του Ηλία Φραγκούλη

Ο τρόπος με τον οποίο εμφανίζεται η τυπογραφία μέσα από τις ταινίες τού Ζαν-Λικ Γκοντάρ είναι ριζοσπαστικός και, προφανώς, άφησε το στίγμα τής επίδρασής του σε πολλές μορφές τεχνών, καταλήγοντας στη γραφιστική. Το κείμενο υπήρξε αναπόσπαστο στοιχείο τού κάδρου, μετατράπηκε σε εικόνα, ενίοτε «ζωντανή», καθώς γράμματα και λέξεις μεταλλάσσονταν σε ένα κάποιο «κρυφτό», μέσα στο σύνηθες μαύρο φόντο τους, στιλ που επέβαλε ο Γκοντάρ κυρίως μέσα από τους τυπογραφικούς τίτλους των ταινιών του, χρησιμοποιώντας τα κεντραρισμένα στο κινηματογραφικό καρέ κεφαλαία της Antique Olive γραμματοσειράς (διατηρώντας χαρακτηριστικά την τελεία πάνω από το I ή το J).

Η τυπογραφία έχει μια χαρακτηριστικά αναρχική ελευθεριότητα στη φιλμογραφία τού Γκοντάρ. Από την Antique Olive μπορεί να ξεκίνησε, όμως οι Futura, Univers, Helvetica και Garamond πρωταγωνίστησαν επίσης, αν και πολλές φορές τα όρια της επιλογής γραμματοσειράς ξεπεράστηκαν. Χειρόγραφες λέξεις, neon signs, επιγραφές μαγαζιών, collages, graffiti, μαρκίζες θεαμάτων, εξώφυλλα, διαφημίσεις και corporate logos, μέχρι και σελίδες από comics, δήλωναν με το περιεχόμενό τους τη σημασία τού νεωτερισμού που «χτύπησε» το γαλλικό σινεμά μέσω του φιλμικού κινήματος της nouvelle vague.

Σε μια περίοδο σοβαρών πολιτικών και κοινωνικών αναταραχών στη Γαλλία, οι οποίες οριακά αποσιωπούνται από τα ΜΜΕ ή καταστέλλονται με κυβερνητικές διαταγές που αφορούν μέχρι και την απαγόρευση κυκλοφορίας των πολιτών, έχει ενδιαφέρον να κοιτάξουμε ξανά πίσω, προς ένα σινεμά (και τις εικαστικές λεπτομέρειες αυτού) που εξέφρασε κάτι πραγματικά ελεύθερο, παραγνωρίζοντας τις φόρμες του παραδοσιακού και του μαζικά εμπορικού. Τελικά, από τη «photographie» τού τότε, όντως, περάσαμε στη «fauxtographie» τού σήμερα…