του Νίκου Παλάτου

Έπειτα από «Το Χρυσό Γάντι» (2019), ο Φατίχ Ακίν καταπιάνεται εκ νέου με μια αληθινή ιστορία εγκλήματος. Τούτη τη φορά δεν γοητεύεται από τη δράση ενός serial killer, αλλά από την εγκληματική ζωή του Τζιγουάρ Χατζαμπί, επιτυχημένου (πλέον) rapper και businessman της μουσικής βιομηχανίας (με καλλιτεχνικό όνομα Χατάρ), ο οποίος ηχογράφησε τον πρώτο του δίσκο μέσα στη φυλακή, ενώ εξέτιε ποινή για την κλοπή μεγάλου φορτίου χρυσού. Τα καλά νέα είναι πως «Το Χρυσάφι του Ρήνου» δεν είναι το «Χρυσό»… ανοσιούργημα της προηγούμενης ταινίας του. Τα κακά νέα είναι πως ο Γερμανός auteur στέκει αναποφάσιστος για το είδος του φιλμ που θέλει να γυρίσει, καταλήγοντας να φτιάξει κάτι που μοιάζει… με τρία σε ένα, χωρίς να καταφέρνει και να σκίζει σε κάποιο από τα μέρη τούτης της (υποθετικής) «τριπλέτας». Η μουσική καριέρα του Χατάρ φαίνεται πως χρησιμοποιείται ως πρόσχημα από τον Ακίν, αφού αυτό που πρωτίστως τον ενδιαφέρει είναι να διηγηθεί τον εγκληματικό του βίο, στα πρότυπα των γκανγκστερικών ταινιών του Μάρτιν Σκορσέζε, αλλά σε φάση… «έπαθα Γκάι Ρίτσι»! Κάτι αντίστοιχο, σε γενικές γραμμές, ισχύει και για την προσπάθεια ανάδειξης των αμέτρητων διωγμών και κακουχιών του κουρδικού λαού, μιας και το στόρι ξεκινά από την εποχή της Ισλαμικής Επανάστασης στο Ιράν και τον επακόλουθο πόλεμο Περσίας – Ιράκ, υποπλοκή που δίνει έναν εκτός κλίματος σοβαροφανή ιστορικό τόνο

Η εγκατεστημένη στην Τεχεράνη κουρδική οικογένεια των Χατζαμπί τύγχανε απεριόριστου σεβασμού από την τοπική κοινότητα, αφού ο πατέρας της φαμίλιας ήταν διακεκριμένος συνθέτης και διευθυντής ορχήστρας κλασικής μουσικής. Εξαιτίας της εγκαθίδρυσης της θεοκρατικής Κυβέρνησης του Χομεϊνί και του πολυετούς πολέμου, οι Χατζαμπί (καθώς και πολλοί άλλοι Κούρδοι) ξεκίνησαν προσφυγική περιπλάνηση που, με τα πολλά, τους έφερε μέχρι τη Βόννη στα τέλη της δεκαετίας του ‘80. Ο πατέρας βρίσκει δουλειά ως μαέστρος στην Όπερα της (τότε) γερμανικής πρωτεύουσας, ο μικρός Τζιγουάρ αρχίζει τα μαθήματα πιάνου με την ελπίδα πως θ’ ακολουθήσει τα βήματα του μπαμπά, η πατρική εγκατάλειψη, όμως, για τα μάτια άλλης γυναίκας, στέκει καθοριστική για το μέλλον του πιτσιρικά. Στην προσπάθειά του να συνδράμει οικονομικά τη μάνα του, ο Τζιγουάρ ξεκινά την διακίνηση «χόρτου» στη γειτονιά του, για να περάσει γρήγορα στα πιο μεγάλα και άκρως βίαια κόλπα, με πεδίο δράσης, αν και καταζητούμενος, ανάμεσα σε Άμστερνταμ και Γερμανία. Η απώλεια ενός τεράστιου φορτίου κοκαΐνης θα τον κάνει να σχεδιάσει την περίφημη ληστεία χρυσού, ώστε να ξεπληρώσει τα χρωστούμενα, γεγονός που θα αποδειχθεί καθοριστικό για την πορεία της ζωής του.

Οι άρρηκτοι δεσμοί φιλίας που ο Τζιγουάρ από νωρίς χτίζει με τους δύο κολλητούς και συνοδοιπόρους του στο έγκλημα έχουν τις βάσεις τους στα «Καλά Παιδιά» (1990), εν τούτοις, η εκτέλεση της γκανγκστερικής συνταγής κοιτάζει εντελώς προς «Αρπαχτή» (2000) μεριά. Ο Ακίν δίνει μια χαβαλεδιάρικη διάσταση στην εγκληματική δράση της παρέας, που με καθοδηγητή τον Τζιγουάρ δείχνει πως δεν παίρνει τίποτα στα σοβαρά. Η ανάληψη της προστασίας μεγάλου club του Άμστερνταμ δεν είναι παρά ένα καλαμπούρι το οποίο τους μπάζει για τα καλά στον ντόπιο υπόκοσμο, η δε συναναστροφή τους με τρανό Ιρανό νονό της πιάτσας (που τους ανοίγει τα μάτια για πιο επικερδή μπίζνα), περιγράφεται ως το απόλυτο ανεκδοτολογικού τύπου fun, παρά ως κίνδυνος. Τα συνεχή άλματα στο χρόνο, καθώς το στόρι καλύπτει μια σχεδόν τεσσάρων δεκαετιών περίοδο, ουδόλως βοηθούν στη στέρεα δομημένη αφήγηση, αφού η αποσπασματικότητα κάνει το φιλμ να μοιάζει με συρραφή μικρών, επιμέρους ιστοριών εγκλήματος.

Θα αναρωτηθεί ίσως κάποιος για το που βρίσκεται μέσα σ’ όλα αυτά η hip-hop μουσική που έκανε διάσημο τον Χατάρ, βάζοντάς τον ταυτόχρονα στον ίσιο δρόμο. Η απάντηση είναι πως, εκτός του τελευταίου εικοσάλεπτου, λάμπει σχεδόν ολοκληρωτικά διά της απουσίας της! Στέκει τόσο προσχηματική η φάση με τις ρίμες του Χατάρ, που για οποίον δεν γνωρίζει τον καλλιτέχνη (δηλαδή, η συντριπτική πλειονότητα των εκτός Γερμανίας θεατών…), μηδαμινή σημασία έχει το γεγονός πως το φιλμ είναι βιογραφικό, μιας και ουδόλως ως τέτοιο εισπράττεται. Θυμίζει τυπική ιστορία γκανγκστερικής μυθοπλασίας, με άνοδο, μεγαλοπιάσιμο και πτώση, με επιπλέον γαρνιτούρα οικογενειακά και αισθηματικά θέματα, η μουσική διάσταση της οποίας δεν πολυαφορά, αλλά έπρεπε να χωθεί στο στόρι, διότι ο Χατάρ με αυτή του την ιδιότητα έχει γίνει γνωστός στην (δεύτερη) πατρίδα του. Βέβαια, αρκετοί από τους Γερμανούς συμπατριώτες του πιθανότατα να τον γνώριζαν ήδη, από τη σχεδόν θρυλική ληστεία του φορτίου χρυσού. Στο φιλμ, πρόκειται για εντελώς «κουλό», πλην καθαρόαιμο heist, μέσω μιας μεγάλης σε διάρκεια φαρσικής σεκάνς, που αφενός ο Φατίχ Ακίν της δίνει ιδιαίτερη προσοχή, αφετέρου αποτελεί υλικό με το οποίο ο Ρίτσι θα έστηνε… ολόκληρη ταινία. Ίσως θα ήταν καλύτερο (και πιο έντιμο) ο Ακίν να επικεντρωνόταν αποκλειστικά σε αυτό το συμβάν, αφήνοντας στην άκρη τα υπόλοιπα. Άλλωστε, η μεταστροφή του Χατάρ από φυλακόβιο σε rapper, περισσότερο με αποτέλεσμα της πλήξης από τον πολυετή του εγκλεισμό μοιάζει, παρά ως απόρροια κάποιου σπουδαίου καλλιτεχνικού οράματος.