του Ηλία Φραγκούλη

17ος αιώνας. Σε μια κοινωνία που υποφέρει από την ακαρπία (τιμωρία από το Θεό για την αδιαφορία προς αυτόν και την ερήμωση του Καθεδρικού της Μακόν), μια μεσόκοπη, πλαδαρή και βρώμικη γυναίκα ετοιμάζεται να γεννήσει. Πρόκειται για την έναρξη μιας θεατρικής παράστασης, που θα ολοκληρωθεί σε τρεις πράξεις, μπροστά σε ζωντανό κοινό, το οποίο (προσωρινά) αγωνιά να δει τι τέρας θα γεννήσει αυτή η γυναίκα. Το υγιές και πανέμορφο βρέφος με τα γαλάζια μάτια, που θα γεννηθεί στη σκηνή, εκπλήσσει τους πάντες. Οι πλούσιες σύζυγοι προσφέρουν χρήματα για ένα άγγιγμα γονιμότητας από το «Θείο» βρέφος, οι εκπρόσωποι της Εκκλησίας σταυροκοπιούνται και η 18χρονη αδελφή του αποφασίζει να εκμεταλλευτεί το «θαύμα», διεκδικώντας τη μητρότητα του παιδιού.

Η κόρη, όντας παρθένα, επικαλείται την άμωμο σύλληψη, φυλακίζει τη μητέρα της και εξαγοράζει τον πατέρα της με τα πλούτη που της προσφέρουν οι ευγενείς, προκαλώντας τη ζήλια της Εκκλησίας. Επόμενος στόχος της, η αποπλάνηση του γιου του τοπικού Επισκόπου, που θα έχει σαν αποτέλεσμα το θάνατό του, μετά την επέμβαση του παιδιού, το οποίο γίνεται θύμα μεγαλύτερης εκμετάλλευσης από τη στιγμή που προστατεύεται από την Εκκλησία.

Ο ίδιος ο Πίτερ Γκρίναγουεϊ, πολύ απλά, εξηγεί ότι «Το Μωρό της Μακόν» είναι μια ταινία για την εκμετάλλευση της παιδικής αθωότητας, τοποθετημένη σε μια εποχή όπου ο Καθολικισμός έχει τελειοποιήσει την προπαγάνδα του. Φυσικά, σήμερα δεν υπάρχουν μύθοι για τη θαυματουργή δράση παιδιών – Αγίων. Σήμερα υπάρχει η κακοποίηση ή η βία απέναντι στα παιδιά, αντικείμενο εκμετάλλευσης του Τύπου, αφήνοντας την Εκκλησία να κερδοσκοπεί με τη γέννηση και το θάνατο. Σαφώς πιο βλάσφημος από κάθε άλλη φορά, ο Γκρίναγουεϊ ειρωνεύεται χρησιμοποιώντας το σύμβολο της Παρθένου Μαρίας (αποκορύφωμα, η καταπληκτική σκηνή της αποπλάνησης του Ιωσήφ / γιου του Επισκόπου από την Μαρία / κόρη σε ένα στάβλο).

Όλα αυτά μοιάζουν ορατά στην αποκρυπτογράφηση, αλλά στην πραγματικότητα παραμένει σχεδόν αδύνατο να «διαρρήξεις» τους μυστικούς κώδικες του Γκρίναγουεϊ, που βρίσκουν τη μοναδική τους λύση στο μυαλό του. Το πιο ανορθόδοξο στοιχείο της ταινίας είναι τα ακριβή όρια θεάτρου και πραγματικότητας, δηλαδή το πού σταματά η παράσταση και πού αρχίζει η ζωή. Εδώ ο Γκρίναγουεϊ οικειοποιείται μπρεχτικές ιδέες, με τους ηθοποιούς να μπερδεύουν τους ρόλους τους με το ρεαλιστικό. Θάνατος επί σκηνής, απέναντι σ’ ένα κοινό που επεμβαίνει στη δράση του έργου, παίζοντας το ρόλο του λαϊκού δικαστηρίου. Ποιος υποδύεται τι; Η απάντηση κρύβεται περίτεχνα, ως η μεγαλύτερη σκηνοθετική αρετή της ταινίας, μέσα στο χαοτικά baroque σκηνικό των Μπεν Βαν Ος και Γιαν Ρόελφς.

Ένα σοκαριστικό θέαμα εικαστικής τελειότητας, «Το Μωρό της Μακόν» είναι το ίδιο νοσηρό με το προγενέστερο έργο του Γκρίναγουεϊ, αλλά και πιο ψυχρό από κάθε άλλη φορά. Η επαναληπτικότητά του κουράζει και η αγριότητά του μπορεί να απωθήσει ακόμη και μερικούς από τους οπαδούς του σκηνοθέτη. Ο κινηματογραφικός θεατής έχει να επιλέξει μεταξύ δύο «ρόλων» που του επιτρέπει να «παίξει» η σκοτεινή αίθουσα: να θαυμάσει την παρακμή ή να αποχωρήσει προς το φως…