του Δημήτρη Δημητρακόπουλου

Το «Μέσα από τα Μάτια τους» είναι δύσκολο να ενταχθεί σε μια και μόνο κατηγορία. Δεν μπορείς να το πεις αμιγώς ταινία τρόμου, παρά το γεγονός ότι πολλές σκηνές φλερτάρουν ατμοσφαιρικά με το είδος. Δεν μπορείς να το χαρακτηρίσεις, επίσης, ιστορικοπολιτικό φιλμ, παρά το γεγονός ότι σχεδόν ολόκληρη η ισπανική ιστορία από τη δεκαετία του ’30 έως τα τέλη των 60’s περνάει μπροστά από την οθόνη. Ταυτόχρονα, δεν μπορείς να το προσδιορίσεις αποκλειστικά ούτε με τον όρο «οικογενειακό δράμα», παρά το γεγονός ότι ο πρωταγωνιστής στο παρόν αναζητά με πάθος τις ρίζες της καταγωγής του, αναμοχλεύοντας τα μυστικά της οικογένειάς του.

Στην τελική, βέβαια, η κατηγοριοποίηση σε ένα συγκεκριμένο είδος δεν έχει σημασία. Ειδικά το ισπανικό (ή γενικότερα λατινόφωνο) σινεμά έχει επιδείξει εδώ και δεκαετίες πλήθος ιστοριών (από το «Θρέψε Κοράκια» του Σάουρα και «Το Πνεύμα του Μελισσιού» του Ερίθε μέχρι τα πρόσφατα «Στη Ράχη του Διαβόλου» και «Ο Λαβύρινθος του Πάνα» του ντελ Τόρο), οι οποίες επιδιώκουν να προσδώσουν σε κάθε φιλμ ένα δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης, σχολιάζοντας τα όχι και τόσο περήφανα σημεία της σύγχρονης ιστορίας της χώρας και προσπαθώντας κάθε φορά να το εντάξουν στο πλαίσιο προσωπικών ιστοριών, κυρίως, παιδιών.

Ο πρωτοεμφανιζόμενος σκηνοθέτης Χουάν Κάρλος Μεντίνα ακολουθεί σχεδόν κατά γράμμα αυτή την παράδοση, συνδυάζοντας μια ιστορία προσωπικής αναζήτησης με τη σαφώς πιο ενδιαφέρουσα ιστορία μιας ομάδας παιδιών που δε νιώθουν πόνο – χαρακτηριστικό που τρομάζει τους γύρω τους οδηγώντας στην απομόνωσή τους αλλά αποτελεί κίνδυνο και για την ίδια τους την ζωή, καθώς η έλλειψη πόνου δημιουργεί και έλλειψη αναστολών. Μερικές από τις πιο αξιομνημόνευτες σκηνές του φιλμ πηγάζουν από αυτή την ιδέα, με την εικόνα ενός κοριτσιού που βάζει φωτιά στο χέρι της παρατηρώντας τις φλόγες ή τη μορφή ενός αγοριού που δοκιμάζει τη σάρκα του όταν νιώθει πείνα να εντυπώνονται γερά στην μνήμη. Δεν είναι δύσκολο να συνειδητοποιήσει κανείς ότι αυτή η ανικανότητα αίσθησης πόνου από την πλευρά των παιδιών αποτελεί και μεταφορά για τον ίδιο τον ισπανικό λαό που αναγκάστηκε να αποποιηθεί των συναισθημάτων και των αρχών του κατά τη διάρκεια των ταραχωδών δεκαετιών. (Αυτή την παρομοίωση τη χρησιμοποίησε κατά κάποιον τρόπο και ο φετινός Αλμοδόβαρ, βάζοντας την πλειοψηφία των επιβατών της πτήσης του «Δεν Κρατιέμαι» να είναι ναρκωμένοι, ως προέκταση της πολιτικής κατάστασης της σημερινής Ισπανίας). Αν και η αλήθεια είναι ότι, ύστερα από τόσες φορές που έχει χρησιμοποιηθεί, αυτή η τεχνική έχει πλέον καταντήσει να μη θεωρείται ιδιαιτέρως πρωτότυπη…

Το πρόβλημα του «Μέσα από τα Μάτια τους», όμως, δεν έγκειται σε αυτή την ιστορία, παρά το γεγονός ότι η αφήγηση δε στερείται κενών στην προσπάθειά της να καλύψει επικά τέσσερις δεκαετίες. Η ιστορία των παιδιών και η ακούσια αλλά λογική δημιουργία ενός «τέρατος» κρατούν το ενδιαφέρον σε όλη τη διάρκεια αυτού του κομματιού ενώ οι, ομολογουμένως, ατμοσφαιρικές σκηνές δημιουργούν μια καλοδεχούμενη αίσθηση θρίλερ, χωρίς να καταντούν ποτέ βαρετές. Η ιστορία, όμως, στο παρόν δεν είναι το ίδιο ενδιαφέρουσα. Λειτουργώντας περισσότερο ως υποστήριξη για την αναπόφευκτη στιγμή που οι δύο αφηγήσεις θα συναντηθούν, μοιάζει κατά στιγμές απλώς να «τρώει χρόνο» μέχρι να συμπληρωθεί η απαιτούμενη διάρκεια. Το δε φινάλε δένει τόσο άτσαλα και απότομα τις δύο παράλληλες ιστορίες που απογοητεύει.

Παρά τα ελαττώματά του, όμως, το φιλμ παραμένει αρκετά φιλόδοξο και, αν και κατά στιγμές στραβοπατάει, κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει το σκηνοθέτη ότι δεν προσπάθησε να δημιουργήσει κάτι αρκετά διαφορετικό από το μέσο φιλμ που προβάλλεται αυτή την εποχή στους κινηματογράφους, ακόμα κι αν τελικά κατέφυγε σε περισσότερο γνώριμα μονοπάτια από όσο θα επιθυμούσε, υποθέτω, ο ίδιος. Απλά, ελπίζω την επόμενη φορά να καταφέρει να ισορροπήσει περισσότερο ανάμεσα στις επιρροές του και το προσωπικό του όραμα.