του Παναγιώτη Παναγόπουλου

Από τις πολλές επανεκδόσεις τούτης της εβδομάδας, ο «Κονφορμίστας» αποτελεί μία από τις σημαντικές ταινίες του ευρωπαϊκού και art-house σινεμά που επηρέασε (κατά δική τους ομολογία) τη δουλειά πλειάδας μεγάλων σκηνοθετών όπως ο Κόπολα, ο Σκορσέζε και ο Σπίλμπεργκ. Μεταφέροντας το μυθιστόρημα του Αλμπέρτο Μοράβια, ο Μπερνάρντο Μπερτολούτσι αναφέρεται σε διάφορα ζητήματα, χωρίς η ταινία να είναι ολοκληρωτικά αφιερωμένη σε κάποιο από αυτά. Η μικροαστική ζωή, η ανάγκη να ανήκει κάποιος κάπου, ο φασισμός, η καταπιεσμένη σεξουαλικότητα είναι μερικά μόνο από τα θέματα που ο Μπερτολούτσι βάζει να απασχολούν τον ήρωά του.

Ο Μαρτσέλο, ερμηνευμένος με ελαφρά απάθεια από τον Ζαν-Λουί Τρεντινιάν, είναι ένας μορφωμένος άνδρας, καλής οικογενείας, που αισθάνεται αποκομμένος από τους γύρω του. Κρατά αποστάσεις με κάθε τρόπο. Ο πατέρας του και η μητέρα του αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα και δεν έχουν πραγματική επαφή με τον κόσμο, ενώ στο παρελθόν τον σημάδεψε ένα περιστατικό κακοποίησης, που τον οδήγησε να γίνει δολοφόνος, αποφεύγοντας μία ομοφυλοφιλική επίθεση ή την παραδοχή της δικής του σεξουαλικότητας.

Σε αυτή τη σύνθετη ψυχική κατάσταση, ο Μαρτσέλο θα θελήσει να απορροφηθεί από το «κανονικό» που βρίσκεται γύρω του, το απλό, το μέτριο. Θα αποζητήσει την ένταξη και την «εξαφάνιση» μέσα στο συνηθισμένο και θα παντρευτεί μια όμορφη νεαρή γυναίκα, την οποία όμως θεωρεί κατώτερη. Παράλληλα, θα επιδιώξει να αποκτήσει ρόλο μέσα στο φασιστικό κόμμα, μέσα στην πλειοψηφία που εκφράζεται έτσι ιδεολογικά. Ο ρόλος που θα του ανατεθεί δεν είναι απλός. Του ζητούν να δολοφονήσει έναν καθηγητή, έναν πρώην καθηγητή του, ο οποίος θεωρείται εχθρός του κόμματος και ζει στο Παρίσι. Με την Τζούλια, τη γυναίκα του, ο Μαρτσέλο θα ταξιδέψει στη γαλλική πρωτεύουσα για τοn μήνα του μέλιτος, αλλά και για την αποστολή που έχει αναλάβει. Όταν συναντήσει τον καθηγητή Κουάντρι και τη γυναίκα του, τα δύο ζευγάρια θα κάνουν παρέα και ο Μαρτσέλο θα βρεθεί διχασμένος μεταξύ των συζητήσεων περί φιλοσοφίας και της αποστολής δολοφονίας που πρέπει να φέρει εις πέρας.

Η προσωπική και ιδεολογική παρακμή είναι διάχυτη και χαρακτηρίζει τη συμπεριφορά και την πορεία του Μαρτσέλο. Περιφρονεί τους άλλους, αλλά θέλει να ανήκει στους πολλούς. Είναι άθεος, αλλά πηγαίνει στην εκκλησία. Είναι έτοιμος να δολοφονήσει (ξανά), απλά για να γίνει αποδεκτός. Η καταπίεση και η επιθετικότητα κάνουν τη ζωή του να μοιάζει με μια σουρεαλιστική φαντασίωση. Ο Μπερτολούτσι κάνει ακόμη πιο έντονη αυτή την αίσθηση, με μία σειρά σκηνών σκηνοθετικής ανθολογίας, στις οποίες συμβάλλει με μέγιστο τρόπο η θεαματική (ακόμη και σχεδόν πενήντα χρόνια αργότερα) διεύθυνση φωτογραφίας του Βιτόριο Στοράρο.