της Βαρβάρας Κοντονή

Εντυπωσιακά δραματικό (όχι και τόσο δραματικά εντυπωσιακό) το πρώτο μεγάλου μήκους σκηνοθετικό ντεμπούτο του Άγγλου Αλίμ Καν είναι ένα γλυκόπικρο δράμα που έχει διανύσει ικανοποιητική φεστιβαλική πορεία, περνώντας μάλιστα και από τα δικά μας, με την (ομολογουμένως εξαιρετική) πρωταγωνίστρια της ταινίας, Τζοάνα Σκάνλαν, να κερδίζει το βραβείο καλύτερης ερμηνείας στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης του 2020. Φεστιβαλικά μιλώντας, τούτο το φιλμ κάνει τη διαφορά γιατί (οποία έκπληξις!) διαθέτει σενάριο, γεγονός διόλου συνηθισμένο για πολλά από τα «φιλμ» που κυκλοφορούν εκεί έξω και βασίζουν τη δημοφιλία των κερδισμένων τους βραβείων σε βλέμματα, κενά πλάνα και ανοιχτά φινάλε, διότι… «άποψη». Κόντρα σ’ αυτή την art-house μόδα, η ταινία του Καν διαθέτει και καλό σενάριο και εξαιρετικές ερμηνείες και μια διάρκεια (89 λεπτά μόλις) που μας κάνει να ξαναθυμηθούμε πως υπάρχουν και αυτά τα έργα.

Η Μέρι (Σκάνλαν) περνά μια ήσυχη ζωή με το σύζυγό της, Άχμεντ (Μεμάρτζια), στο γραφικό Ντόβερ της Αγγλίας, με την ίδια να έχει ασπαστεί το Ισλάμ για χάρη του άντρα της. Η ταινία ξεκινά απρόσμενα, με την Μέρι να μιλά άπταιστα αγγλικά, ενδεδυμένη με παραδοσιακά ρούχα και φορώντας την μαντήλα της (από την αμφίεση και μόνο περιμένεις κάτι διαφορετικό), ενώ ετοιμάζει ένα ζεστό αφέψημα για την ίδια και τον Άχμεντ, όσο οι δυο τους συζητούν. Η κάμερα μένει «κολλημένη» στην κουζίνα, ενώ στο σκοτεινό βάθος βλέπουμε το σύζυγο να κάθεται σε μια πολυθρόνα με πλάτη προς τους θεατές. Η Μαίρη συνεχίζει να μιλά, ο Άχμεντ όχι. Στις αμέσως επόμενες μέρες από τον θάνατό του, η Μέρι θ’ ανακαλύψει μια ολόκληρη, κρυφή ζωή του Άχμεντ που θα την φέρει μέχρι τα παράλια του Καλαί της Γαλλίας, προκειμένου να βρει τις απαντήσεις που ψάχνει – και θα τις βρει με τον πλέον αναπάντεχο τρόπο.

Το «Μετά την Αγάπη» είναι ένα χαμηλών τόνων δράμα που δεν ξεφεύγει ποτέ από το κάπως αυστηρά οριοθετημένο πλαίσιο πλοκής του, γεγονός που αφενός δεν θα προκαλέσει μεγάλες εκπλήξεις στους μυημένους θεατές (πέραν πολύ συγκεκριμένων αποκαλύψεων), αφετέρου ακολουθεί την παραδοσιακή αφηγηματική γραμμή ανάλογων φιλμ, το οποίο σημαίνει πως το κοινό δεν έχει να περιμένει… φεστιβαλικές εκπλήξεις, ικανές να αποπροσανατολίσουν για χάρη της φιλοδοξίας (ενίοτε και ματαιοδοξίας) του εκάστοτε δημιουργού. Ο Καν, εξάλλου, μοιάζει να γνωρίζει καλά το δραματουργικό παιχνίδι σε αυτή την πρώτη μεγάλου μήκους απόπειρά του, κρατώντας ιδανικές ισορροπίες και δίνοντας «χώρο» στους ήρωές του ν’ αντιδράσουν, να ξεσπάσουν και να επιχειρήσουν να προσαρμοστούν σε μια πραγματικότητα καινούργια και δύσκολη για όλους. Δίχως υπερβολές και συναισθηματικές εξάρσεις, πρακτικά χαρτογραφεί ένα δράμα της διπλανής πόρτας, όσο «τραβηγμένο» κι αν φαίνεται αυτό (αληθινά, δεν είναι και τόσο), δεδομένου ότι ιστορίες όπως αυτή είναι σίγουρο πως «κυκλοφορούν» ανάμεσά μας σε μεγαλύτερη συχνότητα απ’ ότι τυχόν πιστεύουμε.

Από άποψη ερμηνειών, η Τζοάνα Σκάνλαν διαθέτει μια αθωότητα και μια γλυκύτητα που εσκεμμένα σε κάνει να πάρεις το μέρος της στην αρχή, με το casting να λειτουργεί ιδανικά, δίνοντας τον ρόλο της «άλλης γυναίκας» στην Ναταλί Ρισάρ, η οποία θυμίζει νευρωτική και καπάτσα Γαλλίδα (έστω και με μια essence στερεοτυπικότητας παραπάνω), και που σε πρώτη φάση σε βρίσκει «απέναντί» της. Από τη στιγμή που το δράμα απελευθερώνει τους χαρακτήρες, αντιλαμβάνεσαι πως ο Καν (ο οποίος υπογράφει και το σενάριο) στέκεται με ενσυναίσθηση μπροστά στους χαρακτήρες του, δίχως ίχνος κριτικής στάσης, αφήνοντας κατά κάποιον τρόπο τα πράγματα να πάρουν το δρόμο τους, όπως δηλαδή συμβαίνει και στην πραγματική, εξω-κινηματογραφική ζωή. Υπάρχει μια αίσθηση απλότητας και λιτότητας που ακολουθεί την εξέλιξη της ιστορίας, από την αρχή μέχρι και το τέλος της, και αυτό αποτελεί το σημαντικότερο χαρακτηριστικό τούτου του φιλμ. Η αντίληψη του δημιουργού του, δηλαδή, πως ένα δράμα μπορεί να παιχτεί σε χαμηλούς τόνους και να είναι το ίδιο αποτελεσματικό (αν όχι αποτελεσματικότερο) από ιστορίες γεμάτες συγκινησιακή υπερβολή και μελοδραματική υστερία.