του Ηλία Φραγκούλη

Φοβάσαι ότι θα δεις ένα από αυτά τα στερεοτυπικά, με το άλλοθι του «queer», κακότεχνα εργάκια, που σου πουλάνε τόσο στοχευμένα το δράμα του «διαφορετικού». Και ο κεντρικός ήρωας του φιλμ… δεν σου συστήνεται ως «gay». Το αρνείται, μάλιστα! Δεν επιδιώκει καν την επαφή, δεν του ταιριάζει ακριβώς ο χαρακτηρισμός του ομοφυλόφιλου. Δεν είναι ούτε και κάποιο κρυφό απωθημένο όλα αυτά. Αποτελεί ένα μικρό μυστήριο της αφήγησης, όπως συμβαίνει και με το παρελθόν του, που δημιουργεί ένα μικρό σασπένς μέσω της παρακολούθησης ενός ώριμου άνδρα, ο οποίος ενδέχεται να έχει άμεση συγγένεια μαζί του. Αυτό, όμως, είναι κάτι που θα ανακαλύψεις σταδιακά, μέσα από τούτο το φιλμ που μας έρχεται από τη Βενεζουέλα και ξαφνιάζει ως σκηνοθετικό ντεμπούτο, αφήνοντας πολλές ελπίδες για την εξέλιξη του Λορέντσο Βίγας.

Έχει και ένα ακόμη προτέρημα το «Από Μακριά». Αν και μας έρχεται με το Χρυσό Λιοντάρι από το περσινό Φεστιβάλ Βενετίας, η ταινία εκφεύγει του γνωστού, ανησυχητικού πλαισίου του «φεστιβαλικού» προϊόντος, αναπτύσσει μια στέρεη πλοκή, χαρακτήρες και επίπεδα ανάγνωσης, τα οποία ο θεατής πρέπει να επεξεργαστεί, ενδεχομένως και μέσα από το πρίσμα του point of view των δύο ηρώων ξεχωριστά. Από τη μια, ο Αρμάντο, ένας μοναχικός πενηντάρης, αξιοπρεπής, με δουλειά, εισόδημα και σπίτι, που σαν βίτσιο, ίσως, «ψωνίζει» νεαρά αγόρια για να τα παρατηρεί γυμνά στο σαλόνι του, χωρίς καμία πρόθεση να τα πλησιάσει, να τα αγγίξει, να τα «γευτεί» σεξουαλικά. Είναι ένας ηδονοβλεψίας (ίσως όπως και εσύ στο σινεμά, τουλάχιστον), που ενίοτε ερεθίζεται στον βαθμό τού να υποχρεωθεί να αυνανιστεί πίσω από την πλάτη τού όποιου αγοριού. Γνωρίζουμε πως ο Αρμάντο έχει μια αδελφή που πρόκειται να υιοθετήσει ένα μωρό και ότι ο «πατέρας» τους βρίσκεται στην πόλη. Το σενάριο δεν μας επιτρέπει να εκμαιεύσουμε περισσότερες πληροφορίες γι’ αυτόν. Και από την άλλη, εμφανίζεται ο Έλντερ, ένας νεαρός αληταράς «του δρόμου», που έχει μάθει να επιβιώνει εκεί, με βίαιο τρόπο, που κάνει τα δικά του όνειρα, για τα οποία πάντοτε χρειάζεται περισσότερα χρήματα. Με τις μικροκομπίνες της συμμορίας του δεν καταφέρνει τίποτε σπουδαίο, μέχρι τη στιγμή που εμφανίζεται μπροστά του αυτός ο μεσήλικας κύριος, με ένα μάτσο χαρτονομίσματα.

Η πρώτη τους επικοινωνία καταλήγει άδοξα, ο Έλντερ τον αποκαλεί «αδερφή» προσβλητικά, τον χτυπάει άσχημα και φεύγει με τα χρήματα. Θα γίνουν και άλλες προσπάθειες για να «τα βρουν», ο Αρμάντο θα του προσφέρει ακόμη περισσότερα, θα επιχειρήσει να τον φροντίσει σα να ήτανε παιδί του. Και οι δύο μαζί θα αρχίσουν να ανοίγονται, να αποκαθιστούν αλήθειες, να εξομολογούνται πράγματα με οριακή επιφύλαξη, να εκτίθενται σε μια «σχέση». Και η εξάρτηση θα είναι αναπόφευκτη, παρά την αίσθηση βαθιάς ψυχρότητας που αισθάνεσαι να υπάρχει πάντα ανάμεσά τους. Οι ανάγκες που τους υποχρεώνουν να βρίσκονται μαζί, πια, είναι ελαφρώς ασαφείς, αν και τις υποψιάζεσαι. Και αυτό φέρνει στο φιλμ το extra στοιχείο ενός σασπένς που σέρνεται μέσα από τις σάρκες των ηρώων, προκαλώντας ύπουλες εντάσεις για ξεσπάσματα ανεξέλεγκτα. Που μπορεί να έρθουν, μπορεί και όχι. Και στις δύο περιπτώσεις, η συμμετοχή του θεατή είναι ουσιαστική, καθώς σε πολλές σκηνές ο φακός παρακολουθεί τα δρώμενα… εξ αποστάσεως, με υποκειμενικά πλάνα που σε συμπαρασύρουν στον ρυθμό της ταινίας ή… «θολώνουν» τις πραγματικές προθέσεις.

Για ντεμπούτο είναι όντως ξεχωριστό το φιλμ. Ο Βίγας ελέγχει και την ιστορία αλλά και μια εξαιρετική πλανοθεσία (σπουδαία η δουλειά του dp Σέρχιο Άρμστρονγκ, που έχουμε θαυμάσει στο παρελθόν από το «Tony Manero» ή τη «Μυστική Λέσχη») η οποία απλώνεται σχεδόν ναρκισσιστικά (άσχετα από τη βρωμιά ή όχι του urban σκηνικού) σε ultra-widescreen (2.66:1) διαστάσεις, εστιάζοντας ανιχνευτικά επάνω στον ψυχισμό και τις επιλογές του Αρμάντο και του Έλντερ. Βοηθούν, φυσικά, οι ερμηνείες των δύο ανδρών, με τον Αλφρέντο Κάστρο να δημιουργεί μια απίστευτα άθραυστη, σχεδόν ανέκφραστη μορφή που μπορεί ενίοτε να προκαλεί τη λύπηση ή τον οίκτο εξαιτίας της απάθειας του χαρακτήρα τού Αρμάντο, όμως στο φινάλε σε κάνει να ξανασκέφτεσαι τα πάντα από την αρχή! Ίσως επειδή κι εσύ είχες κάπου ξεχαστεί και έβλεπες την εξέλιξη της πλοκής… από μακριά.