της Βικτωρίας Μιχαήλ

Φανταστείτε ένα μακροσκελές κι εμπεριστατωμένο λήμμα της Βικιπαίδειας που έχει ντεκοραριστεί δεξιοτεχνικά, με τον Avid ως PowerPoint, στα μέτρα μιας παρουσίασης της εργοβιογραφίας ενός ζωγράφου όπως θα τη χρησιμοποιούσε ένας ιστορικός Τέχνης εν είδει crash course στο αμφιθέατρο ή, ακόμα καλύτερα, εν είδει οπτικοακουστικού συγγράμματος που ο σπουδαστής μπορεί να παρακολουθήσει κατά βούληση στις personal οθόνες του. Ζηλευτό μορφωτικό εργαλείο, έτσι; Φανταστείτε το τώρα να… κρεμιέται μεγεθυσμένο στο πανί μιας σκοτεινής αίθουσας – τοποσήμου, όπου οι συνθήκες προβολής είναι μακράν του ιδανικού και όπου ο βαυκαλισμός τού χώρου ότι ανοίγει μυαλά και μάτια προσφέροντας δυσεύρετη κουλτούρα συχνότατα μέσω video files συναντάει τη φιλοδοξία ενός βετεράνου τού κατά δήλωσίν του δημιουργικού doc (το οποίο, όμως, σχεδόν πάντα έφερε τα χαρακτηριστικά της παράλληλης βασικής δουλειάς του στην τηλεοπτική τεκμηρίωση) να συναντήσει το κινηματογραφικό κοινό με κάτι που μόνο κινηματογραφικό δεν είναι. Σαν να μοστράρεις το «El Espolio» στο πατάρι σου ένα πράμα.

Μόλις πήρατε μια εικόνα τού τι, δυστυχώς, συμβαίνει με την επιστροφή του Λευτέρη Χαρωνίτη στο θεματικό totem του, μετά από ένα μεσαίου μήκους εξάπτυχο για την ΕΡΤ με ένα feature αυτή τη φορά, που επιχειρεί πλάι στον εκμοντερνισμό τού «καδραρίσματος» (το οποίο νετάρει στα προσωπογραφικά δημιουργήματα) του ρεζουμέ και του oeuvre τού μεγάλου Έλληνα της Αναγέννησης να ψαύσει κάποιες νέες διαστάσεις που έχει διακρίνει την τελευταία 20ετία σε αυτά η έρευνα. Είναι ένα πράγματι γόνιμο κι ενδιαφέρον πεδίο χάρη στο έρεισμά τους στα μελετημένα σχόλια στα περιθώρια τόμων της… ψαγμένης προσωπικής βιβλιοθήκης του σπουδαιότερου δικού μας fine artist όλων των εποχών, ενισχυτικά (αλλά όχι αποδεικτικά, σκοτεινά σημεία και εικασίες διαπλέκονται ακόμη στο cv του) της θεώρησής του ως συνειδητοποιημένου δημιουργού κι ανυπότακτου πνεύματος – αν ανήκεις στον κύκλο των ειδημόνων, βασικά εντούτοις. Οι έξω απ’ αυτόν θα κρατήσουν τα πιο πιασάρικα της πραγματολογίας όπως την κομπορρημοσύνη του εναντίον (!) της «Δευτέρας Παρουσίας» του Μικελάντζελο, ενώ ο Χαρωνίτης σουμάρει σε κεφάλαια τον βίο και την παραγωγή του από τα μέσα του 16ου αι. στον ενετοκρατούμενο Χάνδακα, τη Γαληνοτάτη του Τιντορέτο και τη Ρώμη της καρδιναλικής ευμενειοδυσμένειας έως το ιβηρικό δεύτερο μισό της βιολογικής και αρτίστικης ύπαρξής του πριν από την αποδημία του στη δεύτερη πατρίδα του, το Τολέδο το 1614.

Η πολύχρονη εργασία – έργο αγάπης του σκηνοθέτη για το υποκείμενο δεν κρύβεται ούτε στη σκηνοθεσία ούτε στο σενάριο. Ο χρωστήρας του, με post στερεωτικό τα dissolve εντός του πλάνου, αποτυπώνει στρωτά την εντοπισμένη χρονολογικά και τοπολογικά (με ποτέ άσκοπες λήψεις σε αρχείο, μουσεία & ιδιωτικές συλλογές ανά τον κόσμο, και ακόμα κι εναέρια γυρίσματα) δουλειά τού Θεοτοκόπουλου ενώ ξετυλίγει τον μουσαμά της ζωής του και χαρακτηριστικών ή επόψεων που η κριτική επισημαίνει στο corpus του, επικεντρώνοντας στα πορτρέτα: ο προστάτης μεγάλος αδελφός του Μανούσος, οι αγιογραφίες στην Κρήτη, οι επιδράσεις κατά τη μαθητεία του στην Ιταλία, οι δικαστικές διαμάχες του με παραγγελιοδότες στην Ισπανία, το εκεί εργαστήριό του, το γυναικείο πρόσωπο / η φραγκισκανή τυπολογία / η ταύτιση της μορφής του σε πίνακες, η σύντροφος και μητέρα του γιου του Χερόνιμα, το επισκέψιμο πλέον αξιοθέατο Casa del Greco, ο θαυμασμός του Καζαντζάκη και του Αϊζενστάιν (η πιο κινηματογραφοφιλική πινελιά) και η αναγνώριση από / επιρροή του στον μοντερνισμό από τον Σεζάν μέχρι τον Πικάσο.

Όλα βρίσκουν, όμως, τη χρυσή τομή της ντοκιμαντερίστικης… παράδοσης, και παρότι στο πιο new media οπτικά, με το ξύλο των παραπομπών στους μελετητές να μισοβερνικώνεται. Εξαιρετικά σπάνιες ευτυχώς είναι οι μουντζούρες της γραφίδας (σίγουρα το «μια από τις κυριότερες προσωπογραφίες στον κόσμο» και τα θαυμαστικά στις λεζάντες – «Βενετία 1568!»), ενώ η τέμπερα του μοντέρ Μιχάλη Γαλανάκη και η εκ του ιδίου ακουαρέλα μουσικών επιλογών (Παλεστρίνα, Μοντεβέρντι, Ξενάκης, Ψαραντώνης, της Παναγιάς τα μάτια) αποτελούν δείγματα αναγεννησιακού καλλιτέχνη στο post. Δυστυχώς, ο μπουκωμένος ο-Θεός-να-τον-κάνει-στερεοφωνικό ήχος του αντι-Εσκοριάλ της Αλκυονίδας δεν βοηθάει καθόλου ανά σημεία τη δεξίωση του κειμένου από το αυτί, παρά το θερμοκρασιακά ταιριαστό speakage των Αχιλλέα Κυριακίδη και Άννας Χατζηχρήστου. Αυτή η καλαίσθητη μονογραφία εκτίθεται σε λάθος περιβάλλον, το είπαμε. Όσοι πιστοί…