της Βαρβάρας Κοντονή

Βασισμένο στο ομώνυμο bestseller του Γάλλου Ζαν-Κριστόφ Γκρανζέ, το φιλμ του Ματιέ Κασοβίτς επιστρέφει στη μεγάλη οθόνη για λίγο old-school μυστήριο, ακολουθούμενο από τον μάλλον υπερβολικό χαρακτηρισμό της «ταινίας – σταθμού» και οπωσδήποτε (επιτρέψτε μου να αμφιβάλλω προσωπικά) του «κλασικού». Εν μέρει, μοιάζει να βασίζει μεγάλο μέρος της δημοφιλίας του σε μια άλλη ταινία που πέντε χρόνια νωρίτερα είχε προλάβει να θέσει πολύ ψηλά τον πήχη (σεναριακά και σκηνοθετικά) για το είδος του crime θρίλερ. Ο λόγος για το «Se7en» του Ντέιβιντ Φίντσερ, φυσικά.

H κινηματογραφική αναπαράσταση ενός μυθιστορηματικού υλικού δεν είναι εύκολη υπόθεση, ιδιαίτερα όταν αναλαμβάνεις να μεταφέρεις στη μεγάλη οθόνη το λογοτεχνικό σασπένς, τη ζοφερή ατμόσφαιρα και τη λεπτομερή, σχεδόν χειρουργικής ακριβείας περιγραφή σκηνών βίας, όπως ακριβώς συμβαίνει στην περίπτωση τούτου εδώ του φιλμ, το οποίο ανεξάρτητα από το διαχρονικό του status πάσχει εμφανώς σε επίπεδο ρυθμού (και σεναρίου, άρα), παρά την προσαρμογή του (ή μήπως εξαιτίας αυτής;) από τον ίδιο τον Γκρανζέ, μια ουσιαστική αστοχία που γίνεται περισσότερο αντιληπτή με την πάροδο του χρόνου και κυρίως με κάθε νέα προβολή της ταινίας.

Ο επιθεωρητής Νιμάνς (Ρενό), ένας μοναχικός «γερόλυκος» της αστυνομίας του Παρισιού, καλείται εκτάκτως στην Γκερνόν, μια απομακρυσμένη πόλη κάπου στους πρόποδες των γαλλικών Άλπεων, προκειμένου ν’ αναλάβει τη μακάβρια υπόθεση δολοφονίας ενός άνδρα, ο οποίος βρέθηκε κρεμασμένος στο βουνό με ακρωτηριασμένα χέρια και βγαλμένα μάτια. Κάμποσα χιλιόμετρα μακριά, στην πόλη Σαρζάκ, ένας νέος αστυνομικός ονόματι Μαξ Κερκεριάν (Κασέλ) προσπαθεί να ενώσει τα κομμάτια ενός περίεργου puzzle που αφορά τη σύληση του τάφου ενός δεκάχρονου κοριτσιού, νεκρού εδώ και είκοσι χρόνια, αλλά και τη διάρρηξη στο τοπικό δημοτικό σχολείο. Τα μονοπάτια των δύο ανδρών θα διασταυρωθούν όταν η κατάσταση πάρει μια ανεξέλεγκτη τροπή, με τις υποθέσεις να μπλέκονται μεταξύ τους και να οδηγούν στο Πανεπιστήμιο της Γκερνόν, μια élite μικροκοινωνία καθηγητών, γόνων και λοιπών φοιτητών που μοιάζουν να ζουν με τους δικούς τους κανόνες και τα δικά τους καλά κρυμμένα μυστικά.

Ακολουθώντας αφηγηματικά την πεπατημένη του crime είδους, η ταινία στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην υποκριτική δυναμική του διδύμου Ρενό – Κασέλ και κατ’ επέκταση στη μυθολογία της buddy movie με μπάτσους, εδώ ιδωμένη υπό ένα διαφορετικό πρίσμα (διόλου κωμικό, ως είθισται), αυτό της ηλικίας / εμπειρίας (ο μεγαλύτερος και άρα πιο έμπειρος Νιμάνς, ο νεότερος και άρα λιγότερο «ψημένος» στη δουλειά Κερκεριάν). Πέρα από την προφανή (για πολλούς) ομοιότητα με το άλλο αστυνομικό δίδυμο των Μόργκαν Φρίμαν – Μπραντ Πιτ, τα «Πορφυρά Ποτάμια» μοιράζονται κοινά στοιχεία με την ταινία του Φίντσερ τόσο σε επίπεδο σκηνοθεσίας και ατμόσφαιρας, όσο και σε επίπεδο ακραίας απεικόνισης ειδεχθών εγκλημάτων, με την εναρκτήρια σεκάνς εδώ να μοιάζει θαρρείς βγαλμένη (χρωματικά και θεματικά) από το σύμπαν του Αμερικανού δημιουργού. Δεδομένου ότι το «Se7en» προϋπήρχε της ταινίας και του βιβλίου (το οποίο πρωτοκυκλοφόρησε το 1997), δεν είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς πως το ξεχωριστό στυλ του Φίντσερ πιθανότατα επηρέασε το σκηνοθετικό ύφος του Κασοβίτς, με τη μεγαλύτερη παραφωνία να εντοπίζεται τελικά στη μη εκμετάλλευση του αριστοτεχνικά φρικώδους story του Γκρανζέ και όλων όσων βολικά και τρομακτικά κρύβονται πίσω από αυτό.

Στην προσπάθειά του να καταστήσει το φιλμ ένα ατμοσφαιρικό crime μυστηρίου, ο Κασοβίτς μένει προσκολλημένος στην εικόνα, χάνοντας κάπως την ισορροπία μεταξύ οπτικού ύφους και σεναριακής ουσίας. Όντως, η δουλειά του διευθυντή φωτογραφίας Τιερί Αρμπογκάστ αποπνέει ζόφο και κεκαλυμμένη κοινωνική σαπίλα (διόλου τυχαία η επιλογή της μουντής παλέτας και του κρύου, βροχερού τοπίου), εντούτοις οι δυνατότητες του σεναρίου παραμένουν στο μεγαλύτερο μέρος της ταινίας ανολοκλήρωτες, γεγονός που μπορεί να αρκεί για κάποιο τυχαίο φιλμ ντετέκτιβ του σωρού, όχι όμως και για ένα φιλμ που εξακολουθεί να πλασάρεται ως «κλασικό». Ξαναβλέποντας τα «Πορφυρά Ποτάμια», εκτίμησα πολύ τη βασική σύλληψη πάνω στην οποία έχει στηθεί η πλοκή (δεν μπορώ να πω το ίδιο για τις λογής παραλείψεις σε επίπεδο υποθεσιακής απόδοσης), παρέμεινα όμως απογοητευμένη αναφορικά με το πόσο μικρή εξέλιξη έχουν οι χαρακτήρες, αλλά και το πόσο στράφι πάει μια ιδέα με ποικίλες προεκτάσεις (πολιτικές και κοινωνικές, μεταξύ άλλων), γεγονός που καθιστά το φιλμ μια χαμένη ευκαιρία για την αδυσώπητα κοντόφθαλμη μνήμη του ανθρώπινου είδους.