του Ηλία Φραγκούλη

Με έναν περίεργο τρόπο, αυτό που συμβαίνει με τη μουσική υπόκρουση της «Συζύγου», σχεδόν συνοψίζει και ολόκληρο το έργο, από κάθε σκοπιά! Πρόκειται για μια «κλεψιά»! Το score της Τζόσελιν Πουκ (για λόγους που δεν γνωρίζω ούτε και κατάφερα να εντοπίσω) βασίζεται στα εξαιρετικά θέματα που είχε γράψει για λογαριασμό του Γάλλου σκηνοθέτη Λοράν Καντέ το 2001. Είναι (σχεδόν εξολοκλήρου) η ίδια μουσική με εκείνη που είχαμε ακούσει στο περίφημο και πραγματικά παραγνωρισμένο φιλμ «Ελεύθερος Ωραρίου». Τότε, η μουσική απογείωνε λυρικά το οπτικό και ψυχολογικό σύμπαν το οποίο είχε στήσει για τον κεντρικό του ήρωα ο Καντέ. Στο έργο του Μπιορν Λ. Ρούνγκε, η μουσική στέκει απλά, από μόνη της, σαν ένα ηχητικό αριστούργημα, το οποίο όμως δεν συναντά… πουθενά τούτο το φιλμ. Για εκείνους που δεν γνώριζαν αυτή τη λεπτομέρεια, μπορεί και να μην έχει σημασία. Για εμένα έχει τεράστια. Και, πραγματικά, το ταίριασμα αυτού του «δανείου» (για να το πω πιο ευγενικά) ακόμη και με τη θεματική του έργου αποτελεί μια σατανική (σημειολογική) σύμπτωση.

Το παραπάνω σχόλιο είναι το καλύτερο πράγμα που είχα να πω για τη «Σύζυγο» ως ταινία. Φυσικά, μετά από αυτό, πρέπει κανείς να σταθεί μπροστά στην περίπτωση που ακούει στο όνομα Γκλεν Κλόουζ. Αποκλειστικά και μόνο εξαιτίας της ασχολούμαστε με τούτη την παραγωγή του 2017, η οποία διανεμήθηκε πέρσι, δίνοντας στην ηθοποιό το δικαίωμα της διεκδίκησης του Όσκαρ πρώτου γυναικείου ρόλου. Είναι η έβδομη υποψηφιότητά της, ενδεχομένως και φαρμακερή αν προτιμηθεί η Ολίβια Κόλμαν, η βασίλισσα της «Ευνοούμενης». Όσο κι αν εκτιμώ την Κλόουζ, θα είναι λιγάκι ντροπή να θυμόμαστε ότι βραβεύτηκε για έναν τόσο φτωχό και γεμάτο κλισέ ρόλο, όταν στο παρελθόν είχε χάσει το Όσκαρ για την «Ολέθρια Σχέση» (1988) ή τις «Επικίνδυνες Σχάσεις» (1989), ερμηνείες που θα έπρεπε να διδάσκονται σε κάθε σοβαρή σχολή υποκριτικής. Ο χαρακτήρας της Τζόαν Κάσλμαν ούτε που ακουμπάει το μεγαλείο του παρελθόντος, όσο κι αν η Κλόουζ προσπαθεί να δώσει υπόγεια δύναμη στον ψυχισμό μιας γυναίκας που υπαναχώρησε εξαιτίας των αρχών μιας ανδροκρατούμενης κοινωνίας που δεν θα επέτρεπε σε συγγραφέα του φύλου της να ακολουθήσει τέτοια καριέρα, μένοντας στην αφάνεια, στη σκιά του συζύγου ο οποίος φτάνει να εισπράττει εδώ την ύψιστη τιμή ενός βραβείου Nobel. Προφανώς, όπως η Ακαδημία «έκλεψε» εκείνα τα Όσκαρ από την Κλόουζ, έτσι και το στόρι της «Συζύγου» κρύβει στο εσωτερικό του μια υπόθεση (λογο)κλοπής. Που σιγοβράζει στον εσωτερικό κόσμο της ηρωίδας για μια ολόκληρη ζωή, καθώς ούτε δημιουργικά, ούτε συζυγικά, ούτε και μητρικά παρέλαβε τα «ένσημα» που της άξιζαν.

Η Κλόουζ υπηρετεί τον χαρακτήρα της με μια «υποταγμένη» στωικότητα που αντιλαμβάνεσαι ότι κάποια στιγμή θα αναζητήσει τη φυγή από όλη αυτή την αιχμαλωσία, υποψιάζεσαι την επερχόμενη έκρηξη, ενώ απολαμβάνεις την ήρεμη δύναμη της ηθοποιού, η οποία προσπαθεί να βρει την κατάλληλη ισορροπία ανάμεσα σε banal μορφασμούς που ελαφρώς την εκθέτουν (κυρίως διότι το – έστω φυσικά – γερασμένο της πρόσωπο δεν αποτελεί και το πιο γοητευτικό στοιχείο θηλυκότητας που έχουμε απολαύσει ποτέ στη μεγάλη οθόνη). Η Κλόουζ δεν υπήρξε ένα πρότυπο γυναικείας ομορφιάς, αλλά πάντα είχε αυτό που αποκαλούμε «τύπο». Είχε το άμεσο βλέμμα, ένα πηγούνι που μπορεί να σε πήγαινε από το θελκτικό μέχρι το κακόβουλο. Είχε τις γνώσεις και το βάθος της σκέψης που χρειαζόταν ώστε να μορφοποιεί ιδανικά αυτό που απαιτούσε ένας πλήρης character. Στη «Σύζυγο» δεν προσπαθεί να προχωρήσει τον εαυτό της σε ένα άλλο, ανώτερο level. Είναι σαν να κάνει «περίπατο». Γιατί είναι η Γκλεν Κλόουζ. Γι’ αυτό και δεν θα έχει αξία ένα Όσκαρ ερμηνείας με τούτο το φιλμ. Για εκείνην θα έχει. Για ιστορικούς λόγους, όχι.

Υφολογικά, το έργο κομπάζει τόσο αυτάρεσκα που λες και παρακολουθούμε δράμα συζυγικών σχέσεων βαρύτητας… μπεργκμανικής ταινίας (!) και αυτό είναι το μεγαλύτερο θράσος του Σουηδού σκηνοθέτη Μπιορν Λ. Ρούνγκε, ο οποίος υπογράφει ένα εντελώς ανέμπνευστο και αρτηριοσκληρωτικό φιλμ με… «ληστρικές» διαθέσεις επιπέδου «Σκηνές από Ένα Γάμο» (1974), αλλά με σενάριο που περισσότερο παραπέμπει σε σαπουνόπερα παρά σε «art-house», με κάμποσες σκηνές flashback από τη ζωή του ζεύγους που δεν εντρυφούν ουσιαστικά στους χαρακτήρες και μια υποπλοκή συγγραφέα unofficial βιογραφίας του συζύγου Τζο που επίσης δεν εμβαθύνει κάπου δραματουργικά ή στην πλοκή. Μια σκέτη ανία περιβάλλει την Κλόουζ, αδικεί το ερμηνευτικό της status και, σοβαρά, δίχως την παρουσία της ηθοποιού δεν θα ασχολούμασταν ποτέ με τη «Σύζυγο»…