του Ηλία Φραγκούλη

Είναι τόσο επικίνδυνα εύκολο, η αναμνησιολογία να φλερτάρει με το δραματικό και ενίοτε γραφικό, εκβιάζοντας το συναίσθημα από τον θεατή. Φαντάζομαι πως είναι θέμα προθέσεων. Μερικοί το πλασάρουν με «καλλιτεχνικές» αξίες, προδιαγραφές και μηνύματα, (επι)βραβεύονται με τις δάφνες της κριτικής και παρασύρουν τα πλήθη, τα οποία υποτίθεται πως απολαμβάνουν θέαμα αρτίστικο, ενώ θα έπρεπε να μιλάμε για στυγνό καμουφλάρισμα. Πολλά τέτοια έργα έχουμε δει στις αίθουσες πρόσφατα και, δυστυχώς, το κοινό «τσίμπησε», με την εντύπωση πως ερεθίζει τους δακρυϊκούς του εις το όνομα της Τέχνης. Από το «αντίπαλο» μέτωπο, όμως, υπάρχει και μια κινηματογραφική σχολή, του λεγόμενου εμπορικού, που ως κατασκευή σου λέει ξεκάθαρα τι σου πουλάει (διότι περί εμπορίου μιλάμε, μη σας γελάσει κανείς με φρου φρου και διανοουμενίστικα!). Να πω την αμαρτία μου, αυτό το είδος το σέβομαι λίγο περισσότερο. Μέσα στον τέλειο επαγγελματισμό και τις συνταγοποιημένες τεχνικές τους, αυτές οι ταινίες δεν παύουν να διαθέτουν και μια μαγική αφέλεια, το χάρισμα του να αγγίζουν ευγενώς ακόμη και το πιο λαϊκό κοινό και να σε βγάζουν από την αίθουσα με μια αίσθηση γλυκόπικρη και… μουσκεμένη γύρω από τα μάτια. Τέτοια περίπτωση είναι τα «Παιδιά της Χορωδίας».

Στα 1948, αποτυχημένος δασκαλάκος μουσικής δέχεται να εργαστεί ως επιτηρητής σωφρονιστικού ιδρύματος ανηλίκων. Τα παιδιά της τάξης του είναι κανονικοί διάβολοι, αυτολεξεί επικίνδυνοι για τη δημόσια υγεία και δεν δείχνουν να παίρνουν από γράμματα. Ο κύριος Κλεμάν Ματιέ θα κερδίσει γρήγορα την εμπιστοσύνη τους, αρνούμενος να ακολουθήσει τους κανόνες τιμωρίας και παραδειγματισμού, και για να «σκοτώσει» το χρόνο των αγοριών με κάτι δημιουργικό, θα θελήσει να φτιάξει μια χορωδία. Ξαφνικά, η μουσική θα φέρει άλλη πνοή στις ζωές όλων τους, προφανέστατα θα εξημερώσει τα ήθη και μέσα από τις συνθέσεις του κυρίου Ματιέ, τα παιδιά θ’ ανακαλύψουν όχι μόνο το φωνητικό τους ταλέντο, αλλά κι έναν τρόπο να φυγαδεύονται από την ασχήμια των σαθρών τοίχων του ιδρύματος.

Η εναρκτήρια σεκάνς στο σύγχρονο παρόν και το γύρισμα της flashback αφήγησης στο ’40, μαρτυρά εύκολα τη διάθεση αντιγραφής στιλιστικών παραδειγμάτων τύπου «Σινεμά ο Παράδεισος» (1988). Και το κλίμα ωρίμανσης σχέσης δασκάλου – μαθητών φωνάζει απροκάλυπτα «Κύκλος των Χαμένων Ποιητών» (1989). Όλα αυτά μαζί στερούν από το φιλμ την ενέργεια του πρωτότυπου, τις εκπλήξεις και την απόλυτη παράδοση στα συναισθήματα των πρωταγωνιστών. Αλλά μια συγκίνηση σε πιάνει. Και η «παρτιτούρα» την κάνει τη δουλειά της, δια χειρός του πρωτάρη Κριστόφ Μπαρατιέ, που μένει στην ίδια τάξη μόνο για το βεβιασμένο κλείσιμο, λες και η παραγωγή τον εκβίαζε να μην ξεπερνά η διάρκεια τη μιάμιση ώρα έργου.

Δεν μπορώ να προβλέψω την αντοχή της «Χορωδίας» στις αίθουσες, κι ας μας έρχεται με τη φήμη της ταινίας που γονάτισε κανονικά τα ταμεία στη Γαλλία, κι ας «απειλεί» στα Όσκαρ για καλύτερο ξενόγλωσσο και τραγούδι. Αυτό που θα έλεγα με σιγουριά είναι να μην τη φοβηθείτε. Γιατί πέρα από τη στερεότυπη απλοϊκότητα του σεναρίου και των χαρακτήρων, ότι έχει να κάνει με την παιδική ηλικία δεν χάνει ποτέ μια ακατανίκητη γοητεία, που μετρά αντίστροφα σε σχέση με τα δικά μας χρόνια. Όσο την ξεχνάμε, τόσο περισσότερο ανάγκη έχουμε τα πράγματα που την ζωντανεύουν.