του Νίκου Παλάτου

Από τις δεκάδες γαλλικές ταινίες που τα τελευταία χρόνια διανέμονται χειμώνα-καλοκαίρι στις ντόπιες αίθουσες, μία από τις ελάχιστες που άξιζε να έχει κανείς στα υπόψιν του ήταν η «Αμάντα» (2018), το προηγούμενο δηλαδή εγχείρημα του σκηνοθέτη Μικαέλ Ερς. Ήταν ένα «μικρό» φιλμ, που περιέγραφε δίχως συναισθηματικές κορώνες μια συγκινητική, σύγχρονη καθημερινότητα, με έμφαση στην απώλεια. Με τούτους τους «Νυχτερινούς Επισκέπτες», σε γενικές γραμμές ο Ερς παραμένει πιστός στο κλίμα που είχε χαράξει με το πρότερο, ατυχώς, όμως, φαίνεται πως εδώ ποντάρει αποκλειστικά και μόνο στην πολυφορεμένη νοσταλγία των ‘80s. Άντε, και στον Ερίκ Ρομέρ!

Το έναυσμα της ιστορίας δίνεται τη βραδιά της νίκης του Φρανσουά Μιτεράν, στις εκλογές του Μαΐου του 1981, ένα σημείο αναφοράς που… ουδεμία σημασία έχει για το όσα θ’ ακολουθήσουν στην επταετή περίοδο που καλύπτει η αφήγηση (μέχρι, δηλαδή, τις επόμενες εκλογές και τη νέα νίκη του Μιτεράν, η οποία επίσης δεν αφορά επί της ουσίας πλοκή και ήρωες!). Το πολιτικό σκηνικό της χώρας δεν χρησιμοποιείται παρά σαν αρχή και τέλος μιας αδιόρατης αφηγηματικής γραμμής, μιας και ουδέποτε τα μέλη της οικογένειας της Ελιζαμπέτ συζητούν για οτιδήποτε έχει να κάνει με την νέα εποχή της γαλλικής Προεδρίας. Και πως να γίνει αυτό, όταν η διαζευγμένη μητέρα και τα δύο της παιδιά, Ματίας και Τζουντίθ, είναι μάλλον εσωστρεφή και σιωπηλά άτομα, τα οποία προσπαθούν να βρουν τη γαλήνη στα προβλήματα υγείας, εργασίας και σχέσεων που αντιμετωπίζουν, μέσω της συναναστροφής τους μ’ έναν παντελώς άγνωστό τους άνθρωπο, που μπαίνει στις ζωές τους… από το παράθυρο.

Η Ταλουλά είναι ένα άστεγο κορίτσι που περιπλανιέται στους δρόμους του Παρισιού, μέχρι που η Ελιζαμπέτ την προσκαλεί στην μεταμεσονύχτια ραδιοφωνική εκπομπή όπου εργάζεται ως τηλεφωνήτρια, προκειμένου να μιλήσει για τις περιπέτειες και τις εμπειρίες της. Ανησυχώντας για το τι μπορεί να της συμβεί εκεί έξω, της προτείνει να μείνει στο σπίτι της για όσο διάστημα αυτή επιθυμεί. Εκείνη δέχεται την ευγενική πρόσκληση, με τον Ματίας να βλέπει με ιδιαίτερη ικανοποίηση το όλο σκηνικό, μιας και σύντομα οι δυο τους νιώθουν αμοιβαία έλξη. Την ίδια ώρα (ή περίπου την ίδια, καθώς και η αφήγηση κάνει δυο φορές άλμα στο χρόνο), η Ελιζαμπέτ επιχειρεί να βάλει σε τάξη τα αισθηματικά της, η δε Τζουντίθ ετοιμάζεται για τις σπουδές της.

Με τη χρήση ambient ήχων και χαλαρών κιθαριστικών γρατζουνισμάτων, εικόνων του Παρισιού της εποχής από φιλμ 8mm, φωτογραφία βουτηγμένη στον κόκκο, εσωτερική διακόσμηση με φουλ της φορμάικας, κίτρινους προβολείς αυτοκινήτων και το ανάλογο soundtrack να παίζει συχνά πυκνά στην ηχητική μπάντα (αν και δίχως τους πλέον προφανείς σκοπούς), ο Μικαέλ Ερς είναι σαν να επιβιβάζεται στην χρονοκάψουλα των παιδικών του χρόνων. Η άτυπη επιστροφή του στα χρόνια της αθωότητας, εν τούτοις, δε σχετίζεται σχεδόν καθόλου με την ταινία του, θυμίζοντας ξεθωριασμένες Polaroids που έχουν ξεχαστεί μέσα στο κουτί των αναμνήσεων. Τα τραύματα ή τα διλήμματα που αντιμετωπίζουν οι βασικοί ήρωες της ταινίας του, δε στέκουν ικανά για να συγκινήσουν, καθώς με αποσπασματικό τρόπο διανύουν ολόκληρο το ‘80. Η μόνιμη συστολή της Ελιζαμπέτ της Σαρλότ Γκενσμπούργκ, άλλωστε, ελάχιστα συνεπικουρεί στην εξέλιξη του χαρακτήρα της, παρασύροντας και όλους τους υπόλοιπους στον διάβα της, αφού εκείνη αποτελεί την κολώνα της οικογένειας.

Η πιο ενδιαφέρουσα υποσημείωση του φιλμ έχει (μάλλον) να κάνει με την άτυπη σύνδεση που η Ταλουλά νιώθει για την Πασκάλ Οζιέ, πρωταγωνίστρια του Ερίκ Ρομέρ στις «Νύχτες με Πανσέληνο» (1984), όταν με τον Ματίας και την αδελφή του τρυπώνουν σε μια αίθουσα για να δουν (έστω και κατά λάθος!) τη συγκεκριμένη ταινία. Η επιρροή της προς αυτήν μοιάζει να μεγαλώνει όταν κάποτε πληροφορείται τον πρόωρο θάνατό της, γεγονός που την κάνει να τσεκάρει το «Le Pont du Nord» (1981) του Ζακ Ριβέτ, αλλά και να κυκλοφορεί με δερμάτινο μπουφάν που παραπέμπει στην ταινία. Η ηρωινομανής και άστεγη Ταλουλά ανακαλύπτει στη φιγούρα της Οζιέ ένα πρότυπο ελπίδας, που διαλύεται άπαξ της είδησης του θανάτου της. Ακόμα και αυτή η ταύτιση, όμως, προκύπτει συμπτωματικά και φευγαλέα, όπως οτιδήποτε συμβαίνει στο φιλμ. Τα ήπια συναισθηματικά τραύματα του καρέ των ηρώων, το μόνο που χρειάζονται στην τελική είναι μια ομαδική αγκαλιά. Όσο διαρκεί αυτή, άλλο τόσο θα σας απασχολήσουν ως χαρακτήρες (που αφορούν) τούτοι οι «Νυχτερινοί Επισκέπτες».