του Ηλία Φραγκούλη

Σε μια χρονιά όπου η ναυτική περιπέτεια κούρσεψε τα ταμεία, το «Master and Commander» έρχεται να μας υπενθυμίσει ότι το είδος μπορεί να επιπλεύσει ακόμη και δίχως… ψηφιακή δράση ή συνταγές καταναλωτικών προδιαγραφών. Άκρως παλαιομοδίτικο και πειθαρχημένο σαν κανόνας τιμής για έναν αξιωματικό του Πολεμικού Ναυτικού στα χρόνια των Ναπολεόντειων Πολέμων, το φιλμ προκαλεί το δέος ως ιστορική καταγραφή μιας περιόδου που ξετυλίγεται αξιοζήλευτα λεπτομερώς μπροστά στα μάτια σου. Ο «δικηγόρος του διαβόλου», όμως, θέτει το εξής ερώτημα: από μία επική υπερπαραγωγή ζητάς περισσότερο πνεύμα ή εκρήξεις αδρεναλίνης; Η επιλογή στο όνομα του σκηνοθέτη Πίτερ Γουίαρ δίνει την απάντηση, όποιες κι αν είναι οι προσδοκίες σου…

Το «Master and Commander» είναι το αντίδοτο στον χολιγουντιανό πόλεμο του marketing, που θέλει τις ταινίες να μοιάζουν περισσότερο με video game (άλλωστε, αυτή είναι και η κατάληξη για την πλειοψηφία των αποκαλούμενων blockbusters…) παρά με καλλιτεχνικό επίτευγμα. Εδώ το ζητούμενο είναι ο ρεαλισμός και το ανθρωπιστικό στοιχείο που προβάλλεται έντονα, δίπλα σε standard ανησυχίες του Γουίαρ: οι πληγωμένες αξίες του εθνικισμού, οι ανατροπές στους ρόλους θύτη και θύματος, η γήινη ύβρις της αμφισβήτησης προς το Θεό, η πάλη με το στοιχείο της Φύσης, τα όρια της ανθρώπινης λογικής όταν εκείνη προσβάλλεται από το μεγαλείο της εξουσίας. Είναι προφανές ότι ο Γουίαρ είχε στο μυαλό του το σινεμά του Ντέιβιντ Λιν και όχι τις στουντιακές προσταγές για κάτι προβλέψιμα επικερδές. Και τούτο το ρίσκο πρέπει να του το αναγνωρίσουμε, ακόμη κι αν αυτό μεταφράζεται σε περιορισμό της διασκέδασης (ουσιαστικά, η ταινία περιλαμβάνει μονάχα δύο σεκάνς μάχης) για έναν κοινό, «κακομαθημένο» θεατή.

Ο Ράσελ Κρόου, με στιβαρή παρουσία που θα ζήλευαν και οι μεγάλοι star του παρελθόντος, ακροβατεί επιτυχημένα στα όρια του σημερινού glamour και αποδεικνύει πως η καριέρα του δεν είναι τυχαίο γεγονός. Αποτελεσματικότατος ως «αντίβαρο» ο Πολ Μπέτανι στο ρόλο του φυσιολάτρη γιατρού, άψογη η φωτογραφία του Ράσελ Μπόιντ και η δουλειά που έχει γίνει σε καλλιτεχνικό επίπεδο από κάθε άποψη (ιδιαίτερη μνεία για τις παραστατικές σεκάνς κανονιοβολισμών που εντυπωσιάζουν). Παραδέχομαι ότι το φιλμ δεν θα ικανοποιήσει τους πάντες. Είναι, όμως, η πιο αξιόλογη προσπάθεια που έγινε εδώ και χρόνια για να πραγματοποιηθεί μια μεγάλη ταινία, με τη σοβαρότητα που αρμόζει στο είδος.