του Νίκου Παλάτου

Το σκηνοθετικό ντεμπούτο του Φελίπε Γκάλβεζ Χαμπέρλε αναφέρεται στο βάναυσο πλην ξεχασμένο πρόσφατο αποικιοκρατικό παρελθόν της Χιλής, αρχικά ακολουθώντας τους κώδικες μιας ταινίας γουέστερν. Η σφαγή της ιθαγενούς φυλής των Σέλκναμ στη Γη του Πυρός, την οποία ενορχήστρωσαν οι πλούσιοι τσιφλικάδες της περιοχής, έχει πολλά κοινά σημεία αφετηρίας με την αντίστοιχη των Οσέιτζ στην Αμερική, όπως την περιέγραψε ο Μάρτιν Σκορσέζε στους (επίσης περσινούς) «Δολοφόνους του Ανθισμένου Φεγγαριού». Έτερη σύγκριση (πέραν της καπιταλιστικής ομοιότητας των «εγκλημάτων») ανάμεσα στις δύο ταινίες δεν μπορεί να γίνει, καθώς η διαφορά μεγεθών είναι τεράστια, όμως, δίχως «Οι Άποικοι» να βγαίνουν συντριπτικά χαμένοι σ’ ένα τέτοιο άτυπο ζύγι. Όπως πάντα, άλλωστε, μου αρέσει να λέω… ουκ εν τω πολλώ το ευ.

Χωρισμένο σε κεφάλαια… ταραντινικής λογικής και ακολουθώντας το γενικότερο ύφος κινηματογράφησης της «Χώρας του Θεού» (2022), το φιλμ συστήνει τον ισπανικής καταγωγής Χοσέ Μενέντεζ (πρόκειται για υπαρκτό πρόσωπο), ιδιοκτήτη μιας τεράστιας έκτασης της Παταγονίας, η οποία εκτείνεται από τη Χιλή μέχρι την Αργεντινή. Επιθυμώντας να απαλλαγεί από τους εν δυνάμει κινδύνους οι οποίοι απειλούν το κράτος εν κράτει που με τις πλάτες της χιλιανής Κυβέρνησης έχει χτίσει, βρίσκει στο πρόσωπο ενός γυρολόγου Βρετανού αξιωματικού τον ικανό και πρόθυμο άνδρα που δεν θα διστάσει να φέρει εις πέρας το σχέδιό του. Του δίνει για βοηθό έναν Τεξανό καουμπόι που έχει στη δούλεψή του, ο οποίος ξέρει καλά από εκκαθαρίσεις χάρη στους διάφορους… Κομάντσι της πατρίδας του, αλλά κι έναν ντόπιο ιθαγενή που ξέρει τα κατατόπια. Οι τρεις τους ξεκινούν να κάνουν τη δουλειά του σενιόρ Μενέντεζ, δίχως να γνωρίζουν απαραιτήτως τη διττή έννοια της αποστολής τους. Λεπτομέρεια που δημιουργεί μια εμφανή δόση δυσπιστίας ανάμεσά τους, πόσω μάλλον όταν ένας εξ αυτών είναι κατά το ήμισυ «Ινδιάνος».

Καθώς η έφιππη τριάδα χάνεται όλο και πιο βαθιά στο αχανές τοπίο του «τέλους του κόσμου», το ταξίδι της παίρνει σταδιακά μια α λα Τζόζεφ Κόνραντ κατάβαση στη σκληρότητα, τη βία και την τελική αποκτήνωση. Η ζωώδης πλευρά της ανθρώπινης φύσης, όπως προσωποποιείται από τον Βρετανό στρατιωτικό ΜακΛέναν και τον Τεξανό πιστολά Μπιλ, δεν εμφανίζεται επί της οθόνης υπό συνθήκες άγριας σπλατεριάς, αλλά περισσότερο υπονοείται, με μικρή εξαίρεση την πρώτη επιχείρηση στην ομίχλη των παρυφών των Άνδεων. Το δε συναπάντημά τους μ’ έναν Άγγλο συνταγματάρχη (που ως ιδιοσυγκρασία θυμίζει έντονα έναν αντίστοιχο Γουόλτερ Κουρτς), δίνει στην περιπλάνησή τους μια διάσταση πλήρους παραφροσύνης και σαφούς απομυθοποίησης των πάντων. Στον κόσμο των λευκών αποίκων τα πάντα υπολογίζονται με κανόνες εμπορικής συναλλαγής και καύλας. Τα υπόλοιπα είναι για τους άγριους ιθαγενείς.

Το επταετές άλμα στον χρόνο, που στο τελευταίο του κομμάτι επιχειρεί το φιλμ, πλάθει έναν εντελώς διαφορετικό κόσμο, ο οποίος ασφαλώς και συνδέεται με τα γεγονότα που προηγήθηκαν. Μοιάζει, εντούτοις, σαν η καθώς πρέπει πολιτική κλιμάκωση του τελικού ημίωρου να έρχεται από άλλη ταινία, αφού από την «τρέλα» της ερημιάς  μεταφερόμαστε έξαφνα στα πλούσια κυριλέ σαλόνια, τα οποία φαίνεται να έχουν αναλάβει να γράψουν την Ιστορία με τον τρόπο που επιθυμούν. Η διάδοση του ψεύδους είναι μεν ο πιο ασφαλής τρόπος παραχάραξης της μνήμης, όμως, θεωρώ πως η κατακλείδα των «Αποίκων» εκθέτει μ’ έναν εύκολα διδακτικό τρόπο τη λευκή ενοχή, όσο κι αν οι σχετικοί διάλογοι βρίθουν γλαφυρότητας και ξετσιπωσιάς. Η απόπειρα να κατοχυρωθεί φωτογραφικά η διαστρέβλωση της Ιστορίας χαρίζει ένα από τα πλέον ειρωνικά φινάλε της τελευταίας εσοδείας. Η αληθινή δύναμη των «Αποίκων», όμως, κρυβόταν στα ατελείωτα πετρώδη εδάφη της Γης του Πυρός και στη βρώμικη κόκκινη στολή του υπολοχαγού ΜακΛέναν. Ο βιασμός της πραγματικότητας έχει άλλη χάρη όταν συντελείται στο σκοτάδι της μέσης του πουθενά.