του Ηλία Φραγκούλη

Όπως επιθυμούσε ο ίδιος, αυτοπροσδιορισμένος ως χορευτής και χωρίς τα συνηθισμένα συνοδευτικά «γαλόνια» του σύγχρονου ή του avant-garde, o Μερς Κάνινγκχαμ αναζήτησε μια «άλλη» διάσταση στην ανθρώπινη κίνηση και έχτισε μια εξαιρετική καριέρα εβδομήντα ετών και εκατόν ογδόντα χορογραφιών. Το ντοκιμαντέρ «Cunningham» της Άλα Κόβγκαν εστιάζει κυρίως στο πλέον ουσιαστικό διάστημα της καλλιτεχνικής του πορείας, από το 1942 έως το 1972. Δυστυχώς, όχι με αντίστοιχα δημιουργική σκηνοθετική φροντίδα…

Άδοξα αποστασιοποιημένο από τον άνθρωπο Κάνινγκχαμ και απομακρυσμένο από μια πιο προσωπική προσέγγιση (ακόμη και στο κομμάτι της «επεξήγησης» της μακρόχρονης συντροφικής σχέσης του με το συνθέτη Τζον Κέιτζ, πρωτότυπη μουσική του οποίου συνόδευε πολλές από τις χορογραφίες του), το ντοκιμαντέρ της Κόβγκαν (και μοντέρ εδώ) μοιάζει περισσότερο με ένα collage που αγωνιά να συνδέσει ηχητικά ντοκουμέντα, δηλώσεις του Κάνινγκχαμ από συνεντεύξεις και πλάνα αρχείου από διάσημες δουλειές του, δίχως αισθητική συνέπεια. Και είναι κρίμα, διότι τα βασικά χαρακτηριστικά που απέφευγε ο ίδιος στη μέθοδό του (ρυθμός, συναίσθημα και συμβάσεις συνοχής), σαφώς ενέπνεαν για κάτι πιο «αναρχικό» και ελευθέριο ταυτόχρονα, πόσω μάλλον από τη στιγμή που η θεώρησή του πάνω στο χορό μιλούσε για μια μορφή οπτικής εμπειρίας η οποία δε χρειαζόταν (καν) να είναι εξαρτημένη (έως και) από τη μουσική.

Το αρχειακό υλικό τοποθετείται κυρίως σε frames εντός του κινηματογραφικού καρέ (συχνά σκορπισμένα σε split screens), γύρω από τα οποία δημιουργούνται layers πρόσθετων στοιχείων (φωτογραφίες, γραφικά «trick» και προτάσεις λέξεων), αρκετά ακαλαίσθητα σαν συνθέσεις (ειδικά όσον αφορά γραμματοσειρές), δηλώνοντας συνολικά μια σκηνοθετική αμηχανία, που επιχειρείται να «καλλωπιστεί» από το (3D) gimmick των recreations σημαντικών χορογραφιών του Κάνινγκχαμ, ενταγμέενων σε urban «τοπία» ή μέσα στη Φύση, σε μια απόπειρα αισθητικού εντυπωσιασμού και «ποιητικής» διάθεσης. Ίσως το μοναδικό αρμονικό σε λειτουργικότητα κομμάτι γυρίσματος από το σήμερα να είναι η χορογραφία με τίτλο «Second Hand» (1970), σε μουσική του Κέιτζ.

Μια πιο διερευνητική ματιά στο μυαλό του Κάνινγκχαμ, στις βάσεις των κινησιολογικών του αναζητήσεων και στα αίτια που τον μετέτρεψαν σε μύθο του χορού είναι πράγματα που απουσιάζουν από τούτο το ντοκιμαντέρ, το οποίο σίγουρα σκοντάφτει στην έμπνευση.