήψεις σου για τις τούρκικες σαπουνόπερες. Οι ιστορίες έρωτα, δράματος και τραγικών εξελίξεων που τεστάρουν τις αντοχές σου δεν είναι το αντικείμενο κριτικής αυτού του ντοκιμαντέρ. Αντιθέτως, η Νίνα Μαρία Πασχαλίδου ενδιαφέρεται για τη δύναμη που ασκούν αυτές οι σειρές επάνω στη μουσουλμανική κοινωνία τού σήμερα και τη συμμετοχή τους στην αλλαγή τού (παραδοσιακού) ρόλου τής γυναίκας, μια διάσταση που στο δυτικό μάτι μοιάζει ξένη, έως και αστεία.

Η γυναίκα που βλέπει στο βιασμό τής «Φατμαγκιούλ» τη δική της προσωπική αντίστοιχη περιπέτεια, η νοικοκυρά της διπλανής πόρτας που απαιτεί από το σύζυγό της το επίπεδο στοργής και αφοσίωσης που επιδεικνύει ο «Μεχμέτ» στην «Γκουμούς», η νεαρή κοπέλα που τολμάει να προχωρήσει σε σχέση με έναν ξένο, ακολουθώντας το παράδειγμα της «Ναζλί» και του «Νίκου», η κυρία που αποφασίζει δυναμικά να κυνηγήσει το καλύτερο για εκείνη και το παιδί της από έναν προηγούμενο διαλυμένο γάμο, ακριβώς όπως και η «Σεχραζάτ», είναι όλες κομμάτι μιας κοινωνίας που βολεύεται να τις κατηγοριοποιεί στις θέσεις συζύγου, κόρης ή μητέρας και τώρα ανακαλύπτουν ότι αυτοί οι ρόλοι δεν είναι ο μονόδρομος.

Την κοινωνική διάσταση του φαινομένου εντείνει και το γεγονός ότι η πλειοψηφία των σειρών γράφεται από γυναίκες δημιουργούς, γεγονός που υπογραμμίζει ότι, ούτε λίγο ούτε πολύ, προσωπικά στοιχεία των ιστοριών τους ενσωματώνονται συνειδητά στα σενάρια σε μια σκόπιμη προσπάθεια αλλαγής του κοινωνικού status quo. Ακόμα και αν αυτή η αλλαγή μπορεί απλά να περιοριστεί στη δύναμη μιας γυναίκας από τα συντηρητικά βάθη της Ανατολής να τολμήσει να ζητήσει διαζύγιο (και να το κερδίσει).

Είναι ένα θέμα που σαφώς μπορεί να αναπτυχθεί απεριόριστα και προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η Νίνα Μαρία Πασχαλίδου επιχειρεί με το «Kismet» μια, τελικά, επιφανειακή προσέγγιση. Στην εποχή των ντοκιμαντέρ που ξεχειλώνουν μια ιδέα σε μεγάλου μήκους απόπειρες χωρίς λόγο, είναι πραγματικά κρίμα, κάτι που έχει όντως να πει πολλά πράγματα, να περιορίζεται σε μια τόσο γρήγορη ανάγνωση. Με την ίδια ταχύτητα που το «Kismet» αγγίζει τις διάφορες διαστάσεις τού προβλήματος, τις εγκαταλείπει το ίδιο σύντομα για να προχωρήσει σε κάτι καινούργιο, προκαλώντας έκπληξη με το ουσιαστικό εύρος της θεματολογίας αλλά και απογοήτευση επειδή δεν εμμένει τόσο στις επιμέρους διαστάσεις.

Παράλληλα, ξεφεύγει και… εκτός θέματος, όταν προσπαθεί να εξηγήσει για ποιο λόγο οι σειρές αυτές έχουν τόση επιτυχία στο ελληνικό κοινό. Η απάντηση της ηλικιωμένης κυρίας που υποστηρίζει ότι «της θυμίζουν τον αγνό έρωτα της νιότης της» δε συνάδει με τις υπόλοιπες απαντήσεις των γυναικών εξ Ανατολής αλλά και δεν εξηγεί το λόγο της καθολικής αποδοχής σε όλες τις ηλικίες, ειδικά όταν όλες οι υπόλοιπες συνεντευξιαζόμενες εκ Τουρκίας είναι σαφώς νεαρότερης ηλικίας.

Ενδεχομένως, η σκηνοθέτις να επιστρέψει μελλοντικά στο θέμα για μια συμπληρωματική… έκθεση, όμως, μέχρι τότε το εγχείρημα θα παραμένει άκρως ενδιαφέρον αλλά μάλλον ελλιπές στην ουσία του.