του Ηλία Φραγκούλη

Είναι πραγματικά δύσκολο να ξεχωρίσεις ποιος το έκανε καλύτερα! Ο Ρενέ Κλεμάν ή ο Άντονι Μινγκέλα; Ο Κλεμάν έχει ένα βασικό ατού με το μέρος του. Η κινηματογραφική του εκδοχή στο βιβλίο της Πατρίσια Χάισμιθ «The Talented Mr. Ripley» (που εκδόθηκε το 1955) είναι απίστευτα κοντά στο κλίμα και την περίοδο στην οποία γράφτηκε το έργο, ενώ ο Μινγκέλα κατάφερε και μία αξιοθαύμαστη κινηματογραφική μεταφορά και την ανασύσταση εποχής στο φιλμ που σκηνοθέτησε το 1999, τον «Ταλαντούχο κύριο Ρίπλεϊ».

Το «Γυμνοί στον Ήλιο», βέβαια, είναι πασίγνωστο (και στο ελληνικό κοινό, που εδώ και δεκαετίες το έχει μετατρέψει πολλάκις σε σουξέ των θερινών σινεμά). Ο αριβίστας Τομ Ρίπλεϊ επιχειρεί να ξεζουμίσει οικονομικά τον παιδικό και πολύ πλουσιότερο από εκείνον φίλο του, Φίλιπ Γκρίνλιφ. Ο πρώτος θα τον αναζητήσει στην Ιταλία, για λογαριασμό των γονιών του από την Αμερική, οι οποίοι υπόσχονται ένα μεγάλο χρηματικό «έπαθλο» αν ο Τομ καταφέρει να τον γυρίσει πίσω στην πατρίδα. Ο Φίλιπ ζει τον ανέμελο έρωτά του με την όμορφη Μαρτζ και σπαταλά τα χρήματα των γονιών του με παιχνίδια σε ανθρώπους, επιδεικνύοντας μία διαγωγή αστικής… ανηθικότητας (χαρακτηριστική είναι η αρχική σεκάνς με την εξαγορά του μπαστουνιού ενός τυφλού). Ένα από αυτά τα παιχνίδια είναι και ο ίδιος ο Τομ, ο οποίος δεν έχει τίποτε καλύτερο να κάνει στη ζωή του από το να στέκει παρασιτικά δίπλα στον Φίλιπ και να ονειρεύεται να είχε την περιουσία του, την κοπέλα του, μέχρι και την ίδια του την ταυτότητα.

Ο Ρενέ Κλεμάν δεν αργεί καθόλου να αποκαλύψει τα κίνητρα και τις προθέσεις τού βασικού του ήρωα, που καιροφυλακτεί για την ευκαιρία της ζωής του, φτάνοντας μέχρι και στο έγκλημα, ώστε να ικανοποιήσει τα σχέδιά του. Το ταξικό «γαϊτανάκι» έχει αμφίδρομη σημασία και στόχευση στην κριτική που δείχνει να ασκεί ο Κλεμάν, δίχως να ξεχωρίζει πραγματικά το καλό από το κακό. Ο Φίλιπ είναι ένας κακομαθημένος μεγαλοαστός που ψυχαγωγείται από τους ανθρώπους τού στενού του περιβάλλοντος και νοιάζεται μονάχα για το πότε θα χρειαστεί να πραγματοποιήσει την επόμενη ανάληψη από τον τραπεζικό λογαριασμό των γονιών του, παριστάνει τον ερωτευμένο (;) για να καλοπερνά με τη συνοδό του και κάνει την πλάκα του με τον πτωχό Τομ ή άλλες φιγούρες – «δορυφόρους» όπως ο έτερος γόνος πλούσιας οικογένειας και μόνιμος τουρίστας της ζωής, Φρέντι Μάιλς. Από την άλλη, ο Τομ είναι το στερημένο παιδί μιας κατώτερης τάξης, που όμως ήταν αρκετά έξυπνο για να επιβιώσει και να ανέλθει (έστω και σαν «παραγιός») στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα, κουβαλώντας όμως μέσα του δαίμονες που έχουν καταστρέψει την ψυχοσύνθεσή του (πόσο λεπτά διαχειρίζεται το παιδικό του background ο Κλεμάν, βάζοντάς τον να χαζεύει από ένα παράθυρο τα παιχνίδια της πραγματικής αθωότητας των παιδιών τού δρόμου σε μία καίρια στιγμή του έργου).

Φυσικά, το φιλμ δεν δείχνει λύπηση ή συμπόνοια σε κανέναν. Η σήψη και η δολοπλοκία θα δείχνουν πως έχουν το πάνω χέρι στην πλοκή και το καταστασιακό, όμως η τιμωρία θα βρίσκεται πάντοτε ένα βήμα ξοπίσω στην όλη πορεία του Τομ Ρίπλεϊ, αυτού του ψυχωτικού νάρκισσου που θα «πουλήσει» ψυχή και ταυτότητα στον Διάβολο, για τα απατηλά «μεγαλεία» του… lifestyle και της καλής ζωής, κουκουλώνοντας με κάθε τρόπο την ασχήμια της πραγματικότητας. Ατυχώς, όμως, το ψέμα πάντοτε βρίσκει τον τρόπο να αναδυθεί και να φανερωθεί… «γυμνό», κάτω από τη λάμψη του καυτού ήλιου.