του Δημήτρη Δημητρακόπουλου

Τα «Παιδιά του Πολέμου» μιλούν γερμανικά αλλά έχουν τελείως διαφορετική χώρα προέλευσης. Η Αυστραλή Κέιτ Σόρτλαντ, αρκετά χρόνια μετά το σκηνοθετικό της ντεμπούτο «Somersault», επιστρέφει στον κινηματογράφο με μία ταινία εμπνευσμένη από μία κρίσιμη περίοδο της ευρωπαϊκής Ιστορίας, που έχει δώσει τροφή σε άπειρες ταινίες με ποικίλα αποτελέσματα. Είναι, λοιπόν, αναζωογονητικό το γεγονός ότι, για εξαίρεση, η Σόρτλαντ δεν ασχολείται με την έκπτωτη ναζιστική Γερμανία ή τις ενοχές για τον Χίτλερ, αλλά εξερευνά την κληρονομιά της νέας τότε γενιάς. Τα «Παιδιά του Πολέμου» δεν είναι μια ταινία για το Ολοκαύτωμα ή τις εντολές που ακολούθησαν αδιαμαρτύρητα οι Γερμανοί της εποχής, αλλά η ιστορία πέντε ορφανών παιδιών μετά το τέλος του πολέμου, που όχι απλά πρέπει να επιβεβαιώσουν αλλά και να αποφασίσουν πώς το παρελθόν της χώρας και η γαλούχηση από την οικογένεια θα επηρεάσει το μέλλον τους.

Η Λόρε είναι η μεγαλύτερη από τα τέσσερα αδέρφια της. Όταν το φασιστικό καθεστώς γκρεμίζεται, η ίδια ορίζεται αυτόματα υπεύθυνη για την επιβίωση των αδελφών της και επικεφαλής της πορείας τους προς το Αμβούργο. Η ιστορία στον πυρήνα της αποτελεί, ουσιαστικά, μια ιστορία ενηλικίωσης και, όπως σε κάθε αντίστοιχη περίπτωση, βασίζεται απόλυτα στην πρωταγωνίστριά της. Η Σάσκια Ρόζενταλ, παρά το γεγονός ότι αυτή είναι η πρώτη της εμφάνιση, μαγεύει με την ωμή δύναμη που καταφέρνει να μεταδώσει. Στο πανέμορφο πρόσωπό της εξισορροπούν ευθύνες και ευαισθησία, το μίσος που κληροδοτήθηκε αλλά και η αμφισβήτηση του κατεστημένου. Η Λόρε είναι ένα παιδί του Τρίτου Ράιχ. Όταν, όμως, αυτό καταρρεύσει, θα πρέπει να βρει εκ νέου τη θέση της στον κόσμο και να ορίσει τους δικούς της ηθικούς κώδικες.

Η Σόρτλαντ καταφέρνει στο μεγαλύτερο μέρος της ταινίας να αποφεύγει αναμενόμενες εξελίξεις και τις κλισέ απεικονίσεις. Για εκείνη έχει περισσότερο ενδιαφέρον η κινηματογράφηση των συνεπειών, παρά τα ίδια τα γεγονότα. Για παράδειγμα, την αλλαγή καθεστώτος δεν τη βλέπουμε ποτέ αλλά την αντιλαμβανόμαστε από τις ιαχές που αντηχούν στο περιβάλλον και τα αποκαΐδια στην ατμόσφαιρα.

Παράλληλα, η σκηνοθέτις δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην αποτύπωση της φύσης. Όταν η υπάρχουσα δομή καταρρέει, η φύση αποκτά το ρόλο μιας απρόσμενης σταθεράς, που άλλοτε βοηθά και άλλοτε εμποδίζει την αποστολή της Λόρε, αποκτώντας λυρικές διαστάσεις. Τα «Παιδιά του Πολέμου» δεν είναι μια ακόμα τυπική ταινία για την πτώση του Τρίτου Ράιχ και αυτό φαίνεται σε κάθε άψογα κινηματογραφημένο πλάνο.

Δυστυχώς, κάποιες εξελίξεις της υπόθεσης είναι περισσότερο προφανείς από όσο θα έπρεπε. Οι καταλύτες των αποφάσεων κάποιες φορές δεν εμφανίζονται τόσο οργανικά αλλά εκβιάζονται από ξαφνικές ανατροπές, που έρχονται σε αντίθεση με τον προηγούμενο προσεχτικό χειρισμό του θέματος. Παρ’ όλα αυτά, το τέλος βάζει σε τάξη τα πράγματα, καθώς αποσαφηνίζει την κύρια θεματική της ταινίας και δίνει την πολυπόθητη λύση, μακριά από τους κινδύνους στους αγρούς αλλά πολύ κοντά στην πηγή του προβλήματος.

Σε τελική ανάλυση, ακόμα και όταν η αφήγηση παραπατά, η ταινία αποζημιώνει με την αισθητική του αποτελέσματος ή τη μαγνητική ματιά της νεαρής Ρόζενταλ. Με φροντισμένη φωτογραφία και υποβλητική μουσική επένδυση από το Μαξ Ρίχτερ, τα «Παιδιά του Πολέμου» βγαίνουν κερδισμένα, αποφασίζοντας να δώσουν την έμφαση σε μία παράμετρο στην οποία δεν έχουν εμβαθύνει ταινίες ανάλογου χωροχρονικού πλαισίου. Πέρα από τις μάχες, τους νεκρούς και τα εγκλήματα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, η ταινία πρωτοτυπεί εξερευνώντας τι τελικά κληροδοτήθηκε στην επόμενη γενιά. Και αυτός είναι ένας πολύ σημαντικός λόγος για να την προσέξει κανείς.