του Δημήτρη Δημητρακόπουλου

Τα στατιστικά προσφέρουν μερικές ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την ταινία. Με το «Chinese Zodiac» ο Τζάκι Τσαν μπήκε στο βιβλίο των ρεκόρ Γκίνες για δύο πράγματα: αφενός γιατί με τα γυρίσματα της ταινίας έγινε ο ηθοποιός με τις περισσότερες επικίνδυνες σκηνές που πραγματοποίησε ο ίδιος χωρίς χρήση κασκαντέρ και αφετέρου γιατί, ως μέλος του συνεργείου, κατείχε τις περισσότερες ιδιότητες στην ταινία όσο κανείς άλλος ποτέ. Κρατάτε λογαριασμό; Ηθοποιός, σκηνοθέτης, παραγωγός, διευθυντής φωτογραφίας, οργανωτής επικίνδυνων σκηνών, υπεύθυνος catering (!) και η λίστα δεν τελειώνει εκεί. Δεν είναι, επομένως, υπερβολή να θεωρήσουμε ότι η ταινία είναι ουσιαστικά ένα project ζωής για τον Τσαν. Σημειολογικά, αποτελεί την 101η ταινία του και, σύμφωνα με δηλώσεις του ίδιου, πολύ πιθανόν να αποτελέσει και την τελευταία του. Αξίζει, λοιπόν, όλον αυτόν τον κόπο;

«Μάλλον όχι», θα ήταν η ιδανικότερη απάντηση. Και δεν είναι ότι είναι απόλυτα κακό το θέαμα ή ότι ο Τσαν δεν προσπαθεί να προσφέρει αληθινή διασκέδαση στο θεατή. Εξάλλου, η ταινία σηματοδοτεί την επιστροφή σε γνώριμες περιοχές για τον ηθοποιό, καθώς αποτελεί άτυπη συνέχεια του «Τζάκι Τσαν – Ο Κεραυνός του Θεού», ακόμα κι αν ο πρωταγωνιστής πλέον ακούει στο όνομα… JC (που, διόλου τυχαία, είναι και τα αρχικά του δημιουργού). Και, όμως, παρά τις συνεχείς ανατροπές του σεναρίου, τα περιπετειώδη σκηνικά σε γη, θάλασσα και… αέρα (η ταινία κρατά για το φινάλε μάλλον το δυνατότερο χαρτί της, αν έχει απομείνει καθόλου ενδιαφέρον μέχρι τότε), τις κωμικές νότες, που περιμένουμε έτσι κι αλλιώς σε κάθε ταινία του Τσαν, και την προσπάθεια να ενδιαφερθούμε για τους χαρακτήρες με την προσθήκη μικρών προσωπικών ιστοριών, το τελικό αποτέλεσμα φαντάζει άψυχο και αποσπασματικό.

Η αρχική ιδέα είναι απλή. Ο JC και η ομάδα του αναλαμβάνουν να βρουν τα εναπομείναντα κεφάλια από τα χάλκινα αγάλματα του ζωδιακού κύκλου, που κοσμούσαν το Θερινό Ανάκτορο στο Πεκίνο. Ήδη από τον «Κεραυνό του Θεού» δεν ήταν κρυφό το γεγονός ότι ο κεντρικός άξονας χαρακτηριζόταν από μια μίξη Ιντιάνα Τζόουνς και πολεμικών τεχνών και αυτή η προσέγγιση παραμένει αναλλοίωτη και στον «Ζωδιακό Κύκλο», ίσως με μία έξτρα δόση «Επικίνδυνης Αποστολής». Ο Τσαν κάνει φιλότιμες προσπάθειες, μάλιστα, για να διατηρήσει τις ταχύτητες σε υψηλές στροφές, προσθέτοντας στο παιχνίδι φιλάργυρους επιχειρηματίες, δολοφονικούς μισθοφόρους, πολύγλωσσους πειρατές, Γάλλους αριστοκράτες, ανταγωνιστές από τα παλιά και… ακτιβιστές υπέρ της επιστροφής των κλεμμένων μνημείων στις χώρες προέλευσής τους! Στην ταινία, υπάρχει υλικό που θα γέμιζε περισσότερες από μία τηλεοπτικές σεζόν μιας σειράς! Το κυριότερο πρόβλημα, όμως, είναι ότι οι καταιγιστικοί ρυθμοί και οι συνεχείς αλλαγές κατεύθυνσης του σεναρίου δίνουν έναν αποσπασματικό τόνο στην ταινία και οι εξελίξεις δείχνουν διαδικαστικές και σχηματικές. Όλα τα επεισόδια αποτελούν ουσιαστικά την αφορμή για να φτάσουμε στο ηθικό επίκεντρο της ταινίας. Και εκεί είναι που τα πράγματα παίρνουν μια ακούσια κωμική τροπή.

Το «Chinese Zodiac» γίνεται ξαφνικά μια ταινία για τον επαναπατρισμό της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, ενώ μερικά σχόλια σχετικά με την ιστορία της Κίνας αποκτούν έναν μεγαλύτερο από όσο θα έπρεπε πατριωτικό τόνο. Όλα όσα θα περίμενες να ακούσεις για «μνημεία που ανήκουν σπίτι τους», για «επεκτατικές πολιτικές που κατάστρεψαν σε μια νύχτα πολιτιστικά έργα που χρειάστηκαν αιώνες για να δημιουργηθούν» και για το «χρήμα που διαβρώνει την κληρονομιά» βρίσκονται εδώ. Δεν είναι κακό που, ανάμεσα στα άλλα, ο Τσαν προσπαθεί να αναφερθεί και σε αυτή τη διάσταση του προβλήματος. Η αφέλεια της προσέγγισης, όμως, δεν μπορεί να μην προκαλέσει ένα ελαφρύ μειδίαμα.

Παράλληλα, στα 58 του χρόνια, ο Τσαν αρχίζει να δείχνει την ηλικία του. Μπορεί να γυρίζει ακόμα ο ίδιος τις επικίνδυνες σκηνές του, όμως, εκείνες φαίνεται σαφώς να έχουν πάψει να είναι τόσο ριψοκίνδυνες όσο παλιά. Ουσιαστικά, μόνο η εναρκτήρια σκηνή με την… αυτοκινούμενη στολή, το φινάλε με τα ακροβατικά στον αέρα και μια (μόνο) σκηνή μάχης σώμα με σώμα στο ενδιάμεσο συνδυάζουν τις πολεμικές τέχνες με την ευρεσιτεχνία και το slapstick, θυμίζοντας κάτι από το παρελθόν του σκηνοθέτη. Για το υπόλοιπο του φιλμ, ο Τσαν αφήνει τους νέους συμπρωταγωνιστές του ή τα ειδικά εφέ να διατηρήσουν ψηλά το επίπεδο της δράσης.

Στην τελική, το «Chinese Zodiac» φέρει όλα τα χαρακτηριστικά στοιχεία μιας ταινίας του Τζάκι Τσαν, χωρίς, όμως, να καταφέρνει να κρύψει την έλλειψη πρωτοτυπίας ή τη φανερή κόπωση του είδους. Ίσως να φταίει και η υπέρμετρη φιλοδοξία του Τσαν να δημιουργήσει κάτι τόσο επικό και μεγαλειώδες, που θα αποτελέσει ένα άξιο κύκνειο άσμα. Αγνοεί, όμως, ότι με την υπέρμετρη προσπάθεια χάνει την ψυχή του εγχειρήματος και προδίδει την αφέλεια του χειρισμού του, παραδίδοντας τελικά μια σειρά ασύνδετων σκηνών, χωρίς πραγματικό συναισθηματικό άξονα.