του Νίκου Παλάτου

Είναι αρκετές οι ταινίες που έχουν ασχοληθεί με το bullying στις σχολικές αυλές μεταξύ συμμαθητών, όμως, ελάχιστες έχουν δει το θέμα της καταπίεσης από την ανάποδη. Το άγχος που προκύπτει όχι από τον νταή του σχολείου, αλλά από τη διάθεση επιβολής της εξουσίας που (εκ των πραγμάτων) προσφέρει η θέση του δασκάλου, στέκει ως βασικός άξονας προβληματισμού του «Γραφείου Καθηγητών». Υιοθετώντας έναν θριλερικό τόνο αφήγησης, το φιλμ του Ιλκέρ Τζατάκ βυθίζεται στην στρεσαρισμένη καθημερινότητα μιας δασκάλας, εξετάζοντάς την υπό το πρίσμα των σχέσεων με τους μαθητές και τους συναδέλφους της, όπως αυτές διαμορφώνονται εξαιτίας μιας πράξης της η οποία γρήγορα βγαίνει εκτός ελέγχου.

Έχοντας ελάχιστη διδασκαλική εμπειρία, η Κάρλα εργάζεται σ’ ένα αυστηρό και ελαφρώς ελιτίστικο σχολείο της Γερμανίας. Αδιαφορώντας για τις συναδελφικές παρέες και τα σχετικά πηγαδάκια, δείχνει να είναι απόλυτα αφοσιωμένη στη δουλειά της, με μοναδική της προτεραιότητα τη μετάδοση της γνώσης. Η κλοπή χρημάτων από την τσάντα ενός μαθητή της, καθώς και η αμφιλεγόμενη πρακτική της Διευθύντριάς της, που καταλήγει σε ανάκριση υπόπτου συμμαθητή βάσει (μάλλον) φυλετικών κριτηρίων, αρχικά απογοητεύει και μετέπειτα εξοργίζει την Κάρλα. Διατηρώντας αμφιβολίες για το κατά πόσο ο κύκλος των υπόπτων περιορίζεται στις τάξεις των μαθητών, στήνει τέχνασμα με πορτοφόλι, laptop και κάμερα, ελπίζοντας να πιάσει τον δράστη στα πράσα. Πεπεισμένη πως ο δράστης εντοπίζεται όχι στις αίθουσες διδασκαλίας αλλά εντός του γραφείου των καθηγητών, απαγγέλει με περίσσια σιγουριά συγκεκριμένες κατηγορίες, μη λαμβάνοντας υπόψη πως και η δική της πρακτική δεν μπορεί παρά να χαρακτηριστεί ως εξίσου αμφιλεγόμενη. Η απόφασή της αυτή μετατρέπει σταδιακά τη φαινομενικά μικρή πράξη ηρωισμού της σε κάτι το αδιανόητα περίπλοκο, συνθήκη η οποία μεγεθύνεται από το γεγονός πως η «κατηγορούμενη» τυγχάνει μητέρα ενός μαθητή της. Η εύρυθμη λειτουργία του σχολείου απειλείται να τιναχτεί στον αέρα, συμπαρασύροντας και την διδασκαλική της καριέρα.

Περιορισμένο αποκλειστικά εντός των σχολικών εγκαταστάσεων, το «Γραφείο Καθηγητών» πετυχαίνει μ’ έναν άκρως μινιμαλιστικό τρόπο να φτιάξει ένα λανθάνων κλίμα αγωνίας, χτίζοντας πάνω σε μια ιδέα που δεν τη λες ακριβώς πρότυπο για κάτι τέτοιο. Μέσω μιας σειράς αληθοφανών διαλόγων και καταστάσεων, ο Τζατάκ πετυχαίνει την ταύτιση με τον χαρακτήρα της Κάρλα, θέτοντας προβληματισμούς που (θεωρώ πως) ο καθένας εξ ημών έχει αντιμετωπίσει στην καθημερινή του ζωή. Η ευγένεια, η συμπαράσταση, η μη κριτική στάση, καθώς και η διάθεση αναγνώρισης τυχόν λανθασμένων κινήσεων, φαινομενικά είναι έννοιες άξιες επικρότησης, εν τούτοις, σ’ ένα περιβάλλον καχυποψίας και αγκυλώσεων μπορεί να έχουν το αντίθετο από το επιθυμητό αποτέλεσμα. Η παιδική αλληλεγγύη παρουσιάζεται μ’ έναν μαχητικότατο τρόπο, όπως το επαναστατικό πνεύμα της ηλικίας προστάζει (έστω κι αν η φάση με τη σχολική εφημερίδα είναι κάπως τραβηγμένη), δημιουργώντας ένα δίπολο «εξουσίας» και «αντίστασης» το οποίο κρύβει πολλαπλές αναγνώσεις.

Ατυχώς, το στόρι αστοχεί ελαφρώς στην τελική του κλιμάκωση, καθώς από τη μία κάνει στροφή προς το μελοδραματικό και όχι προς την «έκρηξη», ενώ από την άλλη δείχνει να λησμονεί το καίριο ερώτημα της ταυτότητας του ενόχου, υποβαθμίζοντας την ξεκάθαρη σεναριακή λύση για το χατίρι μιας ενδοσκοπικής προσέγγισης των εκατέρωθεν σχέσεων ανάμεσα σε μαθητές και δασκάλους. Επιπλέον, στην τελική σκηνή που παίζει παράλληλα με τα end credits, φαίνεται να κρύβεται μια χιουμοριστική διάθεση χλευασμού της εξουσίας που (σε μένα) φέρνει περισσότερο σε (παράταιρη) παρωδία των όσων προηγήθηκαν. Κάπως έτσι παράταιρος, όμως, δεν είναι στ’ αλήθεια κι ο κόσμος, μικρογραφία του οποίου αποτελεί το σχολείο; Οι συμβιβασμοί συχνά δεν έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, διότι το σύστημα είναι φτιαγμένο έτσι ώστε να προστατεύει εκείνους που το ακολουθούν τυφλά, έναντι όσων ευφυώς επιχειρούν να το παρακάμψουν. Όσο ευγενικές προθέσεις και να ‘χουν οι τελευταίοι.