του Δημήτρη Δημητρακόπουλου

Αν το δούμε ψυχρά, το «Στο Κενό της» θα μπορούσε να είναι μια παραλλαγή ενός βιβλίου της Τζέιν Όστεν! Βουτηγμένο στο ρομαντικό φολκλόρ και τους άγραφους κανόνες μιας κοινωνίας που δίνει πάρα πολύ μεγάλη σημασία στην «οργάνωση» και τον προγραμματισμό των γάμων των μελών τής οικογένειας (συμπεριλαμβανομένης και της συλλογικής επιλογής τού κατάλληλου γαμπρού), το φιλμ δε διαφέρει στην ουσία του πολύ από τις θεματικές των πιο διάσημων βιβλίων της Αγγλίδας συγγραφέως, αν και εκείνα διαδραματίζονται σε ένα διαφορετικό χωροχρονικό πλαίσιο.

Αυτό που κάνει τη διαφορά, είναι ότι η σεναριογράφος και σκηνοθέτις Ράμα Μπουρστάιν είναι επίσης μέλος της χασιδικής κουλτούρας. Αυτό της επιτρέπει να παρουσιάσει την παραδοσιακή θεματική της ταινίας της με μια μοντέρνα ματιά, πιο λιτή από όσο θα περίμενε κανείς, το ίδιο κριτική όσο και απολογητική. Η Μπουρστάιν, εξάλλου, δεν έχει στόχο να εγκαταλείψει τον τρόπο ζωής της, ούτε να στηλιτεύσει την κουλτούρα της, αλλά να χρησιμοποιήσει το κοινωνικό και λαογραφικό στοιχείο που της προσφέρεται προς όφελος μιας ιστορίας που κινείται ανάμεσα στο ρομαντισμό, τα ψήγματα χιούμορ και τα αυστηρά δραματικά ξεσπάσματα, αποφεύγοντας έντεχνα το μελόδραμα και τις ακραίες συμπεριφορές, έχοντας πλήρη γνώση όλων των παραμέτρων αλλά και «διεθνή» ματιά.

Παράλληλα, αποδεικνύεται εξαιρετικά εγκρατής στη γραφή της, ξέροντας ακριβώς πότε να κλείσει ένα πλάνο χωρίς να πλατειάζει, γεγονός που γίνεται απόλυτα αντιληπτό στο φινάλε, καθώς η μαύρη οθόνη πέφτει την ιδανική στιγμή. Η Μπουρστάιν διατηρεί τη ματιά μιας γυναίκας που πέρασε από την ηλικία τής πρωταγωνίστριάς της και, ενδεχομένως, βίωσε πολλούς από τους προβληματισμούς της, όμως, τώρα, λόγω της ηλικίας της, φαίνεται να έχει ισορροπήσει ανάμεσα στο «ηθογραφικό» καθήκον τής κουλτούρας της και των προσωπικών της επιθυμιών. Ακόμα και οι αντιφάσεις της ίδιας της ηρωίδας, παρακολουθούνται με συμπόνια από τη σκηνοθέτιδα. Η Σίρα ποτέ δεν είχε επιλογή στον άνδρα που έμελλε να γίνει ο σύζυγός της. Απλά, η αρχική επιλογή είχε ταιριάξει και με τα δικά της θέλω. Όταν η επιλογή των συγγενών άλλαξε, η Σίρα αντιλαμβάνεται ότι όχι απλά δεν έχει πλέον επιλογή αλλά ότι, από την αρχή, δεν είχε ποτέ αυτό το δικαίωμα. Αυτή είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα προέκταση, που μόνο ένα μέλος της κοινότητας θα μπορούσε να περιγράψει με τέτοια ακρίβεια.

Από την κατασκευή των κοστουμιών μέχρι την εσωτερική διαρρύθμιση των χώρων (το «Στο Κενό της» ανήκει σε εκείνο το είδος ταινίας που βασίζεται σχεδόν εξολοκλήρου στην αρτιότητα σκηνικών και κοστουμιών για να πετύχει) και από τη μουσική υπόκρουση μέχρι το αποτελεσματικό μοντάζ που δεν αφήνει την αισθηματική πλευρά τού έργου να το περιορίσει αμιγώς στην περιοχή τής ρομαντικής κομεντί, η ταινία καταφέρνει περισσότερα από αυτά που θα περίμενε κανείς εξαρχής, κυρίως λόγω της ειλικρίνειας της Μπουρστάιν στην αποτύπωση των αυστηρών κανόνων τής κοινωνίας της αλλά και χάρη στο πρωταγωνιστικό ζεύγος των Χαντάς Γιαρόν (η οποία κέρδισε και το βραβείο γυναικείας ερμηνείας πέρυσι στη Βενετία) και Γιφτάς Κλάιν που, εκτός από τα λόγια, βασίζονται μοναδικά στις σιωπές, τα βλέμματα και την αυτονόητη αμηχανία στη σχέση μεταξύ των χαρακτήρων τους.

Η ταινία θυμίζει στην προσέγγιση το πρόσφατο «Ένας Χωρισμός» του Ασγκάρ Φαραντί, προσπαθώντας να απεικονίσει κάτι απόλυτα παραδοσιακό με μοντέρνα, αυστηρή ματιά και είναι από τις ταινίες που μπορούν να μιλήσουν σε μεγάλο μέρος του κόσμου παρά το συγκεκριμένο λαογραφικό τους πλαίσιο. Ποιος είπε ότι οι ρομαντικές ταινίες χρειάζονται να είναι σαχλές;