της Βικτωρίας Μιχαήλ

Παρά μια μεγάλη ήττα κατά την τελευταία εξόρμησή του στη μεγάλη οθόνη με το προ δεκαπενταετίας «Κανείς δεν Χάνει σ’ Όλα», ο Διονύσης Γρηγοράτος διέθετε τις ικανότητες και το πρωτογενές υλικό για ένα πραγματικά δυνατό ντοκιμαντέρ. Πιθανώς αφενός η ύπαρξη ομόθεμων τηλεοπτικών δειγμάτων κι αφετέρου η καλλιτεχνική φιλοδοξία, σίγουρα το χούι του να αναμειγνύει δημιουργικώς τεκμήρια και αναπαράσταση (εκδηλωμένο επαινετέα στο μεταπολιτευτικό ντεμπούτο – αποτύπωμά του, «Παράσταση για Ένα Ρόλο») τον οδήγησαν, όμως, εν προκειμένω από τα μονοπάτια στην ουρά της φάλαγγας classics σπαραξικάρδια αναδρομικά ξεμπροστιαστικών της ιδεολογικής αδελφοκτονίας στο ευρωπαϊκό χθες, όπως το αξεπέραστο στο είδος «Στρατιώτες της Σαλαμίνας».

Στα τέλη της δεκαετίας του 1940, στις εμπόλεμες περιοχές της χώρας, περίπου 60.000 ανήλικοι απομακρύνθηκαν, αρκετοί επί δεκαετίες, από σπίτια και γονείς: οι μισοί προς ντόπιες Παιδοπόλεις της βασίλισσας Φρειδερίκης, στημένες χάρη στο αμερικανικό σχέδιο Μάρσαλ, και οι άλλοι μισοί προς «ανατολικά» ιδρύματα εκτός χώρας από τον αντίπαλο, βομβαρδιζόμενο με napalm Δημοκρατικό Στρατό. Το αποτέλεσμα: «πολιτική αναμόρφωση», απαγορεύσεις επανόδου, επιτήρηση από τις Αρχές, χάσιμο από τους οικείους, νόμιμες ή μη υιοθεσίες, μεταναστευτικά σύνδρομα, κλεμμένη πρώτη ηλικία, κατεστραμμένες ζωές.

Συμβάλλει αυτή η δουλειά, με το ψηφιακό φιλμ ως σκαπάνη / ξυπνητήρι / προβολέα, στην εγχώρια εθνογνωσία; Σίγουρα, πολύτιμα ναι, ακόμη και υπό εμφανώς αριστερή γωνία. Εάν ο λαός σταμπάρει τον Γρηγοράτο ως arthouse δηλωσία, θα είναι επειδή αυτό το… διακριτικό του (και καθόλου διακριτικό) mix, εδώ από επίκαιρα, δραματοποιημένες σκηνές ντοκιμαντερίστικων αναφορών ακόμη και σε Α/Μ, κινούμενο σχέδιο, συνεντεύξεις και μυθοπλασία ακόμη και με βιώσαντες τα καθέκαστα να συμμετέχουν στη διανομή, αποδεικνύεται ως diy έρευνας Αποκάλυψη Τώρα κακοφορμίσματος πολιτικοουμανιστικής πληγής διχασμού (εθνικού και προσωπικοτήτων των θυμάτων) Γολγοθάς, που πέφτει απ’ τον αφηγηματικό Γράμμο.

Κι ακολουθεί το… Βίτσι. Στο μεταντουμπλάζ vintage 8mm footage, μια καλή αλλά ημιπετυχημένη στην πράξη τακτική. Στο αδέξιο χώσιμο Αγανακτισμένων «παιγμένων» αναφορών στο παρόν, χαρακτηριστικότερα στη μούφα «φάση» των δακρυγόνων (στο πάρκο Ναυαρίνου;). Στα cyber μα-μου που ζηλώνουν δόξα WikiLeaks γραφικά από άποψη πλοκής και υφακίου (αδύνατον να κάνεις delete σ’ εκείνο το skyping μέσα στη σπηλιά). Στο κομπαρσιλίκι «μαρίδας» ή αυτοθεραπείας amateur και στη με διακυμάνσεις χρήση επαγγελματιών, όπως η εκφραστική (αλλά με γκελ σε, υποψιάζομαι, ελαφρότερα είδη) Τζένη Σταυροπούλου. Στο ανοργανικά στις στιχομυθίες και στην ανέλιξη infofeed περί του θεμαφακέλου. Σε ελαφρού αχού «γυαλιού» ασπρόμαυρες υφοποιήσεις, με την απουσία σκηνογράφου κι ενδυματολόγου να κάνουν μπαμ. Και στον μη εξορισμό σύγχρονων σεκάνς, όπως το μπουρ μπουρ του ζεύγους περί μιας κακοποίησης – «κλειδιού» στην υπόθεση με «καπάκι» σεξάκι (!) στην όχθη μιας λίμνης.

Στα θύματα αυτού του συμμοριτοπόλεμου δεν συγκαταλέγονται ο συλλεχθείς και οργανωμένος σωρείτης δεδομένων κι ας κρύβονται αδέξια, με σένα να παρακαλάς τα συχνά πρωτόφαντα τοτινά βεριτέ πλάνα (συμπεριλαμβάνεται η επίσκεψη στο βουνό του Γάλλου ποιητή Ελυάρ, η προσφώνηση – έκκληση σε ομόνοια του οποίου βαφτίζει το φιλμ) να κρατούσαν αντίσταση περισσότερο και να μην εγκλείονταν στο στρατόπεδο ενός στόρι. Το ντεκουπάζ δε χάνεται, το σενάριο είναι ψαγμένο (έστω «χτυπώντας» τον σκοτεινό ρόλο τού ΟΗΕ στο τι έγινε) προτού δώσει τις απαντήσεις σε θαμμένα μυστήρια περί τη λιλιπούτεια παρέα, το animation παίρνει κι αυτό τα όπλα (προσέξτε τη σκηνή της εμμήνου ρύσεως στο χιόνι), ενώ πρωτοπαλίκαρα αισθητικής αναδεικνύονται η φωτογραφία, το μοντάζ και το post. Διάολε, ακόμα κι ο Αλέξης Γ. ζει (και πεθαίνει) στο γνωστό ερασιτεχνικό video που εντοπίζει την κληρονομιά της παθολογίας των κούτσικων του αιματοκυλίσματος του Μεταπολέμου στις μέρες μας. Αλλά ξαναξεριζώνεσαι, ως θεατής, πλέον, εδώ. Μην πάρεις κι εσύ τους (πέντε) δρόμους…