του Άγγελου Μαύρου

«Κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο της Δανιμαρκίας». Και στην επιστροφή στις κινηματογραφικές ρίζες του (το φόντο των «τζακιών» της επαρχίας της Μεσευρώπης της προόδου και το θέμα της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης), ο πατέρας τού «Οικογενειακή Γιορτή» το… ξαναβρίσκει με το – θετικό – αρνητικό τού instant classic του από το 1998. Το αθώο ψέμα ενός παιδιού («Μια βλακεία είπα…») και του ενήλικου («Σταμάτα, δεν το θυμάσαι», της λέει η μητέρα της) η «αλήθεια» ως ηθικοφοβική απερισκεψία που εκτρέπεται σε συκοφαντία; Του καρδιακού / γείτονα / συμπολίτη / συνανθρώπου η «ψου ψου ψου» φαρμακογλωσσία και η προδοσία; Το «δεν υπάρχει καπνός χωρίς φωτιά» δεδικασμένο a priori ως αδικία; Οι ντιρεκτίβες που επιβάλλει στη μονάδα η καχύποπτη, γεμάτη απωθημένα κοινωνία; Το «αθώος μέχρι αποδείξεως του εναντίου» θύμα του ενστίκτου προστασίας των ανηλίκων, των συνδρόμων του σύγχρονου πολιτισμού και του ορμεμφύτου της εκδίκησης; Το «γαμώτο», ο εξοστρακισμός, η αλλοτρίωση, ο ανεξίτηλος λεκές στο μητρώο του τάχαμου ενόχου; Όλα απο-Δογμα-τίζονται εν γένει ικανά σ’ αυτό το υπαρξιακής δοκιμασίας ψυχόδραμα σασπένς σχέσεων για την «άλλη» βία στη Σκανδιναβία.

Ο φακός πιάνει στα πρόσωπα σε διαυγείς λήψεις χειμωνιάτικου Βαλτικού φωτός τον ντουβρουτζά εγώ ή το άτολμα επαπειλούμενο λιντσάρισμα in your face και πισώπλατα, το σενάριο πιάνει το Γολγοθά και τις malaises στο στόμα του (ο, auteur του προσεχούς «Μια Πειρατεία», Λίντχολμ όπως και στο περσινό «Submarino» είναι που βάζει λόγια από δίπλα, με ευπρόσδεκτη εδώ διαβολή το χιούμορ που χτυπάει και φεύγει σαρκάζοντας άφοβα την πολιτική ορθότητα του φακέλου «ασέλγεια») και ο Μίκελσεν, οσοδήποτε κόντρα, πιάνει ως συνήθως… πουλιά – υποκριτικά μόνο, είπαμε, ο άνθρωπος είναι αθώος – στον αέρα. Είναι πάντως ο Μπο Λάρσεν (ο παιδικός επιστήθιός του στο λούκι της «κατηγορώ» αμφιβολίας, της γονεϊκής ευθύνης, της ατομικής δειλίας) και η κορούλα του Βέντερκοπ (μονάκριβες οι στιγμές αφέλειας της κορασίδος, μπερδεμένης εν μέσω ενηλίκων μπρος στη χιονοστιβάδα του κακού που άθελά της προκάλεσε) που αποτελούν την πραγματική λεία του θεατή.

To προ επταετίας «The Accused» του Τίσεν, πάλι απ’ τη χώρα του Κίρκεγκορ, και «Οι Ψίθυροι» του Γουάιλερ (κρύβε λόγια) είναι, βέβαια, που… αγγίζονται εδώ. Η υποπλοκή της εκ Μεσογείου δασκάλας – γκόμενας που μ’ ένα πηγαίο χάχανο περιγελάει τη μομφή και το Βόρειο χειρισμό του πατιρντί απ’ τον εκπαιδευτικό μικρόκοσμο στέλνεται στο πυρ το εξώτερο. Σε μελετάνε, συν τοις άλλοις, κάποτε κακόβουλα τα κλισέ όχλου εναντίον του κοινού νου (η «το δίκιο σου το παίρνεις με αίμα» σκηνή του super market απαιτεί ικανοποίηση από το κτήνος μέσα σου – και την παίρνει μόνο αισθητικά), ενώ η πρώιμη στωικότητα του θιγμένου στη σπίλωσή του στερείται πειστηρίων.

Η εξιλέωση του φιλμ γι’ αυτά τα κρίματά του και η εξιλέωση του απόβλητου, η απολογία του στο εδώλιο, η άφεση των ανύπαρκτων αμαρτιών του, η λύτρωσή του, λαμβάνουν όλες… χώρα (η παραδοσιακή Δανία) εν καταστάσει μέθης μέσα σε μια εκκλησία, στη θεία λειτουργία των Χριστουγέννων. Ο άσωτος υιός πείθει, συγχωρείται, γίνεται δεκτός ξανά στους κόλπους του ευσεβούς συνόλου (απών απ’ το οποίο είναι ο μοναδικός φίλος που τον υπερασπίστηκε, καίτοι επίσης family man – η νέα Δανία). Ένα χρόνο μετά, το δικό του βλαστάρι (ο δεύτερος μόνιμος, παρότι μοιρασμένος ένεκα διαζυγίου, στο πλευρό του αταλάντευτα) ενηλικιώνεται. Και γίνεται «άντρας» παίρνοντας από τα χέρια του την πάππου προς πάππο καραμπίνα για το πρώτο του κυνήγι ελαφιού εν μέσω της αρσενικής παλιοπαρέας των έως πρότινος αρνητών τού γεννήτορά του, οι οποίοι είχαν ανοίξει και το φιλμ. Η κληρονομιά του «ρίχ’ του» επιζεί. Μια τουφεκιά από κάποιον (αθέατο) άπιστο Θωμά εναντίον του «σάτυρου» προειδοποιεί: Το κυνήγι από τους vigilante κήνσορες της τάξης δε θα πάψει. Θα υπάρχει πάντα η υποψία, θύμα ενός θυλάκου της οποίας υπήρξε ο λεγάμενος. «Deliverance» ήθελες, δικέ μου…