του Δημήτρη Δημητρακόπουλου

Αν όλα πήγαιναν κατ’ ευχήν, το «Πλοίο για την Παλαιστίνη» θα μπορούσε να ήταν μια ενδιαφέρουσα ταινία. Είχε την ευκαιρία να ασχοληθεί με το σήμερα της Ελλάδας, τις κοινωνικές δομές, τη διαφθορά σε πολλές πτυχές της πραγματικότητας της χώρας. Αντιθέτως, αυτό που προέκυψε τελικά είναι επίπονο να το παρακολουθεί κανείς, ειδικά, όταν διαρκεί δύο ολόκληρες μαρτυρικές ώρες. Αφενός, γιατί αποτελεί την τελευταία δουλειά ενός από τους ιστορικά σημαντικότερους Έλληνες σκηνοθέτες, ο οποίος, όμως, προδίδει το παρελθόν του, φαίνεται να έχει πλέον χάσει κάθε αφηγηματική δύναμη και απογοητεύει. Αφετέρου, γιατί ανεξαρτήτως του ιστορικού του Νίκου Κούνδουρου, η ταινία καταλήγει να είναι ένα πραγματικά κενό δημιούργημα – απόπειρα καταγγελίας, σαν παρωδία του ίδιου του εαυτού του.

Στο τυχαίο χωριό της Πελοποννήσου, που αποτελεί το σκηνικό της ταινίας, η ελληνική κοινωνία έχει χώρο για όλους. Φυσικά και ο πρωταγωνιστής Ιορδάνης Κύρογλου, ο οποίος γενικά έχει μεγάλη επιρροή στους γύρω του, είναι μέγας διδάσκαλος στην τοπική μασονική στοά. Φυσικά και συνεργάζεται με την αστυνομία, συλλέγοντας πληροφορίες για το ύποπτο πλοίο. Δυστυχώς, η κόρη του είναι Εβραία και θέλει να μάθει τα πάντα για λογαριασμό της τοπικής εφημερίδας. Επιπλέον, όμως, για να μη γίνονται βαρετά τα πράγματα, έχουμε και Παλαιστίνιους κομάντο στο χωριό! Και μια ομάδα νεοναζί. Και πολλές, πάρα πολλές γυναίκες από τα Βαλκάνια, οι οποίες, προβάροντας κάθε κλισέ προφορά και στερεότυπο που έχει ο μέσος Έλληνας ως εντύπωση γι’ αυτές, καταγγέλλουν τη διαδρομή της εκπόρνευσής τους. Σα χορός που θα άρμοζε σε μια kitsch παρωδία αρχαιοελληνικής τραγωδίας!

Από σκηνοθετική επιλογή, η ταινία δεν περιορίζει την πλοκή και τους (τρόπος του λέγειν) χαρακτήρες σε ένα συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο και προσπαθεί να γίνει ένα… άχρονο φιλμ, το οποίο επιχειρεί να θίξει φλέγοντα ζητήματα της κοινωνίας. Από την εξουσία του χρήματος και την ηθική κατάπτωση των κυβερνώντων μέχρι την παράνομη διακίνηση γυναικών και την εκμετάλλευση της ανάγκης του ανθρώπου από τους «κακούς», το «Πλοίο για την Παλαιστίνη» βλέπει όλες τις φιλοδοξίες του να καταρρέουν μία – μία, θύμα των ακραίων ερμηνευτικών προσεγγίσεων και του απόλυτου αχταρμά που έχει ως σενάριο. Για κάτι τόσο ηθελημένα άχρονο, η ταινία αποδεικνύεται ιδιαίτερα παλαιομοδίτικη κι ετεροχρονισμένη.

Αυτό που μένει, τελικά, στο θεατή, είναι πως, ουσιαστικά, η ταινία δεν έχει κάτι να πει. Σε όλα τα θέματα που θίγει, τηρεί μια αναμενόμενη στάση, κάνοντας καταγγελίες επιπέδου έκθεσης Λυκείου. Παράλληλα, χωρίς πραγματική αρχή και τέλος, δεν ακολουθεί έστω μια λογική αφηγηματική πορεία. Το όλο αποτέλεσμα μοιάζει ασύνδετο, σχηματικό και απόλυτα απογοητευτικό. Ευτυχώς για όλους, θα υπάρχει πάντα το χθες του Νίκου Κούνδουρου. Για παρηγοριά.