του Παναγιώτη Μήτσικα

Επίσημη πρόταση της Τσεχίας για την πεντάδα του Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας πέρσι, «Ο Τσαρλατάνος» της Ανιέσκα Χόλαντ προσπαθεί να φωτίσει ένα ελάχιστα προβεβλημένο πρόσωπο της παγκόσμιας Ιστορίας – ιδιαίτερα στα μέρη μας, θα τον χαρακτηρίζαμε και παντελώς άγνωστο. Ο Γιαν Μικολάσεκ, πρωταγωνιστικό πρόσωπο του φιλμ, ήταν ένας celebrity βοτανολόγος και θεραπευτής στα ‘50s, φημολογούμενα ο άνθρωπος που θεράπευσε τον βασιλιά Εδουάρδο Ζ΄ της Αγγλίας… απλά εξετάζοντας το δείγμα ούρων του! Εξ ου κι ο τίτλος τούτης της δραματικής βιογραφίας, μιας και γίνεται εύλογα αντιληπτό πως οι ικανότητες (ή όχι) του ήρωά μας συχνά αποτελούσαν αντικείμενο διαμάχης μεταξύ Κυβερνήσεων αλλά και (του όχι και τόσο μορφωμένου…) λαού.

Η Χόλαντ μας παρουσιάζει ένα στιβαρό, καλογυρισμένο δράμα εποχής, μα όσο ενδιαφέρουσα κι είναι η ιστορία, τα 118 λεπτά της μοιάζουν με αιωνιότητα (και μάλιστα δυσβάσταχτη), ενόσω εμείς παρακολουθούμε την αγιογραφία ενός ανθρώπου του οποίου οι μέθοδοι ήταν (στην καλύτερη περίπτωση) αμφιλεγόμενες. Όσο, δηλαδή, κι αν εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας κάτι σαν τον πρόσφατο φιλμικό Άγιο Νεκτάριο… αλά herbalist, όλο αυτό το folklore του διαβάσματος των ούρων, της μαθητείας υπό την καθοδήγηση μυστηριωδών ηλικιωμένων κυριών σε χωριά, και τον Γιαν να μαντεύει πότε θα πεθάνει κάποιος απλά κοιτάζοντάς τον (θαύμα!), μας φέρνει λίγο στο μυαλό θύμησες από φραπελιά και… γιατρό Φικιώρη. Φυσικά, η ιδιαίτερα προσεγμένη καλλιτεχνική διεύθυνση του φιλμ το αποτρέπει από το να γίνει τελείως καρικατούρα του εαυτού του, όπως και τα flashback της πολύπαθης ζωής του ήρωα, που ομολογουμένως δουλεύουν καλά (κυρίως η υποπλοκή που φωτίζει τη σχέση του με τον πιστό του βοηθό στο ιατρείο).

Τα επιμέρους τεχνικά, όπως αναφέρθηκαν παραπάνω, μαζί με την αρκετά σωστή διανομή της ταινίας, προάγουν τον «Τσαρλατάνο» σε κάτι παραπάνω απ’ αυτό που περιμένουμε μετά την θέαση των πρώτων του λεπτών, μα, και πάλι, μιλάμε για ένα αργόσυρτο φιλμ εποχής, που έπρεπε να τελείωνε τουλάχιστον μισή ώρα νωρίτερα, ώστε να κρατήσει (κάπως…) το ενδιαφέρον του θεατή. Ήταν ο Γιαν Μικολάσεκ ένας άνθρωπος με ικανότητες σχεδόν «μαντικές»; Δεν θα το μάθουμε ποτέ, μιας και οι αντιφάσεις γύρω από το όνομά του δίνουν και παίρνουν, θυμίζοντας λίγο από το… «τα ελληνικά δεν έγιναν παγκόσμια γλώσσα για μία ψήφο».