του Γιάννη Σμοΐλη

Απίστευτα ευφάνταστο κινούμενο σχέδιο, με επιρροές από το σινεμά του Τιμ Μπέρτον (κι όχι μόνο από τις stop-motion animation δουλειές του) και του Χένρι Σέλικ, το «Παιδί με την Κουρδιστή Καρδιά», με συναρπαστικό στυλ και λυρισμό, αφηγείται μια ιστορία βγαλμένη από τα παραμύθια με τα οποία νανουρίζουν οι γιαγιάδες τα εγγόνια τους, αιώνες τώρα, διατηρώντας κάτι από τον πηγαίο ουμανισμό και τη συναρπαστική αλλοκοτιά τους. Πρόκειται για έργο γνήσια πειραματικό, που δεν υπακούει στις συμβάσεις της «ντισνεϊκής» παράδοσης, τραβώντας τον δικό του δρόμο, πιασμένο χέρι-χέρι με αξιολάτρευτα, περίεργα πλάσματα, πλάθοντας ένα οπτικό ντελίριο που δεν εμπνέεται μόνο από τη φιλμική Ιστορία (εδώ εμφανίζεται και μια ξεκαρδιστική καρικατούρα του Ζορζ Μελιές, πράγμα που θα θυμίσει σε αρκετούς το «Hugo» του Μάρτιν Σκορσέζε) αλλά κι από την ποίηση του Ρεμπό ή των υπερρεαλιστών. Βλέπεις, τίποτα στην υπέροχη αυτή μικρή ταινία δεν υπακούει στους νόμους και τους κανόνες της πραγματικότητας.

Αντίθετα, όλα «λιώνουν» και ξαναφτιάχνονται υπακούοντας στις δυνάμεις της πιο αστείρευτης φαντασίας, με αποτέλεσμα μπροστά στα θαμπωμένα μάτια μας να σέρνεται ένας χορός πλασμάτων που θα έλεγε κανείς ότι δραπέτευσαν από το χρόνο και κατοίκησαν ένα καθαγιασμένο μέρος που μόνο η παιδική αγνότητα δύναται να εξερευνήσει. Εδώ όλα είναι πιθανά, όπως η ύπαρξη ενός αγοριού που στη θέση της καρδιάς έχει ένα ρολόι, το οποίο πρέπει να κουρδίζεται κάθε τόσο για να μην ξεμείνει το παιδί στα μισά τού δρόμου. Εξαιτίας αυτής της ιδιαιτερότητας, ο μικρός Τζακ πρέπει να προσέχει ιδιαίτερα να μην ερωτευθεί, γιατί η αγάπη θα μπορούσε να είναι η καταστροφή του. Η τεχνητή καρδιά (δηλαδή, ένα ρολόι με κούκο!) υπάρχει κίνδυνος να απορυθμιστεί. Η θετή μητέρα του (που ανέλαβε να τον μεγαλώσει, όταν την πιο κρύα μέρα του χειμώνα η πραγματική του μάνα έφτασε έγκυος στο σπίτι της και της παρέδωσε το αγόρι, που εντωμεταξύ η καρδιά του είχε μετατραπεί σε παγάκι εξαιτίας του ψύχους), τον προειδοποιεί σε σχέση μ’ αυτό το σημαντικό ζήτημα. Τον κρατάει έγκλειστο στο σπίτι για να τον προστατέψει, τονίζοντάς του ότι ο πραγματικός κόσμος εγκυμονεί κινδύνους και μάλιστα τον πιο θανάσιμο εξ’ αυτών: τον έρωτα. Ο μικρός Τζακ, φυσικά, επιμένει να βγει έξω, να εξερευνήσει την πόλη και να δει τους ανθρώπους, πράγμα που θα οδηγήσει σε μεγάλο μπέρδεμα όταν θα γνωρίσει το κορίτσι των ονείρων του, ένα πλάσμα εξίσου εύθραυστο και ασθενικό που θα το κυνηγήσει στα μήκη και τα πλάτη της γης, χωρίς να υπολογίζει το κόστος – και τότε όλα θα αλλάξουν.

Η δονκιχωτική περιπέτεια του Τζακ θα ντυθεί με κομμάτια όλων των μουσικών ειδών (το soundtrack οργιάζει, περνώντας από τη χορωδιακή pop, τα blues, το rock’ n’ roll, το post punk α λα Joy Division και Cure και φτάνοντας ως τη rap), οι ήρωες θα τραγουδήσουν τα αισθήματά τους με ευαισθησία βγαλμένη από επικό μιούζικαλ κι όλο αυτό το οπτικοακουστικό υπερθέαμα, σε στιγμές ανάπαυλας, θα ρίξει ταχύτητες για να βυθιστεί ανεπαίσθητα σε έναν γοτθικό ρομαντισμό που παντρεύει τον Πόου με το σουρεαλισμό και τις ιστορίες των αδελφών Γκριμ. Πράγματι, η ταινία είναι τόσο αριστοτεχνικά δουλεμένη που σου δίνει την αίσθηση ότι τα πάντα μπορούν να συμβούν κι ότι τα όρια που θέτουμε στη φαντασία μας είναι και τα μόνα που μας χωρίζουν από την πραγματική ευτυχία. Ταυτόχρονα, θα λειτουργήσει και σαν ιδιότυπη παραβολή πάνω στο ισοπεδωτικό τής πρώτης «καψούρας», την ακατάλυτη ισχύ του συναισθήματος και θα μελαγχολήσει αναλογιζόμενη με πόσο ακατάλληλο υλικό είμαστε εξοπλισμένοι για να αντιμετωπίσουμε μια τέτοια παντοδύναμη ουσία που μας ξεπερνά, όπως είναι η αγάπη. Μέσα από εικόνες αυθεντικού ποιητικού μεγαλείου (όπως η σκηνή στην οποία ο Τζακ σκαρφαλώνει στον ουρανό πιασμένος από χιονονιφάδες, η σεκάνς στο τρένο-ακορντεόν, καθώς και η εγκατάσταση στο τσίρκο με τα ονειρικά όντα μετά από το ταξίδι στ’ αστέρια), θα καταλήξει στο αρχαιότερο συμπέρασμα από καταβολής κόσμου: καλύτερα να αγαπάς και ν’ αγαπιέσαι (κι ας καταστραφείς), παρά να επιβιώνεις με καρδιά άθραυστη και άδεια. Κοινότοπο; Μπορεί. Η διαδρομή μέχρι εκεί, όμως, είναι το ακριβώς αντίθετο. Όπως και στη ζωή, δηλαδή. Όπου το επιμύθιο πάντα αξίζει πολύ λιγότερο από την ίδια την εμπειρία.