της Ιωάννας Παπαγεωργίου

Κλασικό, αρχετυπικό και σφόδρα επιδραστικό φιλμ του βωβού, ατύχησε στην εποχή του εμπορικά και καλλιτεχνικά, αλλά δικαιώθηκε από την Ιστορία, αφού πλέον, κατατάσσεται σε όλες τις λίστες με τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών. Αν και εξομολογημένα το πιο αγαπημένο πόνημα του ίδιου του Κίτον, πάτησε φρένο στην καριέρα του, αφού στάθηκε αφορμή για να υπογράψει συμβόλαιο με το στούντιο της MGM, με τους ιθύνοντες του οποίου δεν μπόρεσε ποτέ να συνεννοηθεί γόνιμα: μετά και το «Απόφοιτος Κολλεγίου / Steamboat Bill, Jr.» δύο χρόνια αργότερα, τα καλύτερά του, δημιουργικά χρόνια, έριξαν αυλαία.

Τόσα ήξεραν, τόσα έκαναν εκείνες τις εποχές, όταν το σινεμά βρισκόταν ακόμη σε νηπιακή ηλικία. Εξάλλου, ο Κίτον, ιδιοφυής, τελειομανής, πολυμήχανος και ανεξάρτητος, ήταν έτσι κι αλλιώς πολύ μπροστά από την εποχή του. Από κάθε άποψη. (Δεξιο)τεχνικά αυτός ο «Στρατηγός» του (αν και λίγο υπερβολικός σε διάρκεια σε σχέση με τα πιο απέριττα αριστουργήματά του), είναι στιγμές που προκαλεί δέος, αφού χωρίς τη σύμπραξη οποιουδήποτε είδους οπτικών εφέ ή κασκαντέρ στήνει σκηνές – πολεμικής και όχι μόνο – δράσης (π.χ. ο ανεφοδιασμός της ατμομηχανής με νερό) και καταστροφής (π.χ. του τρένου στη γέφυρα), επιβλητικού, αφοπλιστικού ρεαλισμού. Σε τέτοιο βαθμό, που όχι μόνο άφησε με το στόμα ανοιχτό ακόμα και τους ηθοποιούς του (τους οποίους ο Κίτον δεν προειδοποιούσε εκ των προτέρων, για να συλλάβει τις ειλικρινείς, ανεπιτήδευτες αντιδράσεις τους), αλλά και παραμένει εντυπωσιακός και συναρπαστικός, σα να μην πέρασε μια μέρα.

Σεναριακά, καταπιάνεται με μια από τις πιο μαύρες σελίδες της αμερικανικής Ιστορίας, για να φωτίσει την ουσία και τη (μη χρηματική) αξία των απλών συνηθισμένων, θνητών σχέσεων και των «μικρών», μόνο στο μάτι, ανθρώπων. Ταυτόχρονα, στηλιτεύει και σαρκάζει το παράλογο και τη ματαιότητα του πολέμου (πόσω μάλλον, ενός εμφυλίου) με ένα οπτικά ευανάγνωστο, σωματικά ερμηνευμένο χιούμορ, διακριτικό, κι όμως αμετάκλητα διαπεραστικό και εύστοχο. Τουτέστιν, ως ιδανικό παράδειγμα ερμηνείας του γνωμικού «τα (πολλά) λόγια είναι φτώχεια», αυτός ο «Στρατηγός» αποτελεί καθαρόαιμο όσο και υποδειγματικό, κινηματογραφικό πλάσμα, που ξέρει πώς ακριβώς να δείξει αυτά που θέλει να πει. Αποδεικνύοντας, ταυτόχρονα, πως η διασκέδαση μπορεί να είναι και υψηλή Τέχνη.