του Γιάννη Σμοΐλη

Η Ζιλί Ντελπί με τον Κρις Ροκ δεν είναι και το πιο συνηθισμένο κινηματογραφικό ζευγάρι. Και μόνο η σύμβαση του μύθου που τους θέλει μαζί (καθώς παλεύουν να στήσουν οικογένεια, κουβαλώντας ο καθένας τραύματα και παιδιά από προηγούμενους, αποτυχημένους γάμους), σε προδιαθέτει για κάτι πρωτότυπο ή, τουλάχιστον, ξεχωριστό. Και πράγματι, το «2 Ημέρες στη New York» (έτσι εμφανίζεται ο τίτλος στην ελληνική αφίσα!) δεν είναι μια συνηθισμένη ρομαντική κομεντί. Φέρνει αντιμέτωπες δυο διαμετρικά αντίθετες κουλτούρες, τη γαλλική και την αμερικάνικη, χρησιμοποιώντας μια – λιγάκι επιτηδευμένη είναι η αλήθεια – χιουμοριστική φόρμα, προκειμένου να μιλήσει για πολλά και σημαντικά θέματα. Δεν επιχειρεί μόνο να παρουσιάσει μια μετωπική σύγκρουση πολιτιστικών στερεοτύπων (έχουμε τους ρομαντικούς, ολίγον τρελούτσικους, ποιητικούς και πνιγμένους στα ψυχολογικά αδιέξοδα Γάλλους και τους, κλασικά, ρασιοναλιστές, υπομονετικούς, χιουμορίστες Αμερικάνους για τους οποίους δεν υπάρχει πρόβλημα που να μη λύνεται με λίγη πλάκα), προβληματίζεται πάνω στα αδιέξοδα του έγγαμου βίου, στη φθίνουσα, μέσα στη συνήθεια, ερωτική επιθυμία, στη συνύπαρξη με το διαφορετικό και τους συμβιβασμούς που απαιτεί. Κι επειδή η Ντελπί (που σκηνοθετεί και γράφει) δεν είναι Νόρα Έφρον (ευτυχώς), εδώ θα βρεις και διακριτικές πολιτικές νύξεις στην παγκόσμια κατάσταση, ιστορικές αναφορές, καθώς και μια πανέξυπνη αλληγορία για το «φαουστικό» ξεπούλημα της καλλιτεχνικής ψυχής στην αγορά, τους γελοίους νόμους τής τελευταίας και τους αδιανόητους τρόπους με τους οποίους καθορίζεται η αξία της τέχνης στον σύγχρονο, παραδόπιστο κόσμο.

Όλα αυτά δίνονται με σκηνοθετική τόλμη, «γουντιαλενική» ειρωνεία και τη φρεσκάδα μιας γαλλικής ματιάς πάνω στα αμερικάνικα πράγματα, κι αν είσαι απ’ τους καλοπροαίρετους θεατές, τα 90 λεπτά θα κυλήσουν ευχάριστα. Αν μη τι άλλο, το «2 Ημέρες στη New York» δε θα σε κάνει να πλήξεις. Αν, όμως, η φιλμογραφία της Ντελπί σε έχει κάνει να περιμένεις περισσότερα, αυτή η ταινία δε θα σου τα δώσει. Όχι γιατί της λείπουν οι προθέσεις αλλά γιατί στην προσπάθειά της να παραμένει «γλυκούτσικη», ακόμα κι όταν προσεγγίζει πιο σκοτεινές περιοχές, καταντάει ώρες-ώρες στερεοτυπική (πόσες περισπούδαστες διαπιστώσεις για το τι σημαίνει να συγχωρείς και να υπομένεις όταν υπάρχει αγάπη, μπορεί να αντέξει ένας νορμάλ άνθρωπος;) σαν ηλίθιο facebook-ικό status ανέραστης γκομενίτσας. Και στο τέλος σε «αδειάζει» κιόλας, με ένα άγευστο, χιλιοειπωμένο επιμύθιο που γιορτάζει όλες τις χαμηλότονες, αμπελοφιλοσοφικές κοινοτοπίες (ξέρεις, αυτές που σου προτείνονται σα συνταγές για έναν ακίνδυνο, συνετό, βαρετό βίο, εκτίμησης και διαρκούς επαναξιολόγησης των «μικρών καθημερινών στιγμών»), με τις οποίες το «καλοπροαίρετο», με το στανιό ανθρωπιστικό, σινεμά σ’ έχει φλομώσει χρόνια τώρα.

Ακόμα κι έτσι, όμως, πρόκειται για έργο, στοιχειωδώς, πιο έξυπνο από τα περισσότερα που αφορούν ανθρώπινες σχέσεις, καλοφτιαγμένο (αν και δεν απαιτεί πάρα πολλά η κατασκευή του), που δεν προσβάλλει τη νοημοσύνη του θεατή. Δίνει, βέβαια, την αίσθηση μιας χαμένης ευκαιρίας γιατί ξέρεις πως λίγη παραπάνω τόλμη να υπήρχε εδώ, μπορεί να είχαμε να κάνουμε και με ένα απρόσμενο διαμαντάκι. Στο κάτω-κάτω, όπως μας υπενθυμίζει εδώ κι εκεί η Ντελπί – σατιρίζοντας το στερεότυπο που έχει δημιουργήσει η μακραίωνη παράδοση τους στα γράμματα – οι Γάλλοι υποκρίνονται και λίγο τους ποιητές. Χάθηκε ο κόσμος να προσπαθούσε λίγο περισσότερο κι εκείνη προς την κατεύθυνση της ποίησης, έστω περιορισμένων αξιώσεων, αντί να αρκείται σε νερόβραστες νουθεσίες που φέρνουν στο μυαλό τον εμετικό Κοέλιο; Είναι κρίμα όλη αυτή η αστική νεύρωση, η διασκεδαστική παλαβομάρα, ο υπαρξιακός πανικός και η υπέροχη, σουρεαλιστική σκηνή (ίσως και η καλύτερη της ταινίας) με μια μεγάλη cult μορφή του ανεξάρτητου αμερικάνικου σινεμά (το να αποκαλύπταμε όνομα εδώ θα συνιστούσε spoiler) να χρησιμεύουν μόνο σαν ενδιάμεσοι σταθμοί προς μια κατάληξη τόσο τυπική. Καλούτσικη η διαδρομή αλλά αν είναι, μέσω Γαλλίας, να επιστρέφεις στο ίδιο χωριό, τσάμπα το ξεσήκωμα.