του Παναγιώτη Παναγόπουλου

Θέλεις, δηλαδή, να μου πεις ότι περιμένεις να διαβάσεις κριτική για να δεις αν το «Transformers 4» είναι «καλή» ταινία; Εννοείται ότι δεν είναι «καλή», αν τη δεις με κριτήρια ουσιαστικής κριτικής ή αν περιμένεις να «σου πει κάτι». Άσχετο που θα διαβάσουμε κάτι κείμενα με ιδεολογικές «ερμηνείες» και θα τραβάμε όλοι μαζί τα μαλλιά μας. Δεν περιμένεις από μια ταινία franchise σαν το «Transformers» να είναι «καλή» και, φυσικά, αν έχεις πάει μερικές φορές στη ζωή σου σινεμά, δεν περιμένεις από το Μάικλ Μπέι να γυρίσει μια τέτοια ταινία.

Αυτά που περιμένεις να μάθεις ή ν’ απαντηθούν είναι τα εξής: Είναι εντυπωσιακά τα robots; Έχει θεαματικές σκηνές δράσης; Γίνεται ο κακός χαμός από τα εφέ; Είναι πετυχημένο το 3D; Σε όλα αυτά λέμε… «ναι»! Μπορεί να χαρακτηρίσεις το Μάικλ Μπέι με τα χειρότερα επίθετα και να πέσεις μέσα. Η αλήθεια όμως είναι, αν θέλεις να είσαι έστω και στον ελάχιστο βαθμό ακριβοδίκαιος, ότι όταν βάζει ένα στόχο, είναι πολύ συγκεκριμένος και φέρνει ακριβώς το αποτέλεσμα που θέλει. Όχι απλώς στο 100%, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση στο… 165%, όσα και τα λεπτά της χορταστικής – μέχρις σκασμού – ταινίας.

Το franchise των «Transformers» είναι το απόλυτο κινηματογραφικό προϊόν. Εμπνευσμένο από transforming toys, με συμπαραγωγό εταιρεία παιχνιδιών, τη Hasbro, με λυσσασμένο product placement, σου θυμίζει συνέχεια ότι φτιάχτηκε μόνο και μόνο για να εντυπωσιάσει και να πουλήσει. Εισιτήρια, παιχνίδια και ό,τι άλλο διαφημίζεται στην οθόνη, από τα εσώρουχα Victoria’s Secret, μέχρι τα γυαλιά του Tom Ford. Όλα αυτά πακεταρισμένα σε ασταμάτητο action, τόσο πυκνό και συμπαγές, που καταντά… προβληματικό. Κι αυτό είναι το μεγαλύτερο λάθος του Μπέι.

Αν πιάσεις την ταινία στα τεχνικά της στοιχεία, είναι παντού άψογη. Οι κομπιουτεράδες της ILM έχουν δημιουργήσει εξωπραγματικά εφέ, πολύ δύσκολα να φτιαχτούν, αφού υπάρχει διαρκής κίνηση παντού, ενώ τα robots – αυτοκίνητα έχουν πιο εκφραστικά «πρόσωπα» από ποτέ – σε αρκετές σκηνές, πιο εκφραστικά και από τους ηθοποιούς! Σε πιάνει ζαλάδα αν σκεφτείς πόσο πολλή δουλειά χρειάστηκε για να σχεδιαστούν όλα αυτά. Transformers, διαστημόπλοια, δεινόσαυροι (ναι, έχει κι απ’ αυτούς), κτίρια που καταρρέουν, αυτοκίνητα, καράβια και ό,τι άλλο μεταλλικό φανταστείς, να ανεβαίνει στον ουρανό τραβηγμένο από ένα διαστημόπλοιο – μαγνήτη (στην πιο θεαματική σκηνή της ταινίας) και να εκτοξεύεται πάλι στους πρωταγωνιστές. Το κακό είναι ότι δε χρειάζεται να κάνεις την παραμικρή σκέψη για να σε πιάσει ζαλάδα. Έχει φροντίσει ο Μπέι γι’ αυτό, με τις παραφορτωμένες σκηνές του, που δίνουν την εντύπωση ότι ένα πράγμα να έμπαινε ακόμη, θα έσκαγε η οθόνη. Δεν έχει δώσει ποτέ στο παρελθόν δείγματα μετρημένου σκηνοθέτη, όμως, εδώ το έχει παρακάνει. Πλάνο προς πλάνο, κάδρο προς κάδρο, η ταινία είναι μια συσσώρευση κινηματογραφικής τεχνολογίας που στο τέλος δίνει την αίσθηση του σκέτου σαματά.

Ένα πράγμα είναι βέβαιο, πάντως. Τα 2,6 δισεκατομμύρια δολάρια κέρδη του franchise θα γίνουν αρκετά περισσότερα και η πέμπτη ταινία έχει ήδη προγραμματιστεί. Με την αλλαγή φρουράς στο καστ και το πέρασμα του Μαρκ Γουόλμπεργκ στον πρωταγωνιστικό ρόλο – αντίο, Σάια ΛαΜπαφ! – η σειρά παίρνει έναν, ας πούμε, πιο «ενήλικο» χαρακτήρα και τη δυνατότητα συνέχισης για μερικά ακόμη επεισόδια. Όσο η τεχνολογία εξελίσσεται και υπάρχουν διαθέσιμα εντυπωσιακά locations, δεν υπάρχει κανείς λόγος να μη γυρίζονται περισσότερα «Transformers».

Σε αυτή την περίπτωση, το εξωτικό χρώμα δίνει η Κίνα, αφού ένα μεγάλο μέρος της ταινίας και το σημαντικότερο κομμάτι του action διαδραματίζεται στο Χονγκ Κονγκ. Εκεί τα καλά Autobots θα αντιμετωπίσουν τη νέα γενιά των Decepticons, που βασίζεται στη «μετενσάρκωση» του Megatron, αλλά αυτή τη φορά φτιαγμένα από ανθρώπινα χέρια. Βάλε μέσα στο παιχνίδι έναν αποτυχημένο αλλά ιδεολόγο εφευρέτη, την έφηβη κόρη του (με hot pants, κλασικά) και τον ραλίστα γκόμενό της, μυστικές υπηρεσίες, έναν μεγαλοεπιχειρηματία με στόχο το κέρδος και εξωγήινα Transformers και καταλαβαίνεις ότι από ένα σημείο και μετά είναι δύσκολο να ξεχωρίσεις ποιος παλεύει εναντίον ποιου.

Προφανώς και ο Μάικλ Μπέι δεν είναι Κιούμπρικ (έστω κι αν στην πρώτη σκηνή της ταινίας πάει πίσω στο χρόνο για να μας εξηγήσει πώς εξαφανίστηκαν οι δεινόσαυροι), αλλά τη δουλειά του την έκανε. Τα εφέ είναι εντυπωσιακά, το Χονγκ Κονγκ πολύ ωραία γυρισμένο, ειδικά στις σκηνές των φτηνών πολυκατοικιών, το slow motion μπόλικο και οι ατάκες… όσο φαντάζεσαι ανόητες. Δεν μπορείς να πεις ότι δεν ξέρεις τι θα δεις. Είναι δικό σου και μόνο θέμα αν θέλεις να το δεις.