του Δημήτρη Δημητρακόπουλου

Αν αναλογιστούμε την ισλανδική ιδιοσυγκρασία, όπως αυτή καταφέρνει να αποτυπωθεί στις ισλανδικές ταινίες, διαπιστώνουμε ότι πρόκειται για έναν λαό που δεν φαίνεται να σκοτίζεται και πολύ, που ξέρει να δίνει την πρέπουσα σημασία στο χιούμορ και την ειρωνική πλευρά της ζωής και που μπορεί να αναγνωρίζει τη γενικότερη «μεγάλη αλήθεια» κοιτάζοντας μέσα στην ψυχή των ανθρώπων χωρίς να διστάζει να μεταπηδά ξαφνικά από το δράμα στην κωμωδία και αντίστροφα. Γι’ αυτό και ο κινηματογράφος της χώρας καταφέρνει να αφηγηθεί ιστορίες μικρές αλλά ουσιαστικές, λιτές στη δομή αλλά πλούσιες στο περιεχόμενο, που δεν εντυπωσιάζουν με το εύρος τους ή απαραίτητα την αιχμή τους αλλά σε κερδίζουν μόλις πέσουν οι τίτλοι τέλους με την αμεσότητα και την ειλικρίνειά τους. Οι «Δεσμοί Αίματος» του Γκρίμουρ Χακόναρσον είναι μία τέτοια ταινία.

Το παρελθόν δεν δείχνει να απασχολεί ιδιαίτερα τον Χακόναρσον, για την ακρίβεια δεν μαθαίνουμε ποτέ τι προκάλεσε τη ρήξη ανάμεσα στα δύο μεσήλικα πια αδέλφια, είτε γιατί η αιτία ήταν μια απλή ηλιθιότητα του νεαρού της ηλικίας τους, είτε επειδή το παρελθόν δεν έχει καμία ουσιαστική βαρύτητα στο παρόν. Βλέπουμε, όμως, ότι και οι δύο είναι το ίδιο ξεροκέφαλοι, το ίδιο ισχυρογνώμονες, το ίδιο επίμονοι (ο πρωτότυπος τίτλος μεταφράζεται ως «Κριάρια» και δεν είναι δύσκολο να αναγνωρίσει κανείς ποιους, τελικά, αφορά) και αυτό είναι αρκετό για να βάλει σε τάξη όχι μόνο το παρελθόν αλλά και όσα θα ορίσουν το παρόν και το μέλλον τους. Επιπλέον, κανείς από τους δυο τους δεν έχει ροπή προς την… ομιλητικότητα. Ως αποτέλεσμα, ο Χακόναρσον σχεδόν ξεχνάει τις λέξεις και αφηγείται την ιστορία του μέσα από τις πράξεις και τις αντιδράσεις των πρωταγωνιστών του, αποκαλύπτοντας πόσο αστεία είναι συνολικά η ιστορία του. Ειδικά οι σκηνές μεταξύ των αδελφών και οι επεισοδιακές αλληλεπιδράσεις τους γνέφουν στον βωβό κινηματογράφο και το screwball (η χρήση ενός εκσκαφέα ως νοσοκομειακού οχήματος ανήκει στις σκηνές ανθολογίας της ταινίας), πιστές, ωστόσο, στο πνεύμα του Άκι Καουρισμάκι και του σύγχρονου σκανδιναβικού σινεμά που δεν διστάζει να εμποτίσει την αφήγησή του με ένα σκοτεινό και μελαγχολικό υπόβαθρο.

Το παρελθόν τού Χακόναρσον στο ντοκιμαντέρ του δίνει την ικανότητα να παρατηρεί με υπομονή και κατανόηση τις πράξεις των ηρώων του, με την αφηγηματική του ικανότητα να δείχνει εξίσου ικανή να μεταβάλλει τον ρυθμό και την ταχύτητά της μέχρι να αποκαλύψει, τελικά, με δύναμη την καρδιά της ιστορίας τού φιλμ. Μια καρδιά που ξεχειλίζει από τρυφερότητα, όσο κι αν η μελαγχολία δεν αφήνει την ταινία να χαρακτηριστεί ανάλαφρη. Το δε πλάνο που επιλέγει να κλείσει την ταινία (ακριβώς στο σωστό δευτερόλεπτο, χωρίς να νοιάζεται για το πριν ή το μετά, παρά μόνο για το τώρα) τονίζει ακόμα περισσότερο τον δεσμό αυτών των δύο ανθρώπων και τον κοινό τους αγώνα για να μην χάσουν την ίδια τους την ταυτότητα, κάτι που κάνει το φιλμ αβίαστα συγκινητικό και συναισθηματικά έντονο χωρίς να το προσπαθεί καν. Οι «Δεσμοί Αίματος» είναι ακριβώς αυτή η ταινία που δεν δείχνει να εκβιάζει τίποτα, επειδή ξέρει πόσο σημαντική και ταυτόχρονα απλή είναι η αλήθεια της, με ξεκαρδιστικές καταστάσεις χωρίς ίχνος αστείου, εξαιρετικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ των Σίγκουρδουρ Σιγκουργιόνσον και Θίοντορ Γιούλιουσον, φανταστικούς… μη διαλόγους και σκηνές κωμικής ανθολογίας και μία μεγάλη (κυριολεκτική και μεταφορική) αγκαλιά. Είναι σοφοί οι Ισλανδοί.