του Ηλία Φραγκούλη

Οι υπάλληλοι του τίτλου είναι δυο τυπάκια που κρατάνε ταμείο στο Quick Stop Groceries και στο διπλανό video club αντίστοιχα, κάπου στο Νιου Τζέρσι. Πρώτος ο 22χρονος Ντάντε, που αναγκάζεται ν’ ανοίξει το μαγαζί πάνω στο ρεπό του. Η στραβή μέρα από τις έξι το πρωί φαίνεται…

Μερικές ώρες ύπνου κι ένας αγώνας hockey χάνονται. Στη θέση τους, ένας μανιακός αντικαπνιστής που οργανώνει μια μικρή διαδήλωση κατά της θανάσιμης νικοτίνης, ένα τσούρμο φρικτών πελατών, η είδηση του γάμου μιας πρώην γκόμενας και η ακόμα πιο φρικτή αποκάλυψη της τωρινής φιλενάδας του, Βερόνικα, η οποία έχει «πάρει» με το στόμα της 36 άντρες, μαζί με κάποιες ανατριχιαστικές λεπτομέρειες για το συγκεκριμένο «άθλημα»! Ακριβώς δίπλα, αλλά σχεδόν ποτέ στο πόστο του, βρίσκεται ο Ράνταλ, φόβος και τρόμος για τους πελάτες του video club, το οποίο φυτοζωεί εξαιτίας της «καλοσύνης» του.

Οι δύο «υπάλληλοι», συγγενείς των Μπίβις και Μπάτχεντ κι απόγονοι των Άμποτ και Κοστέλο, μέχρι την ώρα που θα βάλουν λουκέτο, θα ζήσουν ό,τι πιο εξωφρενικό μπορείτε να φανταστείτε, εκτός από απόπειρα ληστείας (αυτό είναι κοινότοπο…). Ο Κέβιν Σμιθ αφιερώνει την πρώτη του αυτήν ταινία στους «θεούς» του ανεξάρτητου σινεμά, Χαλ Χάρτλεϊ, Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ («Slacker»), Τζιμ Τζάρμους και Σπάικ Λι. Οι «Υπάλληλοι» είναι ένα πρωτόγονο μείγμα όλων αυτών.

Θέλοντας και μη, ο Σμιθ έδωσε έμφαση στο σενάριό του, αφού τα λιγοστά μέσα δεν επέτρεψαν στην ταινία να «πει» κάτι σαν εικόνα (το ασπρόμαυρο προσθέτει στυλάκι, η στατική κάμερα το τσακίζει…). Οι ήρωες της ταινίας δεν κλείνουν ποτέ τα στόματά τους κι αυτά που λέγονται θα τα ζήλευαν πολλοί επαγγελματίες σεναριογράφοι. Οι διάλογοι είναι απολαυστικοί, ζωντανοί, αληθινοί, και βγαίνουν από ερασιτέχνες ηθοποιούς που παίζουν σαν ντροπαλοί πρωτάρηδες μπροστά στο φακό. Ακούγεται κακό; Καθόλου. Η ταινία χρειαζόταν απλές καθημερινές φάτσες, σαν αυτές που έβλεπε στον πραγματικό κόσμο του ο Σμιθ, ως πρώην υπάλληλος του καταστήματος όπου έγιναν τα γυρίσματα. Αυτοβιογραφική περίπτωση, λοιπόν. Ακριβώς εδώ εμφανίζονται οι επιφυλάξεις. Τέσσερα χρόνια σ’ αυτήν τη δουλειά σημαίνουν αμέτρητες κωμικές περιπτώσεις που μπορείς να καταγράψεις, αν το μυαλουδάκι σου δεν τα πάει καλά με τη φαντασία ή το χιούμορ. Τι είναι, άλλωστε, η ταινία; Μια συρραφή από ανέκδοτα και νεανικές φλυαρίες. Σ’ αυτό το τελευταίο, ο Σμιθ δείχνει πως ξεπερνά τα όριά του. Η φιλοσοφία του είναι πως οι άνθρωποι που κάθονται πίσω από τον πάγκο ενός τέτοιου καταστήματος αξίζουν κάτι καλύτερο και είναι ικανοί γι’ αυτό.

Και ενώ ο ίδιος το αποδεικνύει, κάνει το λάθος να μετατρέψει τους ήρωές του σε ρήτορες, για να μας πείσει ότι αδικούνται σ’ αυτό που κάνουν. Μα καλά, έτσι μιλάνε οι εικοσάρηδες μιας όχι και τόσο «ανεβασμένης» περιοχής του Νιου Τζέρσι; Ακατάπαυστα; Αφήστε που όταν εκείνοι μιλούν σοβαρά για σχέσεις, εσείς αισθάνεστε μια «κοιλιά» που φουσκώνει ενοχλητικά τη διάρκεια της ταινίας… Μπορεί και να είμαι λίγο άδικος. Με ένα εξευτελιστικό budget, μόλις στα 23 του και από το πουθενά, ο Κέβιν Σμιθ έφερε στο σινεμά κάτι φρέσκο (κι ας είναι ερασιτεχνικό). Η υπερεκτίμηση μιας μικρής ταινίας είναι αυτό που με βρίσκει αντίθετο σε τέτοιες περιπτώσεις, γι’ αυτό και στέκομαι λίγο παραπάνω στις αρνητικές λεπτομέρειες που, μεγεθυμένες, μετατρέπονται σε ελαττώματα. Όπως και να ‘χει, ο Σμιθ με το ντεμπούτο του μας έκανε να συγκρατήσουμε το τόσο συνηθισμένο όνομά του, προσδοκώντας για τη συνέχεια μια… ασυνήθιστη εξέλιξη.