της Ιωάννας Παπαγεωργίου

Ο Χάουαρντ είναι από εκείνους τους… μετριοπαθείς σκηνοθέτες, που – ως πρώην ηθοποιός – τα καταφέρνει περίφημα στη διεύθυνση ηθοποιών, οδηγώντας συστηματικά τους πρωταγωνιστές του σε ερμηνείες για Όσκαρ (θυμήσου Φρανκ Λαντζέλα και Μάικλ Σιν στο «Φροστ / Νίξον: Η Αναμέτρηση», αλλά και σύσσωμο το καστ τόσο του «Ένας Υπέροχος Άνθρωπος», όσο και του «Απόλλων 13»). Όσον αφορά όλα τα υπόλοιπα, όμως, ούτε ιδιαίτερη, χαρακτηριστική ματιά, ούτε ισχυρή προσωπική άποψη έχει. Αποτέλεσμα; Η ποιότητα κάθε δουλειάς του εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από την ποιότητα του σεναρίου του. Αν το τελευταίο είναι σπουδαίο, η ταινία του προκύπτει καλή έως πολύ καλή (με λίγη επιείκεια). Αν το τελευταίο είναι… μάπα το καρπούζι, η ταινία του απλά δε βλέπεται (αν τολμάς, δοκίμασε να δεις ολόκληρο το προπέρσινο «Δίλημμα»).

Στο «Rush» συνεργάζεται για δεύτερη φορά με το σεναριογράφο τού – ίσως καλύτερου και μακράν πιο σύνθετου και πολιτικοποιημένου πονήματός του – «Φροστ / Νίξον», Βρετανό Πίτερ Μόργκαν. Έμπειρος και πολυσχιδής σεναριογράφος αυτός, με ειδίκευση στα βιογραφικά δράματα («Η Βασίλισσα», «The Damned United») και δις υποψήφιος για Όσκαρ, σκαρφίζεται εδώ μια ακόμη, άκρως ενδιαφέρουσα, δυνάμει συναρπαστική, δραματουργική προσέγγιση πραγματικής ιστορίας. Στη μετουσίωση σε κινούμενες εικόνες της οποίας, ο Χάουαρντ ανταποκρίνεται θαυμάσια. Ως ένα σημείο. Πριν φτάσω, όμως, σε αυτό, κάνω… όπισθεν σε ό,τι αξίζει.

Καταρχήν, οι ηθοποιοί του είναι εκείνοι που και πάλι, πρώτοι και με διαφορά, τον βγάζουν ασπροπρόσωπο. Ο Χέμσγουορθ («Thor», «Η Χιονάτη και ο Κυνηγός»), στον πιο προσγειωμένο και απτό ρόλο του, κερδίζει τις εντυπώσεις, οπλίζοντας τον… σεσημασμένο playboy Χαντ με ορμητικό κωλοπαιδισμό, οδυνηρά φλεγματικό χιούμορ, αλλά και μια κρυφή, αδάμαστη εντιμότητα, που τον κάνει ακαταμάχητο. Απέναντί του, ο Μπρουλ στο ρόλο του (φαινομενικά) στριφνού, στεγνού, φανατικού οπαδού κανόνων και ασφάλειας, αλλά επίμονου, ακούραστου και εντέλει γενναίου αγωνιστή, Λάουντα, κλέβει ολόκληρη την ταινία – ως ένα ατελές, «άσχημο» πλάσμα, που, όμως, αθόρυβα αλλά διαπεραστικά, ξεχειλίζει από ανόθευτη, επίκτητα γοητευτική ανθρωπιά. Ο μεν φοβάται την αποτυχία τόσο ώστε να παίρνει κάθε ρίσκο, ακόμα και αυτά που τον φοβίζουν τόσο ώστε… να κάνει εμετό. Ο δε τρέμει την ευτυχία, γιατί μπορεί να φοβηθεί πως θα τη χάσει και να γίνει λιγότερο ριψοκίνδυνος στην πίστα. Είτε έτσι, είτε αλλιώς, όμως, αμφότεροι καταλήγουν να ζουν δυνατά. Κοιτώντας μόνο μπροστά. Με το πόδι στο γκάζι. Οι δύο τους, δίνουν υπόσταση σε δύο εκ διαμέτρου αντίθετες, επιβλητικές προσωπικότητες που ανταγωνίζονται, συναγωνίζονται και αλληλοσυμπληρώνονται – ως ένα εμβληματικό Γιν και Γιανγκ τόσο για την άνευ ζωνών ασφαλείας Χρυσή Εποχή της Formula 1,όσο και για την εις αεί άνευ προϋποθέσεις, κανόνες, εγγυήσεις ή υποστηρικτικά pit stops κούρσα της ανθρώπινης ζωής.

Ο Μόργκαν, και κατ’ επέκταση ο Χάουαρντ, ούτε παίρνουν θέση, ούτε απαντούν στο (άκυρο) ερώτημα για το ποιος είναι «σωστός» και ποιος «λάθος». Και, παρά την παραφωνία της – συχνής πυκνής – επεξηγηματικής και αχρείαστης αφήγησης off από το Λάουντα (που απλά περιγράφει και κάνει λιανά όσα αναπνέουν, έτσι κι αλλιώς, απέριττα στις εικόνες και τους διαλόγους), καταφέρνουν να πλάσουν δύο αληθινούς ανθρώπους που υπήρξαν τυπικοί εχθροί, αλλά και ουσιαστικοί φίλοι, χαρισματικοί ως μονάδες, αλλά φωτισμένοι ως διαδραστικό ντουέτο – καλύτεροι μαζί. Στην υποβλητική συναρμολόγηση των πορτρέτων τους συνεργούν καταλυτικά τα αποκαλυπτικά extreme κοντινά στα μάτια τους (μοναδικό εκτεθειμένο σημείο τού σώματός τους κάτω από την οδηγική στολή και το κράνος), τα λιγοστά υποκειμενικά πλάνα από τη θέση του οδηγού (ειδικά εκείνα που κοιτούν με τρόμο, θαρρείς, τον κατακλυσμό στο Grand Prix της Ιαπωνίας), που φευγαλέα σε κάνουν να νιώθεις πως οδηγείς εσύ, και η τέλεια ανασύσταση αφενός των αχαλίνωτα ανανεωτικών 70’s και αφετέρου του οδυνηρά συνταρακτικού, περιβόητου ατυχήματος του Λάουντα.

Δυστυχώς, όμως, το φιλμ φρενάρει άτσαλα και απογοητευτικά τον φιλότιμο αγώνα του κάθε φορά που καλείται να κινηματογραφήσει μια κούρσα από το πρωτάθλημα του 1976. Με φλου αρτιστίκ, θολές και κουνημένες σκηνές, αποτελούμενες από υπερ-μονταρισμένες, κοφτές εναλλαγές close-ups στα μάτια των οδηγών, υπερβολικά κοντινές και μη προσεγγίσεις σε διάφορα σημεία του εσωτερικού και του εξωτερικού τού αυτοκινήτου, και πανοραμικά πλάνα αποσπασματικής δράσης σε διάφορα σημεία της διαδρομής, ο Χάουαρντ αδυνατεί να μας δείξει εύγλωττα το τι ακριβώς συμβαίνει κάθε φορά στην πίστα. Το ποιος βρίσκεται πού, τι ακριβώς κάνει και το πώς εξελίσσεται ο αγώνας εν γένει το μαθαίνουμε μόνο από τις περιγραφές των ηθοποιών που ενσαρκώνουν τους σχολιαστές κάθε αγώνα. Με άλλα λόγια αγώνα δε βλέπεις, παρά μόνο ακούς – σαν από ραδιόφωνο. Την κατάσταση δε βοηθά και η παντελής απουσία του εκκωφαντικού – χωρίς-ωτοασπίδες-δεν-παλεύεται – ήχου των μηχανών των αυτοκινήτων της Formula 1, που κανονικά σε τραντάζει μέχρι το μεδούλι (ιδανική ευκαιρία για να βρυχηθεί το surround) και εδώ καλύπτεται σχεδόν πάντα από τις μουσικές του Χανς Τσίμερ. Μα, γίνεται ταινία για δύο θρύλους της Formula 1, χωρίς… Formula 1; Αν είσαι οπαδός της, η απάντηση είναι ρητορική. Αν όχι, εσύ αποφασίζεις…