του Νίκου Παλάτου

Η Λάρα είναι μια ταλαιπωρημένη και ελαφρώς ξεροκέφαλη γυναίκα. Ζει στα όρια της φτώχειας, στηριζόμενη στο κοινωνικό επίδομα που δεν της φτάνει ούτε για τα πιο βασικά, αρνούμενη την οποιαδήποτε βοήθεια από τους γύρω της. Μεγαλώνει μόνη της ένα μικρό αγόρι, το οποίο προσπαθεί να κρατά ευτυχισμένο κάνοντάς του μικρές χάρες, όπως είναι η απόκτηση ενός γάτου για να του κάνει παρέα. Σποραδικά μαθαίνουμε πως δεν είχε πάντα την επιμέλεια του παιδιού της, ότι η μητέρα της που κατά καιρούς τη βοηθούσε μένει πια μόνιμα στη Νορβηγία, πως έχει πρόσφατα απεξαρτηθεί από τη χρήση ναρκωτικών ουσιών, ενώ διατηρεί περιστασιακή ερωτική σχέση με τη μαμά ενός συμμαθητή του γιου της. Η αδυναμία πληρωμής του ενοικίου της την αναγκάζει να μετατρέψει σε σπίτι το αυτοκίνητό της, πλάθοντας ταυτόχρονα φανταστικές ιστορίες με τις οποίες προσπαθεί να δικαιολογήσει την εξέλιξη αυτή στο παιδί. Η πρόσληψή της για δοκιμαστική περίοδο ως ελέγκτρια διαβατηρίων στο διεθνές αεροδρόμιο του Κέφλαβικ αποτελεί το μοναδικό αισιόδοξο νέο στη ζωή της.

Η Άτζα κατάγεται από τη Γουινέα-Μπισάου της Δυτικής Αφρικής και μέσω Ισλανδίας επιθυμεί να μεταναστεύσει στον Καναδά, ταξιδεύοντας μαζί με την αδελφή της και την κόρη της. Στον σχετικό έλεγχο, όμως, το πλαστό της διαβατήριο πέφτει στην αντίληψη της Λάρα, η οποία αναφέρει το γεγονός στον προϊστάμενό της. Είναι μια κίνηση που περισσότερο προκύπτει από την ανάγκη της να εδραιώσει τη θέση εργασίας της, με την άμεση συνειδητοποίηση των επιπτώσεων που αυτή θα έχει στην άτυχη Άτζα, να φαίνεται πως την κάνει να μετανιώνει για την πράξη της. Η παράτυπη μετανάστρια στέλνεται σε κέντρο κράτησης προσφύγων ώστε να ξεκινήσει η διαδικασία απέλασής της, με τη Λάρα να συνεχίζει την τυπική όσο και «μαύρη» καθημερινότητά της και τον θεατή να αναμένει τον τρόπο με τον οποίο οι δρόμοι των δυο τους θα ξανασμίξουν.

Στο ντεμπούτο της σε μεγάλου μήκους ταινία, η σκηνοθέτις και σεναριογράφος Ίζολντ Ουγκαντότιρ επιλέγει να αφηγηθεί μια «ανθρώπινη ιστορία», από εκείνες που είναι φτιαγμένες για να συγκινήσουν και να προβληματίσουν, ξεχνώντας όμως τον άκρως απαραίτητο (για τέτοιου είδους δράμα) πιστευτό ρεαλισμό. Από τη στιγμή της εκ νέου συνάντησης των δύο γυναικών, χάρη σε σύμπτωση που έχει να κάνει με τον νεοαποκτηθέντα γάτο της οικογένειας, το σενάριο βρίθει γεγονότων που μόνο ως αδιανόητα μπορούν να χαρακτηριστούν. Η ευκολία με την οποία η Άτζα προσφέρει στέγη στη Λάρα, στο δωμάτιο όπου προσωρινά κρατείται, είναι μάλλον απίθανη όσο χαλαρές κι αν μοιάζουν οι συνθήκες στο σχετικό ισλανδικό κτηριακό συγκρότημα διαβίωσης. Το επεισόδιο με την εύρεση μικροποσότητας ναρκωτικών είναι επιεικώς απαράδεκτο, με την ένθεν και ένθεν φιλευσπλαχνία να φλερτάρει έντονα με την αφέλεια. Το (αόρατο) λεσβιακό υπόβαθρο, που στέκει εν μέρει ως αιτιολογία πολλών από όσα διαδραματίζονται, δημιουργεί συγκαταβατικά μειδιάματα, το δε λυτρωτικό φινάλε, που φωνάζει από πολύ νωρίς όχι μόνον πως έρχεται αλλά και πώς ακριβώς θα έρθει, σε μια αντίστοιχη χολιγουντιανή ταινία θα σκορπούσε πολλά χαμόγελα με την αναληθοφάνειά του.

Η ένοχη συνείδηση της Λάρα έρχεται σε αντιπαραβολή με την αγνή καλοσύνη της Άτζα, καθώς η πορεία της σχέσης τους βουτάει στα κινηματογραφικά νερά ενός Κεν Λόουτς ή και των αδελφών Νταρντέν. Μπορείτε να με συμπεριλάβετε στους φανατικούς φίλους του πρώτου και στους δεκτικούς απέναντι στους δεύτερους (αναφέρω το τελευταίο με κίνδυνο ο Ηλίας Φραγκούλης να μου κόψει το κεφάλι!), εδώ όμως η Ουγκαντότιρ θυμίζει σχεδόν αποκλειστικά τον μελοδραματικό διδακτισμό αμφοτέρων. Η ανύπαντρη μάνα με τα χίλια μύρια προβλήματα έρχεται σε απόλυτη αντιστοιχία με αυτήν του «Εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ» (2016), με την οποία μάλιστα μοιράζεται μια ανάλογου ύφους σκηνή σε supermarket, αποζητώντας τον οίκτο του θεατή. Ο αθώος μικρός γιος της (τα ανήλικα αποτελούν σήμα κατατεθέν των Βέλγων auteurs…) αναγκάζεται να περνά μια τόσο δύσκολη ενηλικίωση χωρίς εκ των πραγμάτων να μπορεί να κάνει κάτι για ν’ αλλάξει τα πράγματα. Το δε ανιδιοτελές μεγαλείο της φτωχής Άτζα στέκει μεν ως μικρή αχτίδα φωτός ενός άδικου κόσμου, στηρίζεται όμως σε τόσο σαθρά σεναριακά θεμέλια, που στην τελική κάνουν την καλοσύνη της να μοιάζει επίπλαστη.