της Βαρβάρας Κοντονή

Πρώτη μεγάλου μήκους ταινία για τον Γάλλο ηθοποιό, σεναριογράφο και σκηνοθέτη Ξαβιέ Λεγκράν, ο οποίος παραδίδει εδώ ένα φιλμ – γροθιά στο στομάχι για τις ποικίλες εκφάνσεις της ενδοοικογενειακής βίας, λειτουργώντας παράλληλα και ως θεματική συνέχεια της υποψήφιας για Όσκαρ μικρού μήκους ταινίας του «Avant que de Tout Perdre» (2013), εκεί όπου γινόμαστε για πρώτη φορά μάρτυρες των απαρχών τούτου του καταδικασμένου γάμου. Έχοντας κερδίσει τον Αργυρό Λέοντα (σκηνοθεσίας) στο Φεστιβάλ της Βενετίας, το «Μετά τον Χωρισμό» δεν ανήκει στην κατηγορία των ταινιών εκείνων που συνηθίζουν να έπονται της φεστιβαλικής τους φήμης ως κάτι το υπερβολικά «ελιτίστικο» ή το αναμενόμενα «σινεφίλ», μιας που το ντεμπούτο του Γάλλου δημιουργού ρέπει περισσότερο προς τον ωμό, καθημερινό ρεαλισμό και δη αυτόν που στιγματίζει κάθε οικογένεια η οποία έχει βιώσει ή εξακολουθεί να βιώνει τον – εκ των έσω – τρόμο της σωματικής και ψυχολογικής βίας.

Ένα ζευγάρι κάθεται απέναντι από μια δικαστή σε ένα ασφυκτικά μικρό δωμάτιο, με αφορμή την επιμέλεια του 12χρονου γιου τους Ζουλιάν (Τζοριά). Η δικαστής διαβάζει φωναχτά και με γρήγορο ρυθμό τη κατάθεση του παιδιού, που δηλώνει ρητά πως δεν θέλει να έχει πλέον καμία σχέση με τον πατέρα του, Αντουάν (Μενοσέ), την ίδια στιγμή που η Μιριάμ (Ντρουκέρ) ακούει με απλανές βλέμμα τις δηλώσεις του γιου για τη βίαιη φύση τού πρώην συζύγου της. Εκατέρωθεν και των δύο βρίσκονται οι δικηγόροι τους, που με τη σειρά τους παίρνουν τον λόγο προκειμένου να υποστηρίξουν τις αντίθετες θέσεις των πελατών τους. Αμφότεροι οι γονείς δε μιλούν ακόμη, με τους δικηγόρους να επιδίδονται στο σύνηθες επαγγελματικό τους λογύδριο και τη δικαστή να προσπαθεί να ζυγιάσει την κατάσταση, σε μια απόπειρα να καταλάβει ποια πλευρά λέει ψέματα και ποια αλήθεια. Είναι όντως καλός πατέρας και σύζυγος ο άνδρας που βρίσκεται μπροστά της; Μήπως η παραδοχή του μικρού Ζουλιάν δεν είναι τίποτε άλλο από «λόγια» που του βάζει η μάνα του προς όφελος δικό της; Κι αν είναι έτσι, τι έχει να κερδίσει εκείνη από όλο αυτό; Όταν η απόφαση παρθεί, τελεσίδικα σχεδόν, η οριστική ρήξη των οικογενειακών δεσμών θα είναι πλέον αναπόφευκτη.

Ευφυώς τοποθετημένη στο ξεκίνημα της ταινίας και με έναν τρόπο που θέτει από νωρίς την ερμηνευτική βάση τού υπόλοιπου φιλμ, η παραπάνω αρχική σεκάνς είναι ενδεικτική του τρόπου που επιλέγει να σκηνοθετήσει ο Γάλλος δημιουργός: ψυχρά, απρόσωπα και ολοκληρωτικά «παραδομένος» μέσω των ηρώων του στις διαθέσεις του Νόμου, στρώνοντας με προσοχή και μελετημένη δραματική ακρίβεια τον δρόμο που θα οδηγήσει στο συνταρακτικό αποκορύφωμα. Ο Λεγκράν κρατά (σε πρώτη φάση) αποστασιοποιημένη θέση ως προς τη δικαιολόγηση της στάσης τού πατέρα και της μητέρας, αφήνοντας τα γεγονότα να μιλήσουν – κυριολεκτικά – μόνα τους, χρησιμοποιώντας το εύρημα των δικηγόρων ως απλό κομιστή πληροφορίας που μοιάζει να μεταφέρει το βάρος της διαλογής τού ψεύτη σε εμάς τους θεατές «ενόρκους». Η πραγματική κριτική διάσταση που επιχειρεί ο Λεγκράν μέσω της σκηνοθεσίας του θα γίνει κατανοητή αργότερα, μόνο όταν πλέον ο φόβος έχει δικαιολογημένα μπολιάσει την καθημερινότητα της Μιριάμ και των δύο της παιδιών, του Ζουλιάν και της 18χρονης Ζοζεφίν (Ονεβέ). Αντιπαραβάλλοντας τον τρόπο που μια στείρα νομική διαδικασία μπορεί να συνεπάγεται ολέθριες συνέπειες για θύματα ενδοοικογενειακής βίας με (τον όμοιο) εκείνον της πρώτης εικόνας που σχηματίζει ένας θεατής για τα εν λόγω τεκταινόμενα, ο Λεγκράν μας βάζει ευθαρσώς στη θέση τής «δικαστή», γνωστοποιώντας μας μόνο τα απολύτως απαραίτητα και καλώντας μας να διαλέξουμε στρατόπεδο. Αυτή η επιτακτική ανάγκη, να πάρουμε θέση στο εν λόγω ζήτημα σαν να επρόκειτο για ένα μη αναπαραστατικό, σινεματικό συμβάν, καθιστά το «Μετά τον Χωρισμό» ένα βαθιά ενοχλητικό και συνταρακτικά δραματικό δείγμα σινεμά που μοιάζει σχεδόν αδύνατο να το αντέξεις, ιδιαίτερα στα τελευταία του λεπτά, όταν πια η βία σωματοποιείται με τον πλέον ωμό και φριχτά αληθινό τρόπο. Με ένα σενάριο βραδυφλεγές που βρίσκει τον στόχο του δίχως να εξαντλεί τον κινηματογραφικό του χρόνο (η ταινία διαρκεί μόλις μιάμιση ώρα), ο Λεγκράν προετοιμάζει (δίχως περιττές εξάρσεις και συναισθηματικές υπερβολές) το έδαφος ενός προαναγγελθέντος κακού το οποίο βλέπεις να έρχεται από μακριά, αλλά θα χτυπήσει την πόρτα (σου) πιο γρήγορα απ’ όσο περιμένεις. Αυτό που ακολουθεί στα τελευταία λεπτά του φιλμ είναι ίσως too much για την αντοχή ορισμένων – κι αυτό όχι γιατί είναι τόσο σοκαριστικό, όσο θλιβερά γνώριμο.