FreeCinema

Follow us

Οι 50 καλύτερες ταινίες τρόμου στην ιστορία του σινεμά.

Με αφορμή το remake του «Evil Dead» και τον όλο ντόρο που προκάλεσε στις ΗΠΑ, περί των ορίων σε εικόνες βίας και τρόμου που δοκιμάζουν την αντοχή του θεατή, είπα να ανασκαλίσω όλη την ιστορία του genre, για να καταλήξω σε ένα top 50 των ταινιών που θεωρώ πιο σημαντικές, από τη δεκαετία του ’20 μέχρι σήμερα. Αξιολογικά!

«Υπερβολικός ή ξαφνικός φόβος», ακόμα και «τρομάρα». Η επεξήγηση του τρόμου στα λεξικά. Στο σινεμά απέκτησε αρκετά περισσότερες έννοιες, διασπάστηκε σε υπο-είδη, δίχασε για τα όριά του και συνεχίζει να μας μπερδεύει όταν βάζουμε την «ταμπέλα» του πάνω σε ταινίες.

Άρπαξα την ευκαιρία, με την έξοδο του σχετικά controversial remake του «Evil Dead», και προσπάθησα να φτιάξω την απόλυτη λίστα. Τη δική μου πενηντάδα, των ταινιών που κράτησα μέσα μου τόσες δεκαετίες, με αγάπη προς το είδος. Δεν τρομάζω εύκολα στο σινεμά. Ούτε με το gore, ούτε με τίποτα! Για μένα αυτές οι ταινίες αποτελούν πάντοτε μια πρόκληση, μια μικρή δοκιμασία της αντοχής μου στο σοκ, στο απότομο τίναγμα από το κάθισμα, στην κρυφή απόλαυση του να διασκεδάζω με τις αντιδράσεις των υπόλοιπων θεατών στην αίθουσα, γιατί εγώ πάσχω από… ανοσία στον τρόμο.

Μια φορά, θυμάμαι, τρόμαξα τόσο με ταινία, που δεν κοιμήθηκα καλά όλη νύχτα και έβλεπα και εφιάλτες. Τυγχάνει να είναι το #1 αυτής της λίστας. Που, ναι, μπορεί να είναι προσωπική, όμως, πιστεύω πως αντιπροσωπεύει σε μεγάλο βαθμό και τις δικές σου φοβίες, όπως σου τις γέννησε το σινεμά. Ακολουθούν μικρές ανατροπές, μερικές εκπλήξεις (περισσότερο σε σχέση με τη σειρά αξιολόγησης), σαφείς διαφωνίες μαζί σου ή και κάποια δικαίωση για φιλμ που αξίζουν κάτι καλύτερο και μένουν στη σκιά της φήμης άλλων δημιουργιών, ακόμη και από τον ίδιο σκηνοθέτη.

Μετράμε αντίστροφα. Και μην ανησυχείς. Στο internet κανείς δεν μπορεί να ακούσει τα ουρλιαχτά σου…

10

NIGHT OF THE LIVING DEAD (1968)

ΤΟΥ ΤΖΟΡΤΖ Α. ΡΟΜΕΡΟ


Ζωντανοί νεκροί εγκλωβίζουν μια μικρή ομάδα επιζώντων σε φάρμα, μέχρι το ξημέρωμα της… πολιτικής ανατροπής! Σε αυτό το τελευταίο είχε επιδράσει το αίσθημα της κοινωνικής οργής ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ, όμως, καμία ιδεολογία δεν καπελώνει ουσιαστικά το αρχέτυπο των zombie movies, που αν και μαυρόασπρο και με ένα budget μόλις 114.000 δολαρίων, έσπασε τα ταμεία με το exploitation της δίψας για ανθρώπινη σάρκα (από τα ζόμπι) και gore (από τον θεατή). Το debate για το αν το – στα όρια της κοινωνικής σάτιρας – «Dawn of the Dead» (1978) είναι η καλύτερη ταινία του Ρομέρο θα λύνεται πάντα… μόνο με αίμα!

9

ROSEMARY’S BABY (1968)

ΤΟΥ ΡΟΜΑΝ ΠΟΛΑΝΣΚΙ


Θα θέλαμε να προσευχηθούμε για το μωρό της Ρόζμαρι, όπως έλεγε και το original tagline του φιλμ, όμως, η αλήθεια είναι πως… δεν το είδαμε ποτέ! Αυτή είναι και η ουσιαστική δύναμη της ταινίας του Πολάνσκι, η οποία σε βυθίζει σε υποψίες και αμφισβήτηση, ασκώντας ψυχολογικό τρόμο που λίγες φορές βασάνισε τόσο έντονα το κοινό στις αίθουσες. Η παράνοια ταίριαξε ιδανικά στο look της Μία Φάροου, που δάνεισε ακόμη και τη φωνή της στο νανούρισμα του στοιχειωμένου score του Κρίστοφ Κομέντα. Η Ρουθ Γκόρντον κέρδισε το πρώτο Όσκαρ ερμηνείας για ταινία τρόμου στα χρονικά του θεσμού! Οι εγκυμονούσες μακριά…

8

THE TEXAS CHAINSAW MASSACRE (1974)

ΤΟΥ ΤΟΜΠΙ ΧΟΥΠΕΡ


Με έμπνευση από την ιστορία του serial killer Τεντ Γκέιν (παραδόξως, αυτό συνέβαινε και με το «Ψυχώ» του Χίτσκοκ!), ο Χούπερ μετέτρεψε το υποχρεωτικό low budget και τις άθλιες συνθήκες γυρισμάτων (ένας από τους ηθοποιούς περιέγραψε τη θητεία του στον πόλεμο του Βιετνάμ ως λιγότερο δυσάρεστη εμπειρία!) σε ωμή, ρεαλιστική κινηματογράφηση, η αίσθηση της οποίας προκάλεσε την απόλυτη δυσφορία στους θεατές, που έτρεχαν προς την έξοδο των αιθουσών που το πρόβαλαν. Απαγορευμένο ή με προβλήματα λογοκρισίας σε μια ντουζίνα χώρες τουλάχιστον, το φιλμ άφησε μεγάλη κληρονομιά στο είδος, πόσω μάλλον το θρύλο που άκουγε στο όνομα… Leatherface.

7

PSYCHO (1960)

ΤΟΥ ΑΛΦΡΕΝΤ ΧΙΤΣΚΟΚ


Μια ανύπανδρη γυναίκα που κάνει έρωτα και κλέβει τον εργοδότη της πρέπει να τιμωρηθεί με θάνατο, μπροστά στα μάτια του ηδονοβλεψία θεατή, ο οποίος μένει άφωνος και αμήχανος, έχοντας «σκοτώσει» την πρωταγωνίστρια στο πρώτο τρίτο της ταινίας! Μητριαρχία, διχασμός προσωπικότητας (και φύλου) και σχιζοφρένεια, η ψυχανάλυση ως σωτήριο μέσο για ένα δολοφόνο που πίστευε ότι «ο καλύτερος φίλος ενός αγοριού είναι η μητέρα του». Κάθε φορά που τραβάμε την κουρτίνα στο ντους, σκεφτόμαστε εκείνο το χέρι με το μαχαίρι! Υπάρχει τίποτα ουσιαστικότερο από αυτό για να προσθέσω;

6

THE THING (1982)

ΤΟΥ ΤΖΟΝ ΚΑΡΠΕΝΤΕΡ


Το remake του κλασικού φιλμ επιστημονικής φαντασίας του 1951, πήγε το σινεμά τρόμου έτη φωτός μακριά με τα makeup effects του Ρομπ Μπότιν, τα οποία προκαλούν σοκ και ανακάτεμα στο στομάχι ακόμη και σήμερα! Στην εποχή του αμφισβητήθηκε, καθώς διανεμήθηκε στη σκιά του πιο καλοσυνάτου «E.T.» του Στίβεν Σπίλμπεργκ, όμως, το cult status δε θα άφηνε μια τέτοια εμπειρία να ξεχαστεί. Από τα πλέον αριστουργηματικά παραδείγματα κινηματογραφικού σασπένς, η «Απειλή» του Κάρπεντερ προκαλεί τον απόλυτο τρόμο ακόμη και στις πιο ήρεμες στιγμές της, με την αμφιβολία να σου τρώει το μυαλό. Μέχρι να τελειώσει η προβολή του, είχα μείνει σχεδόν μόνος στην αίθουσα…

5

HALLOWEEN (1978)

ΤΟΥ ΤΖΟΝ ΚΑΡΠΕΝΤΕΡ


Πριν από τον Τζέισον και το Φρέντι, υπήρχε ο Μάικλ Μάγερς, ο ψυχοπαθής serial killer που επιστρέφει στη γενέτειρά του για να σκορπίσει το θάνατο μέσα σε μια νύχτα, σε τέλειο timing με τη γιορτή του Halloween, γεννώντας ουσιαστικά το είδος του slasher film και βάφοντας με αίμα το mainstream κοινό όσο καμία άλλη ταινία τρόμου μέχρι τότε. Ανεξάρτητη παραγωγή, χαμηλότατου κόστους (325.000 δολάρια), που ξέσκισε τα ταμεία και δημιούργησε ένα σκασμό από – πλήρως αποτυχημένα – sequels, εφηύρε ουκ ολίγα από τα σημερινά κλισέ του είδους, με πλάνα point of view της πρωτόβγαλτης τότε Steadycam και τη χρήση του ύπουλου, θεματικού score του φονιά.

4

THE BRIDE OF FRANKENSTEIN (1935)

ΤΟΥ ΤΖΕΪΜΣ ΓΟΥΕΪΛ


Το Τέρας του Φρανκενστάιν επιστρέφει σε τούτο το ανώτερο sequel της ομώνυμης ταινίας του 1931, η οποία εξακολουθεί να εμπνέεται από τους ήρωες της Μαίρη Σέλεϊ, για να δώσει στον Μπόρις Κάρλοφ ένα θηλυκό ταίρι που, επίσης, έρχεται από τον κόσμο των νεκρών. Τα αριστουργηματικά σκηνικά του Τσαρλς Ντ. Χολ, η iconic φιγούρα της Έλσα Λάντσεστερ και ο συνδυασμός του λανθάνοντος camp χιούμορ με τον ρομαντικό πεσιμισμό, τοποθετούν το φιλμ στην πρώτη θέση από τις θρυλικές monster movies των 30’s για το studio της Universal. Η ατάκα «We belong dead!» σε πνίγει με την καταραμένη θλίψη της, ακόμη και σήμερα.

3

JAWS (1975)

ΤΟΥ ΣΤΙΒΕΝ ΣΠΙΛΜΠΕΡΓΚ


Καρχαρίας πανικοβάλλει (ή και κατασπαράζει) λουόμενους σε παραθαλάσσιο θέρετρο. Η ταινία εφηύρε τον όρο του καλοκαιρινού blockbuster ως ψυχοβγάλτης των αρχέγονων φόβων του θεατή και αξιοποίησε στο έπακρο το εύρημα της απειλής μέσω του υποκειμενικού πλάνου. Το φαινόμενο της επίδρασης του φιλμ άφησε μέσα μας για πάντα την ανησυχία του τι μπορεί να βρίσκεται κάτω από τα πόδια μας μέσα στο νερό, καθώς κολυμπάμε, και το αστείο με το μουσικό θέμα του Τζον Γουίλιαμς δε θα γεράσει ποτέ. Παραδόξως, υπήρξαν και κριτικές αναλύσεις που μιλούσαν περί… αντικομμουνιστικής προπαγάνδας!

2

FREAKS (1932)

ΤΟΥ ΤΟΝΤ ΜΠΡΑΟΥΝΙΝΓΚ


Ο αληθινός τρόμος είναι η ίδια η φύση. Ο Μπράουνινγκ, γνωρίζοντας εκ των έσω, βιωματικά, τον κόσμο των sideshow freaks, επέλεξε για το καστ του φιλμ αληθινά «λάθη» της φύσης, πλάσματα παραμορφωμένα και τρομακτικά στην όψη, τα οποία, όμως, χειρίζεται με σεβασμό, συμπάθεια και ανθρώπινη ζεστασιά, μέχρι τη φρικτή κατάληξη της τιμωρίας, σε μια ερωτική ιστορία προδοσίας και εκδίκησης που δε θα επαναληφθεί ποτέ μπροστά σε φακό κάμερας. Παρά το controversy και τις απαγορεύσεις επί σειρά δεκαετιών, το «Freaks» συγκαταλέγεται, πλέον, στη λίστα των φιλμ που προστατεύονται ως εθνική πολιτιστική κληρονομιά από το National Film Registry. Η ανατριχιαστική ατάκα «One of us, one of us!» θα αντηχεί για πάντα…

1

NOSFERATU, EINE SYMPHONIE DES GRAUENS (1922)

ΤΟΥ ΦΡΙΝΤΡΙΧ ΒΙΛΧΕΛΜ ΜΟΥΡΝΑΟΥ


Η επιτομή του σινεμά τρόμου, η αφετηρία του (κι ας προηγήθηκε ο Μελιές) και ένας παντοτινός… ιός έμπνευσης. Η μοναδική ταινία που δε σταμάτησε ποτέ να με τρομάζει στη θέασή της, από την πρώτη φορά (ένα καλοκαίρι με παλιόκαιρο, ούτε δέκα χρονών δε θα ‘μουν, στο εξοχικό των γονιών, στην τηλεόραση, φυσικά) μέχρι… το τέλος, υποθέτω. Η χρήση του φωτός και των σκιών, το αίσθημα της απειλής, το νοσηρό προσωπείο αλλά και ολόκληρη η φιγούρα του Μαξ Σρεκ, σε τούτη την ανεπίσημη μεταφορά του κλασικού βαμπιρικού έργου του Μπραμ Στόκερ, δε χρειάστηκαν καν τον ήχο για να μεταδώσουν στο θεατή τον αληθινό τρόμο. Αν φοβάσαι και τα ποντίκια, ξέχνα το…