της Ιωάννας Παπαγεωργίου

Ο Αυστραλός Γουίαρ είναι ένας από τους σπουδαιότερους και, ίσως, ο πιο παραγνωρισμένος σκηνοθέτης της ιδιαίτερα γόνιμης γενιάς του – εκείνης στον κόρφο της οποίας ανατράφηκαν επίσης οι Σκορσέζε, Σπίλμπεργκ, Κόπολα και Λούκας. Εξωφρενικά συνεπής στην ποιότητά του (αφού μετρά μόλις δύο παραπατήματα και αυτά σφόδρα… ευγενείς αποτυχίες: την «Ακτή του Κουνουπιού» και το προπέρσινο «The Way Back»), χαρακτηριστικά ευέλικτος και αδιανόητα εύστοχος στους ακούραστους πειραματισμούς του με τα κινηματογραφικά είδη. (Ναι, είναι ο ίδιος δημιουργός που έκανε το μεταφυσικά άλυτο, αν και βασισμένο σε αληθινό περιστατικό, «Μυστικό του Βράχου των Κρεμασμένων», τα χωρίς φόβο ή πάθος ιστορικά δράματα «Επικίνδυνα Χρόνια» και «Καλλίπολη 1915», το υπόκωφο αστυνομικό θρίλερ «Μάρτυρας Εγκλήματος», το γλυκόπικρο δράμα ενηλικίωσης «Ο Κύκλος των Χαμένων Ποιητών», τη ρομαντική κομεντί της… διπλανής πόρτας «Πράσινη Κάρτα», τη «Σχέση Ζωής» μετά θάνατον και απώλειαν, την προφητική αλληγορία «The Truman Show» και την περιπέτεια εποχής «Master and Commander: Στα Πέρατα Του Κόσμου»!). Όπου και όποτε και αν κινείται, όμως, η μοναδική ικανότητά του να λέει τα πάντα (για το τι εστί άνθρωπος) χωρίς να λέει τίποτα αφοπλίζει τις αντιστάσεις και σε γεμίζει. Σε τελειώνει.

Σε γεμίζει, όπως το νερό εισβάλλει απρόσμενο και ανεμπόδιστο σε κάθε πτυχή της πραγματικότητας των ηρώων του «Τελευταίου Κύματος» – ακόμα και στην εσωτερική σκάλα του σπιτιού, όπου κυλά υπομονετικά στην αρχή, ορμητικά τελικά, λες και η καταιγίδα που λυσσομανάει έξω βρήκε τρόπο να ξεσπάσει και μέσα στους τοίχους. Σε τελειώνει, όπως το (μεταφορικό, ζωγραφιστό, και κυριολεκτικό;) τσουνάμι που αντικρίζει ξανά και ξανά τον Ντέιβιντ, φέρνοντάς τον αντιμέτωπο με τη μοίρα, τη δική του και όλης της ανθρωπότητας.

Το υγρό στοιχείο, λοιπόν, σε όλες τις εκφάνσεις και τις αποχρώσεις του, αποτελεί την επιδερμίδα / όψη αυτού του φιλμ. Διαυγές και κρυστάλλινο ή λευκό του χαλαζιού της αναπάντεχης, χωρίς σύννεφα καταιγίδας της αρχής. Γκρίζο, σκούρο μπλε και μαύρο της παράξενης βροχής και των υπονόμων της ασφαλτοστρωμένης, τσιμεντένιας μεγαλούπολης στη συνέχεια. Αδάμαστο, πολύχρωμο, βαθύ, της αγέρωχης θάλασσας, τελικά. Σε κάθε περίπτωση δεν κρίνει και δεν ξεχωρίζει πού θα απλωθεί στον διχασμένο, γεμάτο συγκρούσεις και προκαταλήψεις ανθρώπινο κόσμο – ψυχή αυτού του φιλμ.

Με μόνο τους απολύτως απαραίτητους διαλόγους και ένα στοιχειωμένο soundtrack (που συνταιριάζει τους ήχους της αγριεμένης Φύσης με αυτούς ενός sonar και της παραμορφωμένης φωνής ενός Αβορίγινα ηγέτη, ώστε να σε αφήνει με την αίσθηση ότι βρίσκεσαι διαρκώς κάτω από την επιφάνεια του νερού), ο Γουίαρ πλάθει ένα υποβλητικό, οπτικό ποίημα / εναλλακτικό, μεταφυσικό θρίλερ, το οποίο αποδομεί συθέμελα το Δυτικό Πολιτισμό των αποθεωμένων σταθερών «λογική» και «επιστήμη». Με αφορμή / καταλύτη τη βίαιη «επανάσταση» του κλίματος, οι κατακτητές λευκοί (ξανά)έρχονται αντιμέτωποι με τους μαύρους ιθαγενείς και μαζί, μοιραία, (ξανά)συγκρούονται οι τόσο – ριζικά – διαφορετικοί τρόποι με τους οποίους αντιλαμβάνονται τον κόσμο. Για τους μεν πάνω από όλα είναι ο άνθρωπος, για τους δε ο (πέρα από τον άνθρωπο) νόμος. Για τους μεν η πραγματικότητα συμβαίνει μόνο στις διαστάσεις της συνειδητής ζωής, για τους δε εξελίσσεται και στα όνειρα.

«Ένα όνειρο είναι η σκιά κάτι πραγματικού», λέει ένας από τους κατηγορούμενους στον Ντέιβιντ, προκαλώντας τον να επανεξετάσει τα έντονα, ανησυχητικά όνειρά του. Πρόκληση που συμπαρασύρει και ολόκληρο το φιλμ σε μια μεθυστική ακροβασία ανάμεσα στην πραγματικότητα και στα όνειρα (καθώς άλλες σκηνές – σαν το καλωσόρισμα του Ντέιβιντ στο σπίτι από την κόρη του – επαναλαμβάνονται ανεξήγητα, και άλλες – σαν τη διάλυση του σπιτιού από την καταιγίδα – δεν ξεκαθαρίζουν τη ρεαλιστική ή την ονειρική τους ταυτότητα). Στην πορεία αυτής της διττής, αλλά ατελούς σαν τον άνθρωπο, περιπλάνησης, ο Γουίαρ ούτε δίνει ανακουφιστικές απαντήσεις, ούτε αποκαλύπτει βολικές εξηγήσεις. Ανοίγει, όμως, ένα μονοπάτι προς την αλήθεια. Που, αν θες, μπορείς να διανύσεις μόνος. Μετά τους τίτλους τέλους. Ως ένα ατελές ον, που πιστεύει ακόμα ότι μπορεί να γίνει βασιλιάς ενός εντελούς, φυσικού κόσμου. Και χρόνου…