του Ηλία Φραγκούλη

Γεννήθηκαν σ’ αυτό τον πλανήτη, μα δεν ανήκουν στον κόσμο μας. Χωρίς μνήμη ή παρελθόν, ζητούν τη γαλήνη μ’ ένα απλό βλέμμα προς τ’ αστέρια. Είναι το μεγαλύτερο καλά κρυμμένο μυστικό του σύμπαντος και η αποστολή τους είναι να προστατεύουν τη Γη από «ξένους» εισβολείς ή επισκέπτες. Δεν έχουν ονόματα, παρά μόνον αρχικά. Αναγνωρίζονται ως οι «Άνδρες με τα Μαύρα», αλλά κανείς δεν θυμάται να τους έχει δει…

Πλανήτης Γη. Παρόν ή (άντε, το πολύ) ένα κοντινό… αύριο. Δύο άνδρες ντυμένοι στα μαύρα ανακρίνουν ένα τσούρμο λαθρομεταναστών στα σύνορα του Μεξικού. Ένας από αυτούς δείχνει ανήσυχος. Κάτω από το ανθρώπινο παρουσιαστικό του κρύβεται ένας… κακομούτσουνος εξωγήινος! Οι μαυροντυμένοι πράκτορες τον αναγνωρίζουν και τον εξοντώνουν, καθώς εκείνος τους επιτίθεται. Πίσω στη Νέα Υόρκη, η οποία έχει μετατραπεί σε «Καζαμπλάνκα χωρίς τους Ναζί»! Εξωγήινοι «μετανάστες» από κάθε γωνιά του σύμπαντος προσπαθούν να εγκλιματιστούν στο γήινο περιβάλλον, αναζητώντας μονάχα την ειρήνη. Η μυστική υπηρεσία των «ΜiΒ» παρακολουθεί κάθε κίνησή τους, αντιπροσωπεύοντας το Νόμο γι’ αυτά τα καμουφλαρισμένα – ανθρωπόμορφα πλάσματα, που δείχνουν ικανοποιημένα ακόμη και στον πιο ποταπό κοινωνικό ρόλο της σύντομης ζωής μας.

Η πλοκή ξεκινά με τον ερχομό ενός κακού εξωγήινου, του οποίου η αποστολή απειλεί την ύπαρξη του πλανήτη μας. Ο «βετεράνος» πράκτωρ Κ (Τόμι Λι Τζόουνς) αναλαμβάνει τις έρευνες, έχοντας δίπλα του τον νεοφερμένο και εκπαιδευόμενο πράκτορα J (Γουίλ Σμιθ). Προφανώς, οι «MiB» σώζουν τελικά τη Γη, άρα γιατί εσείς είστε υποχρεωμένοι να δείτε αυτή την ταινία; Για έναν απλούστατο λόγο. Οι «Άνδρες με τα Μαύρα» είναι η εκδίκηση των «λίγων» προς τις κονσερβαρισμένες συνταγές της βιομηχανίας του Χόλιγουντ. Πέρσι ο Τιμ Μπέρτον τιμωρήθηκε στα ταμεία, ίσως γιατί ξεπέρασε κάθε όριο θράσους με το «Mars Attacks!». Ο Μπέρτον έκανε του κεφαλιού του, δαγκώνοντας το χέρι που τον έθρεψε. Μαγκιά του. Ο Μπάρι Σόνενφελντ (πρώην φωτογράφος των αδελφών Κοέν και σκηνοθέτης από την «Οικογένεια Άνταμς» και μετά) μοιάζει κι αυτός αγύριστο κεφάλι, αλλά είχε από πάνω του το «χαλινάρι» – Στίβεν Σπίλμπεργκ (μέσω της Amblin Entertainment). Έπρεπε, λοιπόν, να φέρει εις πέρας ένα στουντιακό καλοκαιρινό blockbuster, ικανοποιώντας ταυτόχρονα και τις όποιες προσωπικές φιλοδοξίες. Αξιοσημείωτη λεπτομέρεια: μπροστά στο είδος της επιστημονικής φαντασίας, ο Σόνενφελντ φαντάζει ως… «ούφο»! Καμία σχέση. Γνωρίζει, όμως, το χιούμορ από την πιο αλλόκοτη πλευρά του. Και ως κάτοικος Νέας Υόρκης, είναι πεπεισμένος πως αυτή η πόλη κατοικείται από εξωγήινους!

Στο «ΜiΒ», η Νέα Υόρκη (καθώς και όλα τα set που δημιουργήθηκαν για την ταινία) αποτελεί μία αρχιτεκτονική αναφορά στα ’60s και το φουτουριστικό όραμα της εποχής. Κι ενώ το αρχηγείο των πρακτόρων μοιάζει με ένα terminal αεροδρομίου, σύντομη στάση για διαπλανητικά ταξίδια του μέλλοντος, η εξωτερική μορφή της πόλης δίνει έμφαση στο παρόν, στα ξεχασμένα όνειρα, στα απομεινάρια μιας όμορφης εποχής που πίστευε σ’ αυτά που επρόκειτο να έρθουν. Το πιο παράδοξο στοιχείο του «MiB», τελικά, δεν είναι ούτε η ιδιαίτερη αίσθηση του χιούμορ, ούτε η αποστασιοποιημένη αντι-ηρωική στάση των πρωταγωνιστών, αλλά μία υπόγεια μελαγχολία για την ασημαντότητα της ανθρώπινης ύπαρξης (για να μην προχωρήσουμε στον εξελισσόμενο και ολέθριο παράγοντα… «πολιτισμός»). Η πιο τραγική αναφορά, απ’ όπου κι αν πιάσεις την ταινία, αφορά το πέρασμα του χρόνου. Ο πρώτος πράκτορας που… συνταξιοδοτείται (!) στην αρχή του «ΜiΒ», είναι ένας αξιολύπητος, συμπαθής -ηντάρης χωρίς ταυτότητα, προηγούμενη ζωή και λόγους για να συνεχίσει να ζει το αύριο. Φεύγοντας από την υπηρεσία, θα ‘χει ξεχάσει τα πάντα (μια συσκευή – gadget επιτρέπει στους «ΜiΒ» να μπλοκάρουν τον εγκέφαλο και να «σβήνουν» στιγμιότυπα ή ολόκληρη την ανάμνηση ενός βίου!). Τι κάνει λίγο πριν αποχαιρετήσει τον ηρωικό του ρόλο; «Βυθίζεται» στο άπειρο των αστεριών… Εκεί που (υποτίθεται) ότι καταλήγουμε όλοι μας. Και βλέποντας ξανά το τελευταίο πλάνο της ταινίας, θυμηθείτε τι λέγαμε περί ασημαντότητας…

Αλλά, ας μη γελιόμαστε. Η ταινία φτιάχτηκε για να ικανοποιήσει το μαζικό κοινό, άσχετα αν ο δημιουργός της κατάφερε να την «προσβάλλει» με τον «ιό» της σκοτεινής του ιδιοφυίας. Οι «Άνδρες με τα Μαύρα» διαθέτουν εντυπωσιακά εφέ, συγκρατημένη δράση, έναν «κοιμισμένα» cool ρυθμό (που υπαγορεύουν οι πρωταγωνιστές και κυρίως ο Τζόουνς), ο οποίος γίνεται γρήγορα οικείος στο θεατή, και ένα απολαυστικό δίδυμο που κερδίζει μια θέση στην Ιστορία του σινεμά με το απροσάρμοστο πάντρεμά του. Λιγομίλητος, στιλάτος όσο ποτέ στα μαύρα, ψυχρός «γόης» του φακού και με «ασήκωτες» ατάκες, ο Τζόουνς πλάθει από το τίποτα έναν αλησμόνητο χαρακτήρα – ασπίδα, που όμως μέσα του κρύβει συναίσθημα και βαθιές πληγές. Το «αλεξίσφαιρο» στη σοβαρότητα του Κ είναι ο Γουίλ Σμιθ, το ζωντανό cartoon, ο μαθητευόμενος εξυπνάκιας και εκπρόσωπος του πιο γήινου χαβαλέ της ταινίας. Άξιοι αναφοράς, η ιατροδικαστής Λίντα Φιορεντίνο (σε διακωμώδηση συνδυασμού σέξι και nerd), ο Μπο Γουέλτς για το εξαιρετικό design των σκηνικών του, ο Ντάνι Έλφμαν γιο το διαταραγμένο παιχνιδιάρικο score του και… ο Μπάρι Σόνενφελντ ως ένας σκηνοθέτης – κρυφό ταλέντο που χρειάζεται επανεξέταση (ίσως και ιατρική!).

Σε μια σεζόν όπου κυριαρχούν οι εκρήξεις και οι φρενήρεις καταδιώξεις, το «MiB» έρχεται ως δώρο εξ ουρανού. Σαφώς μία από τις καλύτερες και πιο διασκεδαστικές ταινίες της χρονιάς, χρησιμοποιεί τους κώδικες του Χόλιγουντ για να μεταδώσει μια «μεταλλαγμένη» άποψη κεφιού και εμπορικότητας. Γι’ αυτό και του συγχωρούμε το αδέξιο – έτσι θα το ήθελαν οι θεατές – φινάλε. Κι αν πρέπει να εξομολογηθώ μία πιο προσωπική αιτία θαυμασμού απέναντι σ’ αυτό που έκανε ο Σόνενφελντ, σας λέω ότι δεν υπάρχει πιο όμορφο πράγμα από το να χαζεύεις τ’ αστέρια τη νύχτα. Σε αυτό τον κόσμο…