του Δημήτρη Δημητρακόπουλου

Το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, αισίως φέτος στην 17η χρονιά του, έχει ένα μεγάλο προσόν σε σχέση με τον «μεγάλο αδελφό» του, το Φεστιβάλ Κινηματογράφου: παραμένει χαμηλότονο, ουσιώδες και μακριά από κάθε είδους συμφέροντα, γεγονός που του επιτρέπει να αναδειχθεί σε έναν ουσιαστικό φορέα πολιτισμού, αν και, δυστυχώς, λόγω της… φύσης του, αναγκαστικά μικρότερης εμβέλειας. Ο υπότιτλος δε της διοργάνωσης, «Ματιές στον 21ο Αιώνα», υπογραμμίζει ακριβώς αυτό, μια προσέγγιση συνεχούς εγρήγορσης για το τι συμβαίνει τώρα στον κόσμο και μια διαρκής αναζήτηση για καλά κρυμμένα (ή όχι και τόσο) μυστικά, που αποκαλύπτουν την αλήθεια χωρίς τον παραμορφωτικό φακό της μυθοπλασίας, χωρίς να αποκλείουν τις φωνές από το παρελθόν, οι οποίες ακόμα στοιχειώνουν το σήμερα.

Πέρα από τις συνήθεις θεματικές ενότητες που καλύπτουν τόσο το επίκαιρα πολιτικό φάσμα όσο και τον πολιτισμό («ομπρέλα» όλων η οικονομική κρίση, φυσικά), συνδυάζοντας την ελληνική ματιά με την παγκόσμια «κοινωνιολογία» και τα προσωπικά πορτρέτα με τις συλλογικές κινήσεις, το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ προσθέτει φέτος στο πρόγραμμά του ένα αφιέρωμα στις «Ανατρεπτικές Φωνές του Γερμανικού Ντοκιμαντέρ» (το οποίο, παραδόξως, και ενάντια σε αυτό που μπορεί να φοβάσαι, δεν περιορίζεται στην ιστορική γερμανική πραγματικότητα), αλλά και δύο προσωπικά αφιερώματα στον Αυστριακό Χούμπερτ Ζάουπερ και τον Ρουμάνο Αλεξάντρου Σόλομον, τα οποία, λόγω της κριτικής και πολιτικής ματιάς, εναρμονίζονται απόλυτα στο συνολικό πρόγραμμα, ακόμα κι αν απέχουν από τη φαινομενική «λάμψη» αντίστοιχων από τα προηγούμενα έτη. Φυσικά, περισσότερο από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου, οι επιλογές της κάθε πιθανής ταινίας προς προβολή είναι καθαρά προσωπικές και εξαρτώνται άμεσα από τις εσωτερικές ανησυχίες του θεατή. Εμείς, όμως, θα προσπαθήσουμε να ξεχωρίσουμε, ενδεχομένως και αυθαίρετα, τις πιο ενδιαφέρουσες προτάσεις του φετινού προγράμματος.

ΤΑΙΝΙΑ ΕΝΑΡΞΗΣ / ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΧΟΡΟΣ

Εκτός από πρόβατα, χόμπιτ και ξωτικά, η Νέα Ζηλανδία προφανώς στεγάζει και το γηραιότερο dance group του πλανήτη και, μάλιστα, με την επίσημη επιβεβαίωση του βιβλίου των ρεκόρ Guinness! Το «Hip Hop-eration» (φωτό) θα μπορούσε κάλλιστα να είναι ένα απλά έξυπνο λογοπαίγνιο, όμως στο ντοκιμαντέρ του Μπριν Έβανς, η έκφραση ανάγεται σε μία καθαρά αισιόδοξη ιστορία για την ανθρώπινη θέληση και μια επανεξέταση του τι μπορεί να θεωρηθεί ρεαλιστικό στην πραγματικότητα, ακολουθώντας την πορεία μιας ομάδας ηλικιωμένων (των οποίων οι ηλικίες κυμαίνονται από τα 65 μέχρι τα… 94!) από ένα μικρό νησί της Νέας Ζηλανδίας μέχρι την εμφάνισή τους στον παγκόσμιο διαγωνισμό hip-hop στο Λας Βέγκας. Ως ντοκιμαντέρ, το φιλμ δεν πρωτοτυπεί ούτε μία στιγμή αλλά, ταυτόχρονα, δεν χάνει ποτέ ούτε τη ζωντάνια, ούτε την αισιοδοξία αλλά και τη συναίσθηση ότι διηγείται μια ιστορία που, αν δεν την δεις με τα μάτια σου, δύσκολα την πιστεύεις. Και αυτό αρκεί για να δοθεί μια αναγκαία, χαμογελαστή έναρξη στο φετινό, 17ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. H ταινία εντάσσεται στη θεματική ενότητα «Μουσική και Χορός» και δημιουργεί ένα πολύ ενδιαφέρον δίπολο με «Το Απομεσήμερο Ενός Φαύνου: Τάνακιλ Λε Κλερκ» της Νάνσι Μπέρσκι, το οποίο αφηγείται τη σοκαριστική ιστορία της ομώνυμης υπερβατικής μπαλαρίνας, η οποία σε ηλικία 27 ετών έπαθε πολιομυελίτιδα, παρέλυσε και δεν ξαναχόρεψε ποτέ, στοιχειώνοντας έκτοτε τον κόσμο του μπαλέτου.

ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Για άλλη μια χρονιά, κεντρικός άξονας της ενότητας αναδεικνύεται το μεταναστευτικό ζήτημα, είτε αυτό αποτυπώνεται λυρικά και ποιητικά μέσω του πνεύματος ενός νεκρού στο «Those who Feel the Fire Burning» του Μόρχαν Κνίμπε, είτε τη φυλάκιση λόγω έλλειψης εγγράφων από την ιταλική γραφειοκρατία στο «Limbo» των Ματέο Καλόρε και Γκούσταφ Χόφερ, είτε τον ουσιαστικό εγκλωβισμό μεταναστών σε μια ελληνική πραγματικότητα υπό κατάρρευση στο «Xenos» του Μάχντι Φλέιφελ και το «Μίλαντ: Ο Πλανήτης μου…» του Μενέλαου Καραμαγγιώλη. Το ίδιο πολιτικά, αν και διαφορετικής θεματικής, αποδεικνύονται τα «Limited Partnership» του Τόμας Τζ. Μίλερ (το οποίο παρακολουθεί την ιστορία ενός από τα πρώτα ζευγάρια του ίδιου φύλου που παντρεύτηκαν με νόμιμες διαδικασίες το 1975 στην Αμερική) και «To Russia with Love» (που αφορά το δίλημμα στο οποίο βρέθηκαν οι διεθνείς αθλητές λίγο πριν από τους χειμερινούς Ολυμπιακούς αγώνες στο Σότσι, λόγω του νόμου που απαγόρευε «την προπαγάνδα προς ανηλίκους για μη παραδοσιακές σεξουαλικές σχέσεις») αλλά και το «We are Journalists» του Άχμαντ Τζαλάλι Φαραχανί, το οποίο αφορά τις δύσκολες συνθήκες που πρέπει να αντιμετωπίσουν οι Ιρανοί δημοσιογράφοι εντός κι εκτός της χώρας τους, λόγω της λογοκρισίας και, τελικά, της καταδίωξής τους. Την πιο ξεχωριστή θέση στο πρόγραμμα (και κατευθείαν από τις ειδικές προβολές του περσινού Φεστιβάλ Καννών), όμως, λαμβάνει το «Silvered Water, Syria Self-Portrait» (φωτό), μια «αυτοπροσωπογραφία» της Συρίας και της έκρυθμης κατάστασης στην περιοχή, μέσα από τη λήψη ερασιτεχνικών αλλά άκρως αποκαλυπτικών videos.

ΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Παραδοσιακά, το τμήμα αυτό αποτελείται από ταινίες που πραγμαεύονται κυρίως σύγχρονα θέματα κοινωνικού και ιστορικού περιεχομένου παγκόσμιας προέλευσης. Παραδοσιακά, όμως, η προσέγγιση αυτή καταλήγει στην πλειοψηφία της να αφορά την όψη που λαμβάνει ο κόσμος μέσα από τα παιδικά μάτια ή, έστω, όπως την ορίζει η παιδική παρουσία. Χωρίς η φετινή χρονιά να αποτελεί την εξαίρεση, στο «Brother of Mine», ο Ροδρίγο Βάσκες επιστρέφει στα «Παιδιά των Ορυχείων» (που ο ίδιος γύρισε το 2008) για να παρακολουθήσει την εξέλιξη της πορείας τους τα τελευταία 6 χρόνια, στο «I Am Here» (φωτό), ο σκηνοθέτης Λίσιν Φαν καταγράφει τους νεαρούς Κινέζους που δήλωσαν συμμετοχή στο «Super Boy», ένα τηλεοπτικό διαγωνιστικό show, ελπίζοντας πως αυτό θα τους βοηθήσει να γίνουν διάσημοι, και πώς χειρίστηκαν μετέπειτα τη νέα, απαιτητική τους ζωή, ενώ στο «The Queen of Silence», η Αγκνιέσκα Ζβιέφκα εστιάζει το φακό της στη 10χρονη Ντενίσα, η οποία ζει χωρίς να μιλά σ’ έναν καταυλισμό τσιγγάνων στην Πολωνία, αφού κανείς δεν έχει διαγνώσει πως πάσχει από σοβαρά προβλήματα ακοής. Αναζωογονητική πνοή στο πρόγραμμα, όμως, φέρνει το «35 Cows and a Kalashnikov» των Όσβαλντ φον Ρίχτχοφεν και Γκέρνοτ Άσχοφ (σε παραγωγή του Ρόλαντ Έμεριχ, μάλιστα, και στο πλαίσιο του αφιερώματος στις ανατρεπτικές φωνές του γερμανικού ντοκιμαντέρ), σε ένα εναλλακτικό ντοκιμαντέρ για την Αφρική, χωρίς ανήλικους στρατιώτες, πείνα ή σαφάρι, αλλά με έναν ποιητικό φόρο τιμής στην αιώνια ομορφιά και τη μεγαλειώδη δύναμη της ηπείρου.

ΠΟΡΤΡΕΤΑ – ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Φέτος το τμήμα έχει ιδιαίτερα κινηματογραφικό ενδιαφέρον, καθώς μια πληθώρα ταινιών εστιάζουν σε μορφές του σινεμά που επηρέασαν χωρίς αμφιβολία το μέσο αλλά την ίδια τη «λάμψη» του («Η Φωνή του Σοκούροφ» της Λέενα Κίλπελαϊνεν, «Katharine Ηepburn: The Great Kate» των Ρίκε Μπρέντελ και Άντρου Ντέιβις, «Ο Ούλριχ Ζάιντλ επί το Έργον» του Κόνσταντιν Βουλφ, «Φασμπίντερ: Ν’ αγαπάς Χωρίς Απαίτηση» του Κρίστιαν Μπραντ Τόμσεν). Το πραγματικό ενδιαφέρον, ωστόσο, βρίσκεται στο «Art & Craft» των Τζένιφερ Γκράουσμαν, Σαμ Κάλμαν και Μαρκ Μπέκερ, την ιστορία του χαρισματικού, πολυσχιδούς, πιο δημιουργικού πλαστογράφου έργων τέχνης στην ιστορία των ΗΠΑ, το «Captivated: The Trials of Pamela Smart» του Τζερεμάια Ζέιγκαρ, το οποίο παρακολουθεί την πρώτη περίπτωση εκδίκασης που μεταδόθηκε εξ ολοκλήρου από την αμερικανική τηλεόραση και αφορούσε μια γεμάτη σεξ, ναρκωτικά και προδοσία υπόθεση δολοφονίας σε μικρή πόλη της Νέας Αγγλίας, και το «Running from Crazy» (φωτό) της Μπάρμπαρα Κοπλ, το οποίο εξετάζει την προσωπική διαδρομή της Μάριελ Χέμινγουεϊ, μοντέλου, ηθοποιού και εγγονής του Έρνεστ Χέμινγουεϊ, καθώς παλεύει να κατανοήσει εις βάθος την αυτοκτονία και πνευματικές διαταραχές που επηρέασαν τόσα μέλη της οικογένειάς της. Ελληνικό (επίκαιρο) ενδιαφέρον προκαλεί «Η Αρχαιολόγος» του Κίμωνα Τσακίρη, η οποία έχει μόλις μερικούς μήνες μπροστά της για να σώσει ό,τι μπορεί από έναν μεγάλο αρχαιολογικό χώρο που θα χαθεί για πάντα στον βυθό μιας τεχνητής λίμνης. Οι προσωπικές ιστορίες έχουν πάντα εξαιρετικό ενδιαφέρον, οπότε θα ήταν χρήσιμο να ρίξει ο καθένας μια πιο… δική του ματιά στο πρόγραμμα, για να ανακαλύψει κι εκείνος τις πιο ενδιαφέρουσες – σύμφωνα με τα προσωπικά του κριτήρια – μαρτυρίες.

ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ

«Καταγραφή της Μνήμης» για το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ σημαίνει ιστορικό ντοκουμέντο αλλά μέσα από το πρίσμα μιας προσωπικής αφήγησης. Δίκαια, λοιπόν, βρίσκει σε αυτή την ενότητα χώρο το «The Look of Silence» του Τζόσουα Οπενχάιμερ, στο οποίο ο σκηνοθέτης συμπληρώνει την εικόνα της τραγωδίας (που αποθανάτισε στο «The Act of Killing») και στρέφει την οπτική του στην πλευρά των θυμάτων. Το φιλμ γυρίστηκε κατά τη διάρκεια σχεδόν μιας δεκαετίας, και αποτελεί όχι τόσο sequel όσο τον καθρέφτη του αρχικού ντοκιμαντέρ και την ολοκλήρωση της εικόνας μιας κατάστασης, που μοιάζει τόσο κινηματογραφική ακριβώς γιατί ο ανθρώπινος νους δεν μπορεί να συλλάβει το μέγεθος της τραγωδίας. Στο «The Look of Silence» ήρωας (και, ενδεχομένως, ο ανώνυμος συν-σκηνοθέτης) είναι ο Άντι, ένας 44χρονος οπτικός, ο οποίος, όταν το παιδί του τού περιγράφει το πώς τους μεταφέρθηκε στο σχολείο η ιστορική πραγματικότητα, αποφασίζει να αντιμετωπίσει ο ίδιος τους δολοφόνους του αδελφού του κατά τα γεγονότα του 1965 στην Ινδονησία, και να τους ρωτήσει ευθέως για την οπτική τους, ενώ τους… μετρά την όραση! Οποία ειρωνεία.

Σε αυτή την ενότητα, συναντούμε και το πολυδιαφημισμένο νέο ντοκιμαντέρ του Βιμ Βέντερς, «The Salt of the Earth», το οποίο, μέσα από την εστίαση στη δουλειά και τη ζωή του φωτογράφου Σεμπαστιάου Σαλγάδου, καταφέρνει αφενός να ρίξει μια ματιά στη φιλοσοφία ενός ανθρώπου και να φωτίσει τα κίνητρα της δουλειάς του και, αφετέρου, να δανειστεί τη ματιά ενός φωτογράφου, που ταυτίστηκε όσο λίγοι με το αντικείμενό του και κατάφερε να αναδείξει έναν κόσμο το ίδιο τραγικό και μεγαλειώδη, μια ανθρωπότητα εξίσου εχθρική και μάχιμη, μια Γη όσο μαγευτική τόσο και φορέα αβάσταχτης καταστροφής. Με την ιστορική πραγματικότητα μας φέρνει αντιμέτωπους και το «Night Will Fall» (φωτό) του Αντρέ Σίνγκερ, το οποίο καταγράφει πώς μια ομάδα από κορυφαίους σκηνοθέτες, ανάμεσά τους ο Σίντνεϊ Μπέρνσταϊν, ο Ρίτσαρντ Κρόσμαν και ο Άλφρεντ Χίτσκοκ, ένωσαν τις δυνάμεις τους για να κάνουν μια ταινία που θα παρείχε αδιάψευστα στοιχεία για όσα ανακάλυψαν οι σύμμαχοι στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί μετά την λήξη του πολέμου.

ΜΙΚΡΕΣ ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ

Καθημερινές προσωπικές ιστορίες που ξεχωρίζουν για την ιδιαιτερότητα των θεμάτων τους ή, αλλιώς, τα καλά κρυμμένα μυστικά της διπλανής πόρτας, πλημμυρίζουν τις «Μικρές Αφηγήσεις του Φεστιβάλ», είτε αυτά αφορούν δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα στα υπόγεια των Αυστριακών (ο αγαπημένος του Φεστιβάλ, Ούλριχ Ζάιντλ, δεν σταματά να «ξεσκεπάζει» τους συντοπίτες του στο «Im Keller»), είτε στον ιδιόμορφο τρόπο με τον οποίο διαμορφώνεται η σχέση ανάμεσα στους ναυτικούς και τις πόρνες του λιμανιού (στο ελλειπτικό αλλά οπτικά εντυπωσιακό «Exotica, Erotica, Etc.» της Ευαγγελία Κρανιώτη), είτε στη διαρκή αναζήτηση της αγάπης σε ένα μαζικό «speed dating» για άτομα ηλικίας 70 – 90 ετών (στο «The Age of Love» του Στίβεν Λόρινγκ). Ανάμεσά τους, και το «Documented» του Χοσέ Αντόνιο Βάργκας, στο οποίο ο βραβευμένος με Πούλιτζερ δημοσιογράφος εξιστορεί τι συνέβη όταν αποκάλυψε μέσω των New York Times, το 2011, πως ήταν παράνομος μετανάστης χωρίς χαρτιά, αλλά και δύο πολύκροτες δικαστικές ιστορίες, επίσης από την Αμερική, το «Tales of the Grim Sleeper» του Νικ Μπρούμφιλντ, το οποίο ενδεχομένως να αφορά τον πιο δραστήριο κατά συρροή δολοφόνο που υπήρξε ποτέ στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και το «Who Took Johnny» (φωτό) των Ντέιβιντ Μπέιλινσον, Σούκι Χόλι και Μάικλ Γκαλίνσκι, το οποίο αφορά την επανεξέταση μιας διαβόητης υπόθεσης, που έμεινε στον πάγο για περισσότερα από 30 χρόνια: της υπόθεσης Τζόνι Γκος, ενός αγοριού που μοίραζε εφημερίδες στην Άιογουα, και ήταν η πρώτη περίπτωση εξαφάνισης παιδιού που δημοσιοποιήθηκε στις χάρτινες συσκευασίες γάλακτος. Σταθερά, οι μικρές αφηγήσεις αποδεικνύονται ίσως το πιο ενδιαφέρον τμήμα του Φεστιβάλ.

ΚΟΙΝΩΝΙΑ / ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Μετά την παγκόσμια πρεμιέρα του στο Φεστιβάλ του Sundance, το «Dreamcatcher» (φωτό) της Κιμ Λοντζινότο έρχεται στη Θεσσαλονίκη για να ανιχνεύσει τον κύκλο της απόρριψης, της βίας και της εκμετάλλευσης που αφήνει κάθε χρόνο χιλιάδες κορίτσια να νιώθουν πως η πορνεία είναι η μόνη τους επιλογή για επιβίωση, μέσα από την αφήγηση μιας γυναίκας που αποφάσισε να αλλάξει τη ζωή την οποία μέχρι τότε θεωρούσε μονόδρομο. Δίπλα στην αισιοδοξία της Λοντζινότο, όμως, στο ίδιο πρόγραμμα συναντάμε την καυστικότητα και τον προβληματισμό του Μάικλ Μάθεσον Μίλερ και του «Poverty Inc.», το οποίο αποκαλύπτει το άβολο, σκοτεινό προσωπείο της Δύσης πίσω από τις «φιλανθρωπικές» επιχειρήσεις προς αναπτυσσόμενες χώρες, αντλώντας υλικό από περισσότερες από 200 συνεντεύξεις που κινηματογραφήθηκαν σε 20 χώρες, αποκαλύπτοντας μια πτυχή της κατάστασης που είναι δύσκολο να αγνοηθεί. Στην ενότητα του περιβάλλοντος δε, εύκολα ξεχωρίζει το φετινό υποψήφιο για Όσκαρ ντοκιμαντέρ «Virunga» του Ορλάντο φον Άινζιντελ, όπου παρακολουθούμε μια μικρή, «εκκεντρική» ομάδα δασοφυλάκων οι οποίοι προστατεύουν το ομώνυμο Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO από την ένοπλη πολιτοφυλακή, τους λαθροθήρες και τις σκοτεινές δυνάμεις που χρησιμοποιούν κάθε μέσο για να ελέγξουν τους πλούσιους φυσικούς πόρους του Κονγκό.

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΝΟΡΑΜΑ

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η οικονομική κρίση και, κυρίως, οι κοινωνιολογικές επιρροές της αποτελούν έναν από τους κυριότερους πυλώνες του ελληνικού προγράμματος. Το «We are Fucked Sunshine!» της Δέσποινας Γραμματικοπούλου συνθέτει το πορτρέτο μιας χαμένης γενιάς στη σύγχρονη Ελλάδα, το «Non Omnis Moriar» (φωτό) της Θεοδοσίας Γραμματικού εστιάζει στην απεργία της Ελληνικής Χαλυβουργίας, ενώ το «Emery Tales» των Σουζάνε Mπάουζινγκερ και Στέλιου Ευσταθόπουλου ρίχνει φως στους εργάτες των λατομείων της Νάξου που παλεύουν για επιβίωση. Αναμενόμενα, οι πολιτικές επεκτάσεις των ζητημάτων που προκύπτουν αποτελούν μια ολόκληρη επιπλέον ενότητα εντός του Πανοράματος, είτε αυτές αφορούν το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον του φασισμού («Φασισμός Α.Ε.» του Άρη Χατζηστεφάνου) είτε την ίδια την κρίσιμη ελληνική πραγματικότητα, ανάμεσα σε Βερολίνο και Αθήνα («Burning from the Inside» της Μάρσιας Τζιβάρα).

Ανεξάρτητα, όμως, από την οικονομική κρίση, το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ ρίχνει τη ματιά του και σε όχι και τόσο ορατές πτυχές της ελληνικής πραγματικότητας, που αξίζουν της προσοχής: το «Sam Roma: Είμαστε Τσιγγάνοι» (φωτό) της Μαρίνας Δανέζη διεισδύει στα άδυτα των κοινοτήτων των ρομά για να αναδείξει τις αντιξοότητες που αντιμετωπίζουν, όσο και την ιδιαίτερη κουλτούρα τους, στο «Πέρασα κι Εγώ από κει κι Είχα Παπούτσια από Χαρτί» του Βασίλη Λουλέ, οι λαϊκοί παραμυθάδες της ελληνικής υπαίθρου αφηγούνται στην κάμερα παραμύθια και ιστορίες, ως τελευταίοι θεματοφύλακες της προφορικής αφήγησης, ενώ το ντοκιμαντέρ «Καλιαρντά» της Πάολας Ρεβενιώτη καταγράφει την ιστορία της κρυφής γλώσσας των ομοφυλόφιλων της Ελλάδας από τη δεκαετία του ’40 ως τη δεκαετία του ‘80, καθώς και την εξέλιξη της ομοφυλοφιλικής ζωής στη χώρα. Επιπλέον ιστορικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα «Πυρπόληση Γυναικών στην Καλή Συκιά: Ολοκαύτωμα από Γερμανούς Ναζί Κατά τη Διάρκεια της Κατοχής» του Τάσου Μπιρσίμ (σχετικά με τις θηριωδίες των Ναζί στη νότια Κρήτη) και «Γεγονότα στη Φώκαια 1914» των Ανιές Σκλάβου και Στέλιου Τατάκη (χρονικό της βίαιης μετατόπισης του ελληνικού πληθυσμού από τις ιωνικές αποικίες της Μικράς Ασίας).

Αποδεικνύοντας ότι η θεματολογία των Ελλήνων ντοκιμαντεριστών δεν περιορίζεται στην εγχώρια πραγματικότητα, ειδική υπο-ενότητα του ελληνικού Πανοράματος είναι αφιερωμένη σε θεματικές «Εκτός Συνόρων», που έχουν περισσότερο οικουμενικό (και ουμανιστικό) ενδιαφέρον. Τρία δε από τα ντοκιμαντέρ διαδραματίζονται στην Αφρική: το «Ο Θεός δεν Μοιράζει Καραμέλες» του Βαγγέλη Καλαμπάκα αναφέρεται στα ορφανά παιδιά της Αιθιοπίας, το «A Place for Everyone» των Άγγελου Ράλλη και Χανς Ούλριχ Γκεσλ εξερευνά τον απόηχο της τραγικής γενοκτονίας στη Ρουάντα, όπου επιζώντες και δολοφόνοι μαθαίνουν να συνυπάρχουν, ενώ το «Excision» (φωτό) της Βικτωρίας Βελλοπούλου θίγει το ευαίσθητο ζήτημα της κλειτοριδεκτομής στην Κένυα.

ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ ΣΤΟΥΣ ΧΟΥΜΠΕΡΤ ΖΑΟΥΠΕΡ ΚΑΙ ΑΛΕΞΑΝΤΡΟΥ ΣΟΛΟΜΟΝ

Ο Αυστριακός Χούμπερτ Ζάουπερ έχει γίνει διεθνώς γνωστός χάρη στα πολιτικά ντοκιμαντέρ που έχει γυρίσει για την Αφρική, στα οποία καταγγέλλει την κυνική εκμετάλλευση της ηπείρου από τη Δύση, καθώς και τις τραγικές συνέπειες αυτής της νεο-αποικιοκρατίας. Ο «Εφιάλτης του Δαρβίνου», ο οποίος προβάλλεται στο πλαίσιο του αφιερώματος, ήταν εξάλλου η ταινία που τον καθιέρωσε στον διεθνή χάρτη, αποδεικνύοντας ότι ο σκηνοθέτης δεν έχει στόχο να δαιμονοποιήσει ή να κατηγορήσει τους ίδιους τους ανθρώπους αλλά να αναδείξει το ίδιο το σύστημα που τους εγκλωβίζει, να ευαισθητοποιήσει, να αφυπνίσει και, τελικά, να προκαλέσει τον θεατή να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα. Ανάμεσα στις ταινίες τού αφιερώματος, συμπεριλαμβάνεται και το «We Come as Friends» (φωτό), το πιο πρόσφατο φιλμ του, στο οποίο αποτυπώνει το πρόσωπο της σύγχρονης αποικιοκρατίας στην Αφρική μέσα από τη διαίρεση του Σουδάν σε δύο χώρες.

Ο Ρουμάνος Αλεξάντρου Σόλομον, αντιθέτως, επικεντρώνεται περισσότερο στην ιστορία της χώρας του και τις ιστορικές, κοινωνικές και πολιτικές συνέπειες των πρακτικών της, ενσωματώνοντας στην αφήγησή του εικαστικές και πειραματικές τεχνικές, που σίγουρα κάνουν πολύ πιο προσιτή τη θεματολογία στο διεθνές κοινό. Τόσο η «Μεγάλη Κομμουνιστική Ληστεία» όσο και τα «Ψυχρά Κύματα» φωτίζουν τις προπαγανδιστικές τεχνικές της χώρας του, όμως η πιο καυστική ταινία του (και η πιο χαρακτηριστική) είναι χωρίς αμφιβολία το «Καπιταλισμός: Η Βελτιωμένη μας Συνταγή» (φωτό), η οποία εντοπίζει στο καθεστώς Τσαουσέσκου τις ρίζες της σημερινής διαφθοράς στη Ρουμανία και αναδεικνύει την αλαζονεία των νέων εκατομμυριούχων (οι περισσότεροι εκ των οποίων είναι πρώην μυστικοί πράκτορες!), αποτέλεσμα της προστασίας που απολαμβάνουν από το σύστημα.

Το 17ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Θεσσαλονίκης θα διεξαχθεί από τις 13 έως τις 22 Μαρτίου.