του Ηλία Φραγκούλη

Ακόμη ένα τυπικό παράδειγμα «world cinema» φεστιβαλικού προσανατολισμού, ο «Μαθητευόμενος» από τη Μαλαισία δεν πέφτει στις συνηθισμένες παγίδες του «είδους» και επιχειρεί να αφηγηθεί με… κανονικό τρόπο μια ιστορία μάλλον ελλειπτική, επιλέγοντας και μια αποστασιοποίηση από τις κοινωνικές ευθύνες που έχουν οι ήρωες του φιλμ. Στην τελική, το μόνο που μένει για σένα εδώ είναι να στέκεσαι ως ψυχρός παρατηρητής. Άπαξ και το αντιλήφθηκες αυτό, ακολουθεί μονάχα… η πλήξη.

Ο 28χρονος Αϊμάν είχε υπάρξει στο παρελθόν ένα πολύ κακό παιδί, με συμμετοχή σε παράνομες δράσεις, ως μέλος συμμορίας. Κάποτε επέλεξε τον σωστό δρόμο, «σωφρονίστηκε» (και ως κρατούμενος φυλακής) και σήμερα βρίσκεται στην απέναντι πλευρά των κελιών, έξω από τα σίδερα, με τη στολή του φύλακα. Υποθέτουμε ότι κάποιον ρόλο στην απόφασή του για μεταμέλεια έπαιξε ο θάνατος του πατέρα του, ο οποίος απαγχονίστηκε στις φυλακές για κάποιο έγκλημα που ο Αϊμάν πιστεύει ότι δεν διέπραξε. Ποτέ δεν θα πάρουμε μια πλήρη απάντηση γύρω από την ενοχή ή όχι του εκλιπόντος, ακόμη και για το αν αυτός ο άνθρωπος «θυσιάστηκε» για το καλό κάποιων άλλων.

Ο Αϊμάν, μάλλον όχι και τόσο συμπτωματικά, θα βρεθεί στην ίδια φυλακή και θα εντοπίσει ακόμη και τον εκτελεστή του πατέρα του. Η είδηση αυτή αναστατώνει κάπως την αδελφή του, που διατηρεί σχέση με άνδρα ο οποίος (προφανέστατα) πρόκειται να της κάνει πρόταση γάμου και να της ζητήσει να μετακομίσει μαζί του στην Αυστραλία, από όπου κατάγεται. Σε αντίθεση με την αδελφή του, ο Αϊμάν δεν έχει καν κοινωνική ζωή, φίλους ή δεσμό ερωτικό, είναι ένας μοναχικός τύπος που εργάζεται, επιστρέφει σπίτι, γυμνάζεται και κοιμάται μέχρι το επόμενο πρωινό, για να ετοιμαστεί από το ξημέρωμα και να πιάσει δουλειά.

Από νωρίς φαίνεται ότι ο Αϊμάν έχει ένα σχέδιο. Στο πρώτο μέρος του φιλμ αυτό προσθέτει μια διάσταση σασπένς στο φιλμ, καθώς «σκηνοθετεί» την πορεία του στις φυλακές, μέχρι που αναλαμβάνει τον ρόλο τού «Μαθητευόμενου» βοηθού του γερασμένου δήμιου, ο οποίος θα τον πλησιάσει σχεδόν με πατρικό ενδιαφέρον. Το παιχνίδι αυτό των χαρακτήρων έχει ενδιαφέρον και ο θεατής αναμένει τον τρόπο με τον οποίο θα ανατραπούν οι ισορροπίες αυτής της σχέσης. Σταδιακά, όμως, η υποψία μιας καλοσχεδιασμένης εκδίκησης που ο ήρωας μελετούσε για χρόνια διαγράφεται από τη σκέψη μας και ο Μπου Τζανφένγκ αναλώνει τον υπόλοιπο χρόνο της ταινίας του παρακολουθώντας απλά τη διαδικασία προετοιμασίας του κάθε θανατοποινίτη ο οποίος πρόκειται να κρεμαστεί στις φυλακές. Δεν θα κριτικάρει ποτέ το νόημα που έχει η θανατική ποινή, το πόσο αλλάζει η ψυχολογία του νόμιμου εκτελεστή που τιμωρεί τον όποιο ένοχο (ή μήπως όχι πάντα;).

Επιβαρυμένο από κάμποσα σεναριακά κενά (όπως η αναγνώριση της πραγματικής ταυτότητας του Αϊμάν από τις Αρχές, για παράδειγμα), με μια αδυναμία στο να διαχειριστεί ισάξια τον σχεδιασμό των χαρακτήρων του (η υποπλοκή / ύπαρξη της αδελφής του ήρωα, εκτός από κενή, μοιάζει και εντελώς αχρείαστη για την ιστορία σταδιακά), ο Τζανφένγκ καταλήγει να σκηνοθετεί ένα απονευρωμένο κοινωνικό δράμα που αποτυγχάνει να περάσει μηνύματα και καταλήγει να ζητά τον οίκτο του θεατή που γίνεται μάρτυρας του απαγχονισμού μερικών ανθρώπων, τα εγκλήματα των οποίων παραμένουν άγνωστα (άρα ουδείς από εμάς δύναται να «δικάσει» το όλο σύστημα). Εάν ο χαμένος κινηματογραφικός χρόνος αποτελούσε κακούργημα, φοβούμαι πως οι ένορκοι – θεατές δεν θα έβρισκαν πολλά ελαφρυντικά για την αθώωση τούτου του φιλμ…