του Ηλία Φραγκούλη

Συνεχίζοντας αυτή την παράξενη «μόδα» που θέλει το studio της Disney ν’ αναπαράγει τον animated κατάλογο των κλασικών της αριστουργημάτων σε ταινίες live action, με πολύ αμφισβητούμενα αποτελέσματα συνήθως, έφτασε και η ώρα του «Πινόκιο». Το ομώνυμο φιλμ κινουμένων σχεδίων του 1940, βασισμένο στο διάσημο παραμύθι του 1883, με την υπογραφή του Κάρλο Κολόντι, είναι ένα από τα πλέον αγαπημένα του είδους και μόλις η δεύτερη μεγάλου μήκους παραγωγή για το studio, μετά τον θρίαμβο της «Χιονάτης και των Επτά Νάνων» (1937). Παραδόξως, υπήρξε μια… τεράστια εμπορική αποτυχία, εξαιτίας του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, γεγονός που δεν του επέτρεψε να ταξιδέψει στις αγορές της Ευρώπης ή και της Ασίας. Το φιλμ κυκλοφόρησε σε επανέκδοση το 1945 και τότε έφερε (με ευκολία) πίσω τα λεφτά του. Μέχρι και σήμερα διατηρεί την αξία του ως ένα από τα σπουδαιότερα παιδικά κινηματογραφικά έργα όλων των εποχών κι αυτό είναι ένα… «εμπόδιο» αδιανόητα δύσκολο να ξεπεραστεί από το οποιασδήποτε μορφής remake (ακόμη και) στην εποχή του ψηφιακά εξελιγμένου και ικανού να οπτικοποιήσει τα πάντα Χόλιγουντ.

Ο σκεπτικισμός για το φετινό live action «Πινόκιο» του Ρόμπερτ Ζεμέκις ξεκίνησε με την ανακοίνωση του Ιουνίου, ότι το φιλμ δεν θα προβληθεί καθόλου στους κινηματογράφους (!) και θα κάνει την παγκόσμια πρεμιέρα του απευθείας στην πλατφόρμα του Disney+, ορίζοντας ως ημερομηνία την 8^η Σεπτεμβρίου, για να γίνει έτσι το «κεφαλάρι» προώθησης του ολοκαίνουργιου content της Disney+ Day του 2022. Η ταινία ξεκινά (κι εδώ) με αφηγητή τον Τζίμινι Κρίκετ, ο οποίος βρίσκει καταφύγιο στο εργαστήρι του γερο-ξυλουργού Τζεπέτο (Τομ Χανκς), μια παγερή βραδιά σ’ ένα μικρό ιταλικό χωριό. Αυτός ο μοναχικός ανθρωπάκος, παντοτινά πικραμένος από τον χαμό του μονάκριβου γιου του, δημιουργεί μια ξύλινη μαριονέτα που θα του τον θυμίζει και κάνει την προφανή ευχή, να ήταν… αληθινός.

Πάνω-κάτω, η συνέχεια είναι γνωστή και η διασκευή του έργου δεν επεμβαίνει ιδιαίτερα στο πρωτότυπο, πέραν ελαχίστων «χαριτωμενιών». Η καλή νεράιδα που πραγματοποιεί την επιθυμία του Τζεπέτο γίνεται… μαύρη (έλεος κάπου!), κάπου «τσοντάρεται» κι ένας γλάρος με ανθρώπινη φωνή (you know, for kids…), ενώ το μοναδικό ουσιαστικό νέο στοιχείο είναι η ένθεση της Φαμπιάνα, μιας κοπέλας μ’ ένα ξύλινο πόδι που εκφράζει την επιθυμία της να χορέψει σαν μπαλαρίνα μέσα από τη μαριονέτα της Σαμπίνα, μέρος της ατραξιόν του «μπουλουκιού» του κακού Στρομπόλι, στα χέρια του οποίου πέφτει ο Πινόκιο. Το εύρημα με το ξύλινο άκρο και τη «συγγένεια» ταύτισης με τον Πινόκιο είναι έξυπνο, μα μένει εντελώς ανεκμετάλλευτο σεναριακά, καθώς η Φαμπιάνα έχει μικρή διάρκεια «ζωής» στο φιλμ.

Την αργή αφήγηση του πρώτου μέρους τούτου του «Πινόκιο» έρχεται να ξυπνήσει το συναρπαστικό κομμάτι της Νήσου των Απολαύσεων, όπου αμέτρητα απαχθέντα ανήλικα παιδιά παίζουν ελεύθερα δίχως κανέναν έλεγχο, για να καταλήξουν σε ένα άναρχο όργιο βιαιότητας, καταστροφής κι αλλοφροσύνης, πανέμορφο και σουρεαλιστικό οπτικά, μα στο βάθος της αλληγορίας του… μάλλον συντηρητικό και διδακτικό. Αποτελεί, πάντως, το highlight της ταινίας, δίπλα στη σεκάνς με τα ρολόγια τοίχου στο εργαστήρι του Τζεπέτο, τα κοντινά πλάνα των οποίων αποκαλύπτουν απολαυστικά homage σε τεράστιες επιτυχίες του studio της Disney. Από εκεί κι έπειτα, το μόνο που μένει να δεις με περιέργεια είναι το πώς έχει διαχειριστεί ο Ζεμέκις την κορύφωση με τη γιγάντια φάλαινα, που εδώ εμφανίζεται ελαφρώς «μεταλλαγμένη» (και) με τεράστια πλοκάμια κι ακούει στο όνομα Μόνστρο. Πρόκειται για την πιο ατυχή στιγμή του έργου, από άποψης ψηφιακών εφέ!

Το αποτέλεσμα αυτής της μεταφοράς του «Πινόκιο» κάπου δικαιολογεί την μη κινηματογραφική του διανομή, ενώ ταυτόχρονα σε κάνει ν’ απορείς για το πώς ο Ζεμέκις έβγαλε κάτι τόσο… άψυχο και «ξύλινο», όντας ένας σκηνοθέτης που στο παρελθόν μας έχει δώσει ταινιάρες θεάματος και ψυχαγωγίας. Η αλήθεια είναι πως η ιστορία τούτου του παραμυθιού, αν και διαθέτει «ζουμί» για κάτι αληθινά ευφάνταστο οπτικά, δραματουργικά δεν έχει πολλά να πει. Και για να βγει κάτι πιο αξιοπρεπές σε live action ταινία, απαιτούσε βαρβάτο (ξανα)γράψιμο. Τουλάχιστον, δεν είναι τόσο «δραματικό» (με την κακή έννοια…) όσο το «Πινόκιο» του Ματέο Γκαρόνε από το 2019. Όσο για την «φευγαλέα» δόση μαγείας στο κορμί του ομώνυμου ήρωα, στο τελευταίο πλάνο της ταινίας του Ζεμέκις, ειλικρινά, ποια η αιτία να το αφήσουν έτσι; Άπαξ και φαίνεται, κάντε το κανονικά!

Φαντεζί κατασκευή, με μερικές όμορφες στιγμές, όχι όμως και την ιδιαιτερότητα που περίμενες από έναν τέτοιο έμπειρο σκηνοθέτη, τούτο το «Πινόκιο» προσφέρει ένα σχετικά ευπρόσδεκτο θέαμα στο πλαίσιο του home entertainment, όμως, ηττάται εντελώς στον τομέα της συγκίνησης, αν θυμηθούμε ότι το έργο του 1940 σ’ έπαιρνε και σε «σήκωνε» από το άκουσμα του «When You Wish Upon a Star» και μόνο…