της Σοφίας Σταυριανίδου

Για να πάρουμε τα πράγματα από την αφετηρία, και για όσους ίσως δεν έχουν παρακολουθήσει τη σειρά, το «Hell on Wheels» καταπιάνεται με την κατασκευή της πρώτης διηπειρωτικής σιδηροδρομικής γραμμής της Αμερικής, αμέσως μετά το οδυνηρό πέρας του πολέμου των Βορείων και Νοτίων. Η διάσημη γραμμή, κατά κόσμον Union Pacific, διέσχιζε τις βόρειες Πολιτείες για να καταλήξει στην Καλιφόρνια. Καιροί εξαιρετικά δύσκολοι, με τον απόηχο του σαρωτικού σπαραγμού να διαχωρίζει ακόμη τους ανθρώπους σε μπλε και γκρι – και όχι μόνο – και με όλους τους φορείς που λειτουργούν σε μια χώρα διαμελισμένους, τούτο το έργο φαντάζει για άλλους σανίδα σωτηρίας, για άλλους πηγή ευμάρειας, για άλλους δρόμος προς την ελευθερία, για άλλους διέξοδος από τα αδιέξοδα. Κάτι από όλα αυτά σημαίνει για όλα τα σημαντικά πρόσωπα της σειράς.

Από παιχνίδι της μοίρας ο ήρωας Κάλεν Μποχάνον, πρώην ομοσπονδιακός στρατιώτης, έχοντας χάσει βίαια την οικογένειά του από Βορείους και αναζητώντας εκδίκηση, βρίσκεται σκαλωμένος στα γρανάζια κατασκευής τούτου του έργου. Η Λίλι Μπελ, όμορφη και εύθραυστη, αναπόδραστα εμπλέκεται στο έργο γιατί ο σκοτωμένος άνδρας της υπήρξε ο αρχιτέκτονάς του, οπότε μόνο εκεί μπορεί να αποδείξει ότι δε χάθηκε τζάμπα. Ο βαρόνος χρηματοδότης Τόμας Ντουράντ, που παίρνει τη Λίλι στο κρεβάτι του εξαγοράζοντας τα απόρρητα σχέδια, εκπροσωπεί τους εργολάβους που σε εποχή κρίσης μετατρέπουν το αίμα των άλλων σε αργύρια. Ο bounty hunter Έιλαμ Φέργκιουσον, που μόλις έχει κερδίσει την ελευθερία του από τα λευκά κοράκια, αποπειράται να απομακρύνει τους επιδρομείς της απροστάτευτης πόλης που μετακινείται ακολουθώντας τα κατασκευαστικά πλάνα. Ο ημίτρελος Σουηδός, γλοιώδης, φρικιαστικός φύλακας που κολλάει στον Ντουράντ, εδώ βρίσκει το πεδίο να ικανοποιεί το διαστροφικό του χάρισμα να ταλαιπωρεί τους ανθρώπους.

«Hell on Wheels» είναι, λοιπόν, αυτή η κινούμενη πόλη, η κολασμένα γοητευτική, και αέναα αγκυλωμένη πλάι στο «χτίσιμο» της καταραμένης σιδηροδρομικής γραμμής. Είναι ένα κομμάτι της αμερικάνικης ιστορίας, το οποίο εμείς που μεγαλώσαμε στην Ευρώπη δε γνωρίζουμε καλά, αλλά, αν ξύσει λίγο κανείς αυτή την υπόθεση, θα αναγνωρίσει σπέρματα των σύγκαιρων θεμάτων, προβλημάτων και καταστάσεων που υφίστανται στη χώρα. Το show, αρχικά, πήρε πολύ νερόβραστες κριτικές, κατηγορήθηκε κυρίως για τους αργούς ρυθμούς του και χαρακτηρίστηκε βαρετό. Πράγματι, πήρε πάρα πολύ χρόνο για να μας συστήσει τους ανθρώπους του και να μας ξετυλίξει τους συσχετισμούς τους. Στα αρχικά επεισόδια, επίσης, σα να μην ήξερε τι θέλει να είναι – μήπως «Deadwood»; – και τα echos από ιστγουντικά φιλμ ήταν περισσότερο από προφανή. Θέλει, πράγματι, αρκετή υπομονή. Όσο προχωρούσαν τα επεισόδια, όμως, είχες την αίσθηση ότι αποκτούσαν όλο και μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και κάπου εκεί αρχίζεις να αιτιολογείς τη βραδύτητα, επειδή ακριβώς αντιλαμβάνεσαι ότι διακυβεύονται πολλές εστίες αναφορικά με ένα πολύ painful, εύθραυστο και πολύ πολύπλοκο σημείο της βαθιάς ιστορίας.

Ο Κάλεν Μποχάνον είναι αυτό που περιμένεις να είναι, σύμφωνα με την παράδοση του γουέστερν: δεν έχει πολλά να χάσει, είναι πια μόνος και, δίχως να τον νοιάζει ιδιαίτερα το τομάρι του, μπαίνει σε αυτή την ιστορία για τους λάθος λόγους. Κι αυτός στην αρχή είναι κάπως αψυχολόγητος και μόνο στο δεύτερο κύκλο μαθαίνουμε ότι ήταν ένας Νότιος αριστοκράτης, αλλά, κυρίως, ότι κάτω από το σκαιό του πρόσωπο, έχει συγκεκριμένη άποψη για το τι είναι δίκαιο και τι όχι, ότι μισεί το Σουηδό, ότι δε θα αλλάξει τις παγιωμένες υπάρχουσες διακρίσεις (φυλής, χρώματος, φύλου, επαγγέλματος), και ότι το δοντάκι του τον πονάει για την όμορφη Λίλι. Ο Άνσον Μάουντ που τον παίζει είναι κούκλος (Η Διεύθυνση: Αμάν, ρε Σοφία!) και άρτια επιλογή. Η διάδρασή του με τον Έιλαμ Φέργκιουσον, τον οποίο ερμηνεύει εκπληκτικά ο rapper Common (άλλος θεός κι αυτός), είναι από τα καλύτερα κομμάτια του serial και, ενώ οι κοινές σκηνές τους δεν είναι πολλές, αλληλοσυμπληρώνονται με έναν τρόπο ανεξήγητα γοητευτικό. Στον τρίτο κύκλο μάς υπόσχονται ότι η σχέση τους θα εξελιχθεί. Πολιτικά και ιστορικά, τούτη η σχέση αντανακλά και τα αίτια αυτού του μεγάλου εμφύλιου πολέμου της Αμερικής κάνοντάς τους σύμβολα: ο μεγάλος τσακωμός που μεταφράζεται σε αιματηρό derby μεταξύ τους στον πρώτο κύκλο, ο αγώνας του λευκού με τον μαύρο στο ίδιο ring με ίσους κανονισμούς δεν είναι παρά το κάτοπτρο των αιτίων, η δεδομένη κατάσταση που έπρεπε να ανατραπεί – εξού και ο πόλεμος.

Ως εκ τούτου, το «Hell on Wheels» ξέρει πολύ καλά τι θέλει να πει χωρίς ωραιοποιήσεις. Τοποθετεί τη σημερινή Αμερική, προφανώς, στις βάσεις που τη δημιούργησαν: εκείνης της εποχής. Μιλάμε για την εποχή που αποπειράθηκε να ανατρέψει τις διακρίσεις μέσα από τον πόλεμο – κοντολογίς – αλλά, τελικά, δεν επέτυχε να ανατρέψει το σημαντικότερο: την έννοια του παρία. Ο μαύρος Έιλαμ που, ναι μεν του φέρονται σαν σε ελεύθερο, όμως στα αλήθεια δεν είναι, ούτε κι από τον ίδιο του τον εαυτό. Η αγαπημένη του Εύα (υπέροχο subplot η ερωτική τους ιστορία) που ήταν σκλάβα ιθαγενών – εξού και το τατουάζ που τη σημαδεύει στο πρόσωπο – και δεν είναι ούτε ακριβώς λευκή, ούτε ιθαγενής, κι εκτός αυτού ανεπιθύμητη και από τις ίδιες τις πόρνες. Η Λίλι που είναι έξυπνη, όμορφη σε μια κοινωνία ανδρών και, όταν γίνεται επικίνδυνη γιατί πάει να ταράξει την οικογενειακή νηνεμία του Ντουράντ ξέροντας ήδη πολλά, θεωρείται απόβλητη και περιττή και άρα πρέπει να βγει από τη μέση. Ο ιθαγενής λειτουργός που προσηλυτίζεται, γίνεται χριστιανός, αλλά ο παπάς του χωριού δεν τον θέλει για τη λευκή κόρη του αλλά ούτε και οι ιθαγενείς, αφού έχει νέο όνομα και έκοψε τη χαίτη του. Μιλάμε, δηλαδή, για μια κοινωνία – μικρογραφία των πραγμάτων που συνιστούν τις αντιθέσεις και τις αλληλοσυγκρουόμενες καταστάσεις της χώρας. Εδώ υπάρχουν άγαρμπα και άκομψα και με ιδιαίτερη τραχύτητα, λόγω του νωπού των τότε αλλαγών.

Μην ξεχνάμε ότι τα ταραγμένα εκείνα χρόνια μεγάλο μέρος της χώρας ανήκε ακόμη στους ιθαγενείς. Η παρουσία τους έχει την αγριότητα του φοβισμένου που του πήραν κάτι που ήταν δικό του. Μόνο έτσι θα μπορούσαμε να την περιγράψουμε. Επιτίθενται στην πόλη, επιτίθενται στο έργο που καταπατά τη γη τους και αλλάζει τη μορφολογία της. Οι ιθαγενείς είναι οι προφανείς εισβολείς, όμως, αυτοί προσπαθούν να υποστηρίξουν αυτό που δικαιωματικά τους ανήκει και από το οποίο είναι διωγμένοι. Παρίες ίσως κι αυτοί, αλλά με δικαιολογία εκ των λευκών ότι είναι άγριοι, απολίτιστοι και ο σιδηρόδρομος είναι πολιτισμός.

Ένας πολιτισμός που, όπως φαίνεται και στη σειρά, βρίθει ανθρώπινων συγκερασμών, αλλά και ανθρώπινων διαχωρισμών. Γιατί στο «Hell on Wheels» το αιματοβαμμένο bottom line είναι ακριβώς το πώς διαμορφώθηκε το σύγχρονο contradictive περιβάλλον. Είναι και ένας λόγος για τον οποίο η σειρά είναι πολύ συνειδητοποιημένη. Μπορεί να μην προλαβαίνετε να παρακολουθήσετε τους δύο πρώτους κύκλους έως τις 10 Αυγούστου, σίγουρα, όμως, αξίζει τον κόπο, αναφανδόν, να έχετε υπόψη σας και να δείτε τούτο τον… σιδηρόδρομο της Κόλασης.