της Σοφίας Σταυριανίδου

Μιλάμε, συνεπώς, για μια μίνι σειρά – φαινόμενο, που ήγειρε πολλές αναλύσεις ήδη περί του τόσο ευρέος και θετικού αντικτύπου του στο κοινό. Η απόπειρα, per se, μεταφοράς στην οθόνη ενός τέτοιου ογκώδους και, πραγματικά, sui generis, έργου είναι μεγάλο κατόρθωμα. Σχεδόν ποτέ δεν έγινε τέτοια προσπάθεια εικονοποίησης ολόκληρου του έργου, δηλαδή και της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης. Άπαντες έχουν παρακολουθήσει ταινίες και σειρές με τον Αβραάμ, το Μωυσή, το Σαμψών και τη Δαλιδά, τα τείχη της Ιεριχούς, και ασφαλώς τον Ιησού Χριστό, η παρουσία και ο λόγος του οποίου καλύπτει ολόκληρη την Καινή Διαθήκη. Η δραματουργική προσέγγιση, όμως, του συνόλου του έργου, πάντα με αφήγηση η οποία είναι απαραίτητη για να συνδέονται οι κύκλοι των ιστοριών, είναι ένα πόνημα σπάνιο, δυσχερές και πάνω από όλα επικίνδυνο.

Επικίνδυνο, γιατί οι ερμηνείες, οι μεταφράσεις και οι αναλύσεις επί του έργου είναι τόσο πολυάριθμες και τόσο εξοντωτικά πολυσχιδείς, που είναι σχεδόν απίθανο να προκύψει ένα αποτέλεσμα ικανοποιητικό για όλες τις θρησκευτικές γωνιές. Το History Channel επιστράτευσε πάνω από 50 θεολόγους, επιστήμονες και ειδικούς για να επιτύχει ένα σεναριακό απόσταγμα, που θα βρίσκεται όσο εγγύτερα είναι εφικτό στα γραφόμενα της Βίβλου. Γιατί εδώ έχουμε να κάνουμε με ολόκληρη την ανθρώπινη περιπέτεια στο ταξίδι της προς την πίστη: μίσος, εκδίκηση, κατάρα, φόνος, φόβος, ίντριγκα, συνωμοσία, ευλογία, θαύμα, υπέρβαση, διαφθορά, δολοπλοκία, ανατροπή, λιμοί, λοιμοί, βαρβαρότητα, ελεημοσύνη, αποπλάνηση, αποκάλυψη είναι μόνο λίγα από τα ουσιαστικά που ιχνηλατούν το περιεχόμενό της και ομοθυμαδόν, οι μεγαλύτεροι σεναριογράφοι και παραμυθάδες του πλανήτη θα πρέπει να υποκλίνονται στον πλούτο της και να εμπνέονται από την αστείρευτη αυτή πηγή.

Η μίνι σειρά αποτελείται από πέντε διπλά επεισόδια, δηλαδή η διάρκεια κάθε φορά προβολής ήταν περίπου μιάμιση ώρα. Εντάξει, είναι ποταμός, αλλά εξελίσσεται ταχέως, στεκόμενο σε σημαίνοντα κεφάλαια: ξεκινά από την Παλαιά Διαθήκη, το Νώε (πολύ επί τροχάδην), τον Αβραάμ, το Μωυσή, την Έξοδο των Εβραίων, την πτώση της Ιεριχούς, τους Δαυίδ και Γολιάθ, τη Βαβυλώνα, όλα όσα εγράφησαν από τους σημαντικότερους προφήτες Ιερεμία, Δανιήλ, Ησαΐα. Περίπου στα πέντε επεισόδια (στο μέσον δηλαδή του τρίτου διπλού) ορμώνται τα Κατά Ματθαίον, κατά Λουκάν και κατά Ιωάννην Ευαγγέλια, όπου ξετυλίγονται πια τα χρόνια του Χριστού, το οποία διαφεντεύουν όλα τα επεισόδια ως το κλείσιμό της. Τον οποίον Ιησού Χριστό, παρεμπιπτόντως, παίζει ένας πανέμορφος ηθοποιός, ο Ντιόγκο Μοργκάτο, super star της σαπουνόπερας στην χώρα του την Πορτογαλία.

Σε αυτό ακριβώς το σημείο, στη μέση, στο επεισόδιο «Hope» ξεμυτά η φιγούρα που έκανε τη μελάνη να εξαντληθεί στην Αμερική και το tweeter να πιάσει φλόγες. Στο Κεφ. 4 του «Κατά Ματθαίον», εμφανίζεται στο Χριστό ο Σατανάς προσπαθώντας να τον παρασύρει στην αμαρτία και τον πειρασμό. Στη σειρά, κάτω από τη μαύρη κουκούλα εμφανίζεται με το πρόσωπο του Εωσφόρου ένας λίγο πιο… γερασμένος Μπαράκ Ομπάμα! Χαμός. Βομβαρδισμός. Πηχυαίοι τίτλοι ίσαμε με το μπόι του Ομπάμα. «Θέλει το ΗC να μας πει τίποτα με αυτή την επιλογή του;», «Και γιατί βάλανε έναν ηθοποιό που να μοιάζει με τον Πρόεδρο;», «Είναι ο Ομπάμα ο Σατανάς;». Καταλαβαίνετε. Χρειάστηκε να βγουν οι έρμοι οι executives Μαρκ Μπερνέτ και Ρόμα Ντάουνι – ο ένας μάλιστα και υποστηρικτής και donator της καμπάνιας του Ομπάμα – να απολογηθούν και να υποστηρίξουν τον φουκαρά Μαροκινό ηθοποιό Μεντί Ουαζανί, που έγινε εν μια νυκτί διάσημος, λόγω ομοιότητας με τον Μπαράκ. Ε, αυτά τα χαζά συμβαίνουν και στην Αμερική (όχι μόνο σε μας).

Επί του πιεστηρίου, τώρα, «Η Βίβλος» είναι πεδίο πολλών ερωτημάτων και από αυτούς που είναι οικείοι με τα θέματά της και υπήρξαν αναγνώστες της, και φυσικά από αυτούς που δεν την έχουν διαβάσει – και είναι οι περισσότεροι. Σίγουρα η σειρά δεν αποκρίνεται σε κανένα από αυτά, ούτε αποτελεί έρευνα του πώς, ας πούμε, επελέγησαν το ποιοι προφήτες θα περιληφθούν στην Παλαιά ή ποιοι Απόστολοι στην Καινή, και πώς γραφτήκανε όλα όσα γραφτήκανε. Ούτε παίρνει κάποια θέση θρησκευτική, έχοντας αφετηρία τον περιούσιο λαό του Θεού, τους Εβραίους, και καταλήγοντας στο έργο της διάδοσης του λόγου του Θεού, μέσω του Χριστού, τον οποίον βέβαια οι Εβραίοι σταύρωσαν. Αυτό θα ήταν, ενδεχομένως, αντικείμενο μιας άλλης σειράς, επιστημονικής ή ντοκιμαντέρ, που επιδιώκει να αναλύσει, να τεκμηριώσει και να ανεύρει την αλήθεια πίσω από το κιτάπι της Βίβλου. Η σειρά αποδέχεται τα γραφόμενα de facto και επιζητεί να τα αναπαραστήσει με όση μεγαλύτερη πιστότητα είναι δυνατόν. Ως εκ τούτου, συνολικά, οποιαδήποτε κριτική αναφορικά με το περιεχόμενό της είναι άτοπη και αυτή η κριτική μπορεί να σχετίζεται με την ποιότητα του θεάματος, η οποία είναι υψηλή. Στο διά ταύτα τής υποθέσεως μπορούν να έχουν οι θεολόγοι και οι διάφοροι θρησκευτικοί ειδήμονες όποια άποψη θέλουν. Παρά το ότι και αυτοί ακόμη, πέρα από τις πολλές θεματικές παραλείψεις (γιατί-δε-γίνεται-αλλιώς!) που επεσήμαναν, εξέφρασαν δυσαρέσκεια όχι για το περιεχόμενο της σειράς, αλλά όσον αφορά το γιατί η βιομηχανία του θεάματος να ασχοληθεί με τούτο το άγιο βιβλίο.

Έγινε πολλή συζήτηση επί του θέματος και πολλές φωνές βγήκαν να υποστηρίξουν – ανάμεσα στους οποίους είμαστε και εμείς – τη βιομηχανία που βγάζει το ψωμί της με τέτοιες παραγωγές και τέτοια θεματολογία. Την πέρασε κανένας για ηλίθια τη βιομηχανία της τηλεόρασης, να αφήσει απέξω ακόμη και τη Βίβλο, η οποία αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο έμπνευσης της μυθοπλασίας της υφηλίου; Πήρε το ρίσκο και από τα μηχανάκια φάνηκε ότι πέτυχε. Είναι ηλίθια να μην εκμεταλλευτεί τα 90.000.000 ευαγγελιστές χριστιανούς που ζουν μόνο στις ΗΠΑ και που αποτελούν πρόσφορο χωράφι; Τους Εβραίους και τον περιούσιο λαό, όπως μας αφηγείται, πού τους πάμε; Και φυσικά δεν είναι ηλίθια, εξού και δεν παίρνει θέση βυσσοδομώντας περί τους θρησκευτικούς διαχωρισμούς και κάνοντας την απόπειρα να ενοποιήσει το ποίμνιο του Θεού. Και απευθύνεται παντού. Είναι ένα πάρα πολύ καλό marketing προς όλες τις θρησκευτικές κατευθύνσεις και οι θεολόγοι φορείς του λόγου του Θεού, καθώς και οι θεοεπιστήμονες, θα έπρεπε να τρίβουν τα χέρια τους.

Καλά όλα αυτά. ΟΚ. Η προσωπική μου αναμονή ήταν το πώς θα κλείσει η σειρά. Ως γνωστόν, το τελευταίο κεφάλαιο της Βίβλου είναι «Η Αποκάλυψη» του Ιωάννη, ένα παράφρον, μεγαλοφυές σύγγραμμα, εν τέλει αχαρακτήριστο, που δεν αποκωδικοποιείται και δεν ξεκλειδώνεται από κανέναν. Κι όσοι το έχουν αναγνώσει, αδυνατώ να αντιληφθώ, πώς και τι αντιλήφθηκαν. Ίσως απαιτείται μία ή μισή ποσοστιαία μονάδα φαιάς ουσίας ακόμη στον ανθρώπινο εγκέφαλο για να τη νοήσει. Θα ήταν μεγάλη πρόκληση να εικονοποιηθεί μέσα από τη σειρά αυτό το πράγμα και ανέμενα αν θα το τολμούσε. Βλέπουμε τον Ιωάννη, ημίτρελο πια στην Πάτμο, να του παρουσιάζεται ο Χριστός και να παίρνει την εντολή να γράψει (τι, δε γνωρίζω). Η διαδικασία, το περιεχόμενο της «Αποκάλυψης» είναι απόντα, αλλά από τη γραμμή όλη του serial δεν είναι αξιοπερίεργο, γιατί ούτε εδώ θα παρεξέκλινε της συντηρητικής, ακριβούς πάντως, γραμμής του. Δεν αποκαλύπτουμε το τελευταίο πλάνο, που μας ξένισε με τη… διαστημική του οπτική άκρη.

«Η Βίβλος» έρχεται τη Μεγάλη Εβδομάδα, σε τηλεοπτική πρεμιέρα, στον ΑΝΤ1.