του Ηλία Φραγκούλη

Βασισμένη σε ένα αληθινό γεγονός που σόκαρε τη Γερμανία και απασχόλησε τον παγκόσμιο Τύπο στα μέσα της δεκαετίας του ’70, η ταινία του Σκοτ Ντέρικσον προσφέρει στο είδος των ταινιών τρόμου κάτι παραπάνω από αυτό που θα φανταζόταν ο στερεοτυπικά αφελής θεατής και η γκόμενά του που τσιρίζει μπουκωμένη από το junk food πάνω στο χούφτωμα: σε κάνει να ξεχάσεις ότι είσαι ασφαλής από την άλλη πλευρά, μέσα στην αίθουσα! Κι αυτό είναι ένα ατού που ακόμη και ο πιο σκληρός επικριτής του περιεχομένου του «Εξορκισμού της Έμιλυ Ρόουζ» δεν (θα) μπορεί να παραγνωρίσει.

Είναι προφανές πως ο Ντέρικσον μελέτησε αρκετά τη φιλμογραφία του είδους, προσπαθώντας επιμελώς να απομακρυνθεί από ομοιότητες και συγκρίσεις με τον «Εξορκιστή» (1973) του Γουίλιαμ Φρίντκιν, τονώνοντας την «εικονογράφησή» του με λεπτομέρειες που φέρνουν στο νου ταινίες του Ντάριο Αρτζέντο μέχρι την «Προφητεία» (1976). Οι οπαδοί του είδους ας μην περιμένουν να δουν… «παπάδες» ή ένα θέαμα εκστατικά τρομακτικό. Δεν είναι απλά ο φόβος το ζητούμενο εδώ. Το μεγαλύτερο μέρος του φιλμ διεξάγεται μέσα σ’ ένα δικαστήριο και η υπόθεση προσπαθεί να τεκμηριώσει την αθωότητα ενός ιερέα που κατηγορείται για φόνο εξ αμελείας κατά τη διάρκεια εξορκισμού, όσο και το γεγονός ότι η έφηβη, νεκρή ηρωίδα ήταν δαιμονισμένη. Πέρα από την πετυχημένη ατμόσφαιρα, τις αρετές στην αφήγηση (με τα flashback να σου κάθονται όλο και πιο έντονα στο στομάχι) και το αξιοπρόσεκτο καστ, ο θεατής αναγνωρίζει σταδιακά πως μετατρέπεται κι αυτός σε ένορκος, που μέχρι το τέλος της ταινίας πρέπει να κρίνει τον ιερέα ένοχο ή όχι, να απαγγείλει κατηγορίες με βάση την Πίστη του, αλλά και να κατανοήσει τον παραλογισμό του μπροστά σε μια υπόθεση όπου η αλήθεια βρίσκεται πέρα από το όποιο πλαίσιο του ρεαλιστικού. Με λίγα λόγια: πιστεύεις πως υπάρχουν δαίμονες και δυνάμεις τέτοιες που μπορεί να εισχωρήσουν μέσα σου και να σε υποτάξουν, κάνοντάς σε άλλο άνθρωπο; Κι αν όχι, πόσο προκατειλημμένη μπορεί να είναι η απόφασή σου;

Ειλικρινά, δεν έχω επαφή με καμία θρησκεία. Μπορεί κι εγώ να ήθελα να πιστεύω κάπου, μονάχα που αυτό το «κάπου» δεν έχει πάρει όνομα και μορφή (ακόμη). Γι’ αυτό και δεν μπορώ να κρίνω τα μηνύματα που πιθανότατα εξυπηρετούν την Καθολική Εκκλησία ως προς την «αγιογραφία» μιας νεαρής κοπέλας η οποία πέθανε μαρτυρικά, όχι εξαιτίας της πάλης της με τους δαίμονες, αλλά παραμελημένη, μέσα από την άγνοια της οικογένειάς της και την έλλειψη ακριβούς ιατρικής διάγνωσης που θα την οδηγούσε σε μία αποτελεσματική θεραπεία. Δίχως θρησκευτικά πιστεύω, προσπάθησα να κρατήσω μία στάση ορθολογισμού απέναντι στο θέαμα. Αλλά ήταν δύσκολο ν’ αποστασιοποιηθώ από το γεγονός ότι η ιστορία είναι πέρα για πέρα αληθινή. Οι αμφιβολίες γεννιόντουσαν διαρκώς. Στη θέση του ενόρκου, δεν ξέρω τι απόφαση θα έβγαζα. Και ως το τέλος δεν ήμουν σίγουρος για το αν έπρεπε να χαρώ ή όχι με το αποτέλεσμα. Παρά μόνο ν’ αναγνωρίσω πως ακόμη κι αν δεν απογειώνεται καλλιτεχνικά στο επίπεδο «Εξορκιστή», τούτο το εργάκι μ’ έβαλε σε σκέψεις για τον ίδιο μου τον εαυτό. Με έπεισε και με δίχασε μαζί. Άρα, λειτούργησε. Έκανε τη δουλειά του. Με διασκέδασε όσο βρισκόμουν μέσα στο σκοτάδι της αβεβαιότητάς μου, παραδομένος στο φως της μεγάλης οθόνης. Κι αυτό εγώ το λέω… δαιμονισμένα πετυχημένο!

Εγκαταλείποντας την αίθουσα προσπαθούσα να φανταστώ τις αντιδράσεις στις κανονικές προβολές του φιλμ, με τους μισούς να… τα κάνουν πάνω τους, τους υπόλοιπους να πετάνε popcorn στον αέρα και όλους μαζί ν’ απορούν, σχεδόν φοβισμένοι από τον προβληματισμό που σου μένει μετά: ποιο είναι το αληθινό έγκλημα σ’ αυτή την ταινία, η πράξη του ιερέα ή η δική σου δυσπιστία;