του Ηλία Φραγκούλη

Πλήττω αφόρητα με οτιδήποτε έχει να κάνει με το ποδόσφαιρο. Το απεχθάνομαι! Αλλά με τούτη την ταινία γέλασα αρκετά. Και φαντάζομαι πως οι φίλοι της μπάλας θα ξεκαρδιστούν ακόμη περισσότερο με τον «παράλληλο» βίο ενός άκαμπτου, περφεξιονίστα διαιτητή των μεγάλων αγώνων των πόλεων και τα παρασκήνια της αντιπαλότητας μεταξύ δύο ομάδων τρίτης κατηγορίας στη Σαρδηνία, οι οποίες «την παλεύουν» με σπαρταριστό τρόπο για το ποιος θα πάρει το πρωτάθλημα της χρονιάς.

Στο σκηνοθετικό του ντεμπούτο, ο Πάολο Τσούκα στήνει ένα επαγγελματικότατο terrain αντιθέσεων, τύπου «από τ’ αλώνια στα σαλόνια» παραδόσεων. Από τη μια η αίσθηση χλιδής των μεγάλων γηπέδων και οι διάδρομοι των ακριβών ξενοδοχείων, το κοστουμέ παιχνίδι των πουλημένων αγώνων και των «υποχρεώσεων» που έχουν οι διαιτητές πρωταθλημάτων με κύρος απέναντι σε ομάδες πολλών εκατομμυρίων. Κι από την άλλη, οι χωριάτες που τιμούν το παιχνίδι για τη νίκη και την υπόληψή τους, με κάποιες ταξικές επισημάνσεις οι οποίες γίνονται άμεσα διακριτές (η σκηνή με τους εργάτες στο χωράφι, υπό τη «σκιά» των όπλων).

Η ομάδα των βασικών ηρώων του φιλμ είναι πραγματικά για γέλια. Τυφλός προπονητής – manager, παίκτες κάθε ηλικίας και… βάρους, καμία απολύτως γνώση του πώς παίζεται το ποδόσφαιρο! Θα τους καλοκάτσει, όμως, η επιστροφή πρώην μετανάστη από το χωριό τους, που παρά την κακή φήμη που είχε το σόι του, προκύπτει… μάγος της μπάλας! Τα γκολ βαράνε απανωτά, οι νίκες τούς ανεβάζουν διαρκώς θέσεις στην οικτρή κατηγορία τους και ο αντίπαλος τρομαγμένος σκαρφίζεται ό,τι μπορεί για να διατηρήσει την υπεροχή του.

Ο Τσούκα χειρίζεται το γκροτέσκο «με το γάντι», δένει τη χιουμοριστική ματιά τού Φελίνι με το πιο λαϊκίστικο του Τορνατόρε, καλλωπίζει τα κάδρα του με μια αισθητική διαφήμισης και μέσω του μαυρόασπρου φέρνει μια ομοιογένεια στους δύο ξεχωριστούς κόσμους που παρουσιάζει. Τα αποσπάσματα των αγώνων είναι απολαυστικά αστεία, αλλά εκεί που η ταινία λάμπει είναι στα μουσικά «ιντερλούδια», όπου ηθοποιοί και κάμερες έχουν χορογραφηθεί σε στιλ παλιού Χόλιγουντ, δημιουργώντας σκηνές ανθολογίας.

Υπάρχουν ωραίες υποπλοκές (το αίσθημα με την παιδούλα γειτόνισσα που ως ενήλικη δεν θυμάται την υπόσχεση παντρειάς, η οικογενειακή vendetta με τους ξάδερφους που «σκοτώνονται» μεταξύ τους αν και στην ίδια ομάδα), αλλά το σενάριο δεν τις αναπτύσσει όπως θα έπρεπε, ο διάλογος δεν έχει τη φινέτσα που σε κερδίζει στην εικόνα και το κομμάτι του «κακομαθημένου» διαιτητή της πόλης παίζει σε δεύτερη μοίρα και συνδέεται… μάλλον με το ζόρι με το επαρχιώτικο και σαφώς πιο λειτουργικό μέρος του φιλμ. Παρά τις ατέλειες, όμως, ο «Διαιτητής» είναι ένα αναπάντεχα ευχάριστο ντεμπούτο που δίνει χαρά στον θεατή με τιμιότητα και ένα μεσογειακό ταπεραμέντο το οποίο δεν βλέπουμε συχνά στη μεγάλη οθόνη.