του Κλέαρχου Πήττα

ΣΚΗΝΗ ΠΡΩΤΗ: ΣΤΗ ΡΩΜΗ ΜΕ ΑΓΑΠΗ

Αιώνια Πόλη, μετρό, γραμμή Α, μία στάση πριν από το τέλος διαδρομής. Ανεβαίνω τα σκαλιά της εξόδου και μπροστά μου στέκεται στιβαρή, όπως προτάσσει ο Ιταλικός Ρασιοναλισμός, η μεγάλη πύλη των ιστορικότερων studios της Μεσογείου – και ίσως της Ευρώπης. Πριν από δύο μήνες περίπου μια ακόμα πυρκαγιά που ξέσπασε μέσα στις εγκαταστάσεις επέφερε υλικές ζημιές, όμως, αλλού είναι εδώ και καιρό η είδηση: «Κατάληψη στην Cinecittà», γράφει στα ιταλικά ένα άσπρο πανό, που κρεμασμένο πάνω από την είσοδο προσπαθεί αλλά δεν καταφέρνει να ταράξει την ηρεμία. Το ίδιο και η μονότονα επαναλαμβανόμενη μουσική από κρουστά, που αντηχεί από τα μεγάλα ηχεία των απεργών, δίπλα από την είσοδο. Περνώ την πύλη. Έχω φτάσει μετά τις τρεις το μεσημέρι και με ενημερώνουν ότι δεν μπορώ να ξεναγηθώ την ίδια ημέρα στην πλευρά όπου βρίσκονται τα στούντιο και οι πόλεις από πεπιεσμένο χαρτί και ξύλο, διότι το πρόγραμμα των ξεναγών είναι κλεισμένο. Καλύτερα. Η ξενάγηση ως διαδικασία δε με ενθουσιάζει. Έχω τη δυνατότητα να δω μόνο μια έκθεση κοστουμιών, στο πρώην κτίριο της διοίκησης. Ωραία η έκθεση (κοστούμια, props και πολλά άλλα), αλλά σε έναν τεχνικό κινηματογράφου, όπως εγώ, δεν αρκεί. Η production περιοχή;

Βλέπω έναν πλαϊνό δρόμο, τρυπώνω απαρατήρητος και (αυτή την ανακάλυψη θα τη θυμάμαι χρόνια), όταν μπαίνω στην production πλευρά, νιώθω το ίδιο ακριβώς συναίσθημα που ένιωσα όταν μου αγόρασαν κουκλοθέατρο. Δραπετεύω από την πραγματικότητα. Μπροστά μου, αρχίζουν να απλώνονται τα μεγάλα στούντιο, με πρώτο και καλύτερο το στούντιο 5, το αγαπημένο του Φελίνι και το μεγαλύτερο στην Cinecittà (η οποία αριθμεί συνολικά 22 μεγάλα στούντιο). Επικρατεί ερημιά και αποκομίζω μια αίσθηση απαξίωσης, αλλά δεν το σκέφτομαι περισσότερο: είμαι στην Cinecitta! Θυμάμαι τον πατέρα μου να μου λέει ότι εκεί χτίζονται ολόκληρες πόλεις. Αλήθεια μου έλεγε. Φτιάχνω κάδρα με τη φωτογραφική μου μηχανή και βρίσκομαι στην αρχαία Ρώμη, τη Νέα Υόρκη και τη Σικελία του Μεσαίωνα – και την ίδια στιγμή με το μάτι μου βλέπω τις σκαλωσιές, τα τελάρα, τα μαύρα πανιά και, πίσω από τον πέτρινο φράχτη, τις απέναντι πολυκατοικίες.

Περιπλανιέμαι για ώρες σε όλη την Cinecittà, έτσι ακριβώς όπως το ήθελα, σαν κλέφτης (αλλά χωρίς ποδήλατο…). Ώρες μετά, με εντοπίζουν και μου βάζουν τις φωνές. «Δεν επιτρέπεται να περιφέρεστε μόνος σε αυτή την περιοχή». Αλλά, υπάρχουν «δεν» στα παιδικά απωθημένα; Χωρίς να θυμάμαι πώς, τελικά φτάνουμε στην είσοδο να συζητάμε με την υπεύθυνη τα προβλήματα της Cinecittà και της Ελλάδας. Και στην Cinecittà υπάρχουν τόσο σοβαρά προβλήματα, ώστε το μέλλον αυτού του ζωντανού μνημείου φαίνεται αβέβαιο.

ΣΚΗΝΗ ΔΕΥΤΕΡΗ: ΟΤΑΝ Η ΑΠΕΙΛΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Η ΦΩΤΙΑ ΑΛΛΑ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ

Caro diario,

Οι εργαζόμενοι βρίσκονται σε απεργία πάνω από δύο μήνες κι εγώ, τη μια εβδομάδα και κάτι που βρίσκομαι εδώ, επανέρχομαι καθημερινά για να «ρουφήξω» ακόμη περισσότερες εικόνες από τα στούντιο, παρακολουθώντας ταυτόχρονα από απόσταση αναπνοής το χρονικό της κατάληψης. Τα κάτω του μετρίου αγγλικά της πλειονότητας των υπαλλήλων και τα δικά μου σπαστά ιταλικά, όσον αφορά την προσπάθειά μου να μιλήσω υπεύθυνα με κάποιον εκπρόσωπο, τελικά αποδίδουν στο πρόσωπο της Πατρίτσια Κρεσέντζι, η οποία εργάζεται πολλά χρόνια στην Cinecittà, στο τμήμα του post-production.

Πότε ξεκίνησε ο αγώνας αυτός, ποιοι είναι οι λόγοι και σε ποιο βαθμό πιστεύετε ότι καθορίζεται το μέλλον της Cinecittà από αυτή την απεργία;

Ξεκινήσαμε την απεργία μας από τις 4 Ιουλίου, κατά του σχεδίου «αναδιάρθρωσης» της διοίκησης της εταιρείας, το οποίο περιλαμβάνει τη διαίρεση, εκποίηση ή ενοικίαση των εγκαταστάσεων, των υπηρεσιών και των εργαζομένων της Cinecittà σε ιδιωτικές εταιρείες, καθώς επίσης και την κατασκευή κτιρίων εμπορικού χαρακτήρα.

Πιο συγκεκριμένα: οι εργαζόμενοι στον τομέα κατασκευής σκηνικών της Cinecittà (γύρω στα 50 άτομα), ο οποίος έχει τεράστια φήμη για τις κατασκευές του στην οπτικοακουστική βιομηχανία παγκοσμίως και απασχολεί τους καλύτερους τεχνίτες του είδους, πρόκειται να καταργηθεί και να ανασυσταθεί σε νέα βάση, μέσα από μια καινούργια εταιρεία, η οποία θα κατασκευάζει εμπορικά κέντρα τύπου Mall και θεματικά πάρκα!

Επίσης, οι υπηρεσίες που προσφέρει το τμήμα του post-production (το οποίο αποτελείται από τα εμφανιστήρια φιλμ, τα ψηφιακά εργαστήρια εικόνας, τα studio ήχου, μοντάζ, ειδικών εφέ κλπ.) πρόκειται να ενοικιαστούν μαζί με τους 90 περίπου εργαζομένους, στην DeLuxe (διεθνή εταιρεία παροχής υπηρεσιών post-production) και, συγκεκριμένα, για 3 χρόνια τα εμφανιστήρια και για 5 χρόνια τα υπόλοιπα τμήματα. Η «καρδιά», δηλαδή, των υπηρεσιών της Cinecittà πρόκειται να αφαιρεθεί από το κυρίως σώμα.

Στον αντίποδα αυτής της «μεταμόσχευσης», η διοίκηση σχεδιάζει την κατασκευή εντός της Cinecittà πολυτελούς ξενοδοχείου 200 κλινών, χώρου στάθμευσης 6.000 αυτοκινήτων, γυμναστήρια, εστιατόρια και ένα νέο 3D πλατό – ενώ υπάρχουν ήδη 22 συνολικά πλατό που χρειάζονται άμεση αναβάθμιση και συντήρηση – και τέλος, κατασκευή νέων μικρών γραφείων και χώρων κατάκλισης για εταιρείες παραγωγής.

Η Cinecittà είναι μεγάλη. Αλλά δεν είναι ατέλειωτη. Καταλαβαίνει κανείς ότι εάν γίνουν όλα αυτά, δε θα υπάρχει πια χώρος για γύρισμα και για το στήσιμο ολόκληρων πόλεων, όπως συμβαίνει στα μεγάλα studios. Με όλα τα παραπάνω, τα οποία, κατ’ ουσίαν, διαλύουν και μεταμορφώνουν σε κάτι εντελώς διαφορετικό την Cinecittà, η διοίκηση διατείνεται ότι έτσι θα προσελκύσει περισσότερες διεθνείς οπτικοακουστικές παραγωγές. Εμείς απαντάμε, πως ένα τέτοιο επενδυτικό σχέδιο βάζει σε κίνδυνο την επαγγελματική μας επιβίωση και φέρνει το τέλος της Cinecittà έτσι όπως την ξέρουμε, μεταμορφώνοντάς την σε εμπορικό κέντρο.

Ποιες είναι οι προτάσεις σας για το παρόν και το μέλλον της Cinecittà;

Ζητάμε από την Ιταλική κυβέρνηση, που είναι ακόμα ο ιδιοκτήτης των εγκαταστάσεων και κάτοχος του 20% του κύκλου εργασιών της εταιρείας, καθώς και από τη διοίκηση, να επανεξετάσουν το σχέδιο «αναδιάρθρωσης» και να το καθορίσουν μέσα σε ένα πλαίσιο προστασίας και ανάπτυξης των στούντιο με επενδύσεις και αναβάθμιση στις προσφερόμενες υπηρεσίες και την τεχνολογία, δηλαδή, με μια συνολική επιχειρηματική στρατηγική, ώστε να ανακτηθούν οι τεράστιες δυνατότητες που έχει η Cinecittà και ο ηγετικός της ρόλος στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια κινηματογραφική βιομηχανία. Αυτό μπορεί να συμβεί μόνο αν επενδυθούν κεφάλαια σε όλο το φάσμα των παρεχομένων υπηρεσιών. Από το στάδιο της pre-production μέχρι το στάδιο της post-production διαδικασίας. Είναι εύκολο να καταλάβει κανείς ότι πισίνες, ξενοδοχεία και εστιατόρια οδηγούν στη διάλυση και όχι στην αναβάθμιση της Cinecittà.

Τι εγγυήσεις ζητάτε από τη διοίκηση ώστε να λήξει η απεργία;

Θα λήξουμε την απεργία και την κατάληψη, μόνο όταν μας προσφερθεί μια θέση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, με όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές. Δηλαδή τη διοίκηση, τους εργαζομένους, τα Υπουργεία Πολιτισμού, Περιβάλλοντος και Δημοσίας Περιουσίας, καθώς επίσης και τις τοπικές αρχές της Ρώμης, διότι η Cinecittà είναι πάνω απ’ όλα δημόσια περιουσία και ανήκει στους Ιταλούς πολίτες.

Ποια είναι η απάντηση της διοίκησης;

Προσπαθούν να πάρουν με το μέρος τους την κοινή γνώμη, μέσα από μια συντονισμένη «επίθεση» από τα κυριότερα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Αγοράζοντας σελίδες σε εφημερίδες με μεγάλη κυκλοφορία, φτιάχνουν ψεύτικα ρεπορτάζ, στα οποία διατυμπανίζουν ότι δεν πρόκειται να κινδυνεύσει καμία θέση εργασίας και ότι δε θα αλλοιωθεί ο χαρακτήρας της Cinecittà. Παρ’ όλα αυτά, αρνούνται να μας εξηγήσουν ποιο είναι ακριβώς το σχέδιό τους αν, όπως λένε, δε σταματήσουμε πρώτα την απεργία.

Κατά πόσο η απεργία έχει επηρεάσει τη λειτουργία οπτικοακουστικών παραγωγών στην Cinecittà;

Σε πολύ μεγάλο βαθμό, διότι το 80% όλων των εργαζομένων στην οπτικοακουστική βιομηχανία, στηρίζει ενεργά την απεργία των εργαζομένων στην Cinecittà. Ακόμα, όμως, και χωρίς την απεργία, οι προσφερόμενες υπηρεσίες δεν αντιστοιχούν στο μέγεθος των τιμών, οι οποίες είναι εξαιρετικά υψηλές, με συνέπεια οι εγκαταστάσεις να υπολειτουργούν.

Πόσα σωματεία τεχνικών κινηματογράφου υπάρχουν στην Ιταλία; Συμμετέχουν στην απεργία;

Υπάρχουν 4 μεγάλα σωματεία τεχνικών κινηματογράφου στην Ιταλία (CGIL, CISL, UIL, UGL) και λαμβάνουν όλα μέρος στην απεργία.

Ποια είναι η στάση των Ιταλών σκηνοθετών απέναντι στην απεργία, αλλά και απέναντι στις επιδιώξεις της διοίκησης για το μέλλον της Cinecittà;

Πολλοί Ιταλοί σκηνοθέτες, ηθοποιοί και τεχνικοί του κινηματογράφου μας υποστηρίζουν ενάντια στα σχέδια της διοίκησης για την αποδόμηση της Cinecittà. Καταλαβαίνουν ότι στην περίπτωση που αυτό το σχέδιο τεθεί σε εφαρμογή, η Cinecittà δε θα υπάρχει πια.

Επιτρέψτε μου να επιμείνω στην ερώτηση. Θεωρώ την απάντησή σας «διπλωματική» και θα ήθελα να μου πείτε συγκεκριμένα, αν περιμένετε κάτι περισσότερο από τους Ιταλούς σκηνοθέτες. Στην τελευταία γενική συνέλευση ήμουν παρών και άκουσα έναν απεργό να λέει δυνατά: «Πού είναι οι σκηνοθέτες; Πού είναι οι νέοι σκηνοθέτες;»…

(γέλια) Σωστά ακούσατε. Είναι, όμως, σημαντικό σε αυτή τη μάχη να είμαστε όλοι ενωμένοι και να μη δημιουργούμε εχθρικό κλίμα μεταξύ μας. Δεν έχει νόημα. Δυστυχώς, ναι, είναι αλήθεια, οι εν ενεργεία γνωστοί Ιταλοί σκηνοθέτες αποφεύγουν διακριτικά να λάβουν θέση απέναντι στην απεργία και στα ζητήματα που απορρέουν από τις επιλογές της διοίκησης για το μέλλον της Cinecittà. Σκηνοθέτες όπως ο Βιρτζί, o Σορεντίνο ή ο Μορέτι με τη μέχρι στιγμής στάση τους δείχνουν ότι δε θέλουν να εμπλακούν στην απεργία. Κατά την προσωπική μου εκτίμηση, αυτό συμβαίνει διότι τα επιχειρηματικά συμφέροντα που εμπλέκονται στη μετάλλαξη της Cinecittà σε «κέντρο διασκεδάσεως» είναι τα ίδια που χρηματοδοτούν και τις ταινίες. Ίσως να μη θέλουν να θέσουν σε κίνδυνο κάποια μελλοντική τους χρηματοδότηση.

Από την άλλη πλευρά, ζωντανοί θρύλοι του ιταλικού σινεμά (κάποιοι από τους οποίους, όμως, λόγω ηλικίας δεν είναι πλέον ενεργοί) βρίσκονται ανοικτά στο πλευρό μας. Οι Σκόλα, Μπερτολούτσι, Μπελόκιο, Τορνατόρε, Λιτσάνι, Φαέντσα κ.α έχουν ήδη υπογράψει δήλωση προς τον Πρόεδρο της Ιταλικής Δημοκρατίας και τον Ιταλό πρωθυπουργό για τη διάσωση της Cinecittà. Επίσης, μας επισκέπτονται και δηλώνουν ανοικτά τη συμπαράστασή τους. Να σας αναφέρω ακόμη ότι ο πρώτος που ενθάρρυνε σθεναρά το κίνημα συμπαράστασης και διάσωσης της Cinecittà στην Ευρώπη είναι ο Έλληνας σκηνοθέτης Κώστας Γαβράς.

Εξηγήστε μας συνοπτικά πώς λειτουργεί το σύστημα χρηματοδότησης, παραγωγής και διανομής στην Ιταλία. Θα πίστευε κανείς ότι, λόγω των μεγάλων κινηματογραφικών υποδομών αλλά και της κινηματογραφικής ιστορίας της χώρας, υπάρχουν μεγάλες και οργανωμένες ιδιωτικές εταιρείες. Ισχύει κάτι τέτοιο;

Αυτή είναι μια δύσκολη ερώτηση, αφενός διότι προσωπικά δεν εμπλέκομαι αμιγώς με το σύστημα χρηματοδότησης και αφετέρου το σύστημα αυτό είναι αρκετά περίπλοκο. Αυτό που μπορώ να σας πω είναι ότι παρά το σπουδαίο παρελθόν του ιταλικού σινεμά και τις καλές υποδομές τις οποίες έχουμε, σήμερα υπάρχουν ελάχιστες ιδιωτικές εταιρείες παραγωγής στην Ιταλία. Μέχρι πρόσφατα, οι περισσότερες ταινίες παράγονταν και διανέμονταν από δύο μεγάλα τηλεοπτικά συγκροτήματα: τη Μediaset (μέσω της Μedusa Film) και της Rai Radiotelevisione Italiana (μέσω της Rai Cinema). Πολύ συχνά, επίσης, τα χρήματα προέρχονταν από κρατικές επιχορηγήσεις, διότι κανείς ιδιώτης έως τώρα δεν πήρε το ρίσκο να επενδύσει στο σινεμά. Για να γίνει αυτό, χρειάζεται οργανωμένη κινηματογραφική πολιτική από το κράτος, όπως για παράδειγμα στη Γαλλία. Πρέπει να ενθαρρύνεις τους ιδιώτες σε επενδύσεις, αλλά, κυρίως, χρειαζόμαστε εμπνευσμένους «παραγωγούς» όπως ήταν ο Κριστάλντι, ο Ντε Λαουρέντις, ο Πόντι, που εκτός από επιχειρηματίες, υπήρξαν και εραστές του κινηματογράφου και ήξεραν πολύ καλά να προσελκύουν το μεγάλο κοινό στις αίθουσες.

Γενικά θα σας πω ότι, εάν οι πολιτικοί, σε χώρες όπως η Ιταλία ή η Ελλάδα, αντιλαμβάνονταν ότι η επένδυση στον πολιτισμό δεν είναι χαμένο χρήμα, αλλά μπορεί να αποφέρει τεράστια κέρδη και πολλές θέσεις εργασίας, τότε πιστεύω ότι η κατάσταση θα άλλαζε εντυπωσιακά, όχι μόνο στο χώρο του σινεμά, αλλά σε όλο το φάσμα του πολιτισμού και της οικονομίας.

Η πορεία της Cinecittà από την περίοδο της ιδιωτικοποίησης της, το 1997, έως και σήμερα, την ωφέλησε ή όχι και γιατί;

Κατά την προσωπική μου εκτίμηση, η ιδιωτικοποίηση της Cinecittà ήταν καταστροφική. Για πάρα πολλούς λόγους, το studio σιγά – σιγά έπαψε να είναι ανταγωνιστικό σε διεθνές επίπεδο. Υπήρξε μια σταθερή απαξίωση, την οποία μπορείτε και εσείς να διαπιστώσετε δια γυμνού οφθαλμού… Μείωση των επενδύσεων και του εκσυγχρονισμού των εγκαταστάσεων, ενώ οι με αύξοντα ρυθμό υποβαθμιζόμενες υπηρεσίες προσφέρονται σε εξαιρετικά υψηλές τιμές, τις οποίες ζητάμε να μειωθούν, μέχρι να υπάρξει αναβάθμιση των υπηρεσιών μέσω ενός σοβαρού επενδυτικού σχεδίου.

Ποια είναι η στάση της ιταλικής Κυβέρνησης;

Ακόμα περιμένουμε την απάντησή της! Μας υποστηρίζουν διάφοροι πολιτιστικοί φορείς και μεμονωμένοι πολιτικοί, αλλά η Κυβέρνηση προς το παρόν είναι απούσα.

Οι Ιταλοί πολίτες πώς αντιδρούν; Τους αφορά η Cinecittà;

Η Cinecittà είναι ένας ιστορικός χώρος και ένα σύμβολο στη νεότερη ιστορία της Ιταλίας. Είναι, επίσης, δημόσια περιουσία και η πλειοψηφία των Ιταλών πολιτών πιστεύουν ότι θα είναι μια σοβαρή απώλεια για όλους, αν η Cinecittà μεταμορφωθεί σε «κέντρο διασκεδάσεως».

Σε μια περίοδο που κατά τη γνώμη πολλών «ειδικών» και η Ιταλία είναι στα πρόθυρα μιας μεγάλης οικονομικής και πολιτικής κρίσης, τι θα σήμαινε για τη χώρα, και κατ’ επέκταση για το ευρωπαϊκό σινεμά, η παύση λειτουργίας της Cinecittà ή η μετάλλαξή της σε κάτι διαφορετικό από τις οπτικοακουστικές υπηρεσίες για τις οποίες δημιουργήθηκε;

Θα σήμαινε την απώλεια ενός σημαντικού παραγωγικού τομέα της χώρας και, την ίδια στιγμή, την απώλεια μεγάλου μέρους της ίδιας μας της ταυτότητας, ως Ιταλών αλλά και ως Ευρωπαίων πολιτών.

ΣΚΗΝΗ ΤΡΙΤΗ: SENZA FINE (ΧΩΡΙΣ ΤΕΛΟΣ)

Η Cinecittà μου λείπει. Έχω επιστρέψει στην Αθήνα και, μέρες αργότερα, μαθαίνω ότι φορείς του ανεξάρτητου ιταλικού σινεμά καταθέτουν μια ενιαία πρόταση, ζητώντας από τη διοίκηση να χρησιμοποιήσουν επί πληρωμή τις υπηρεσίες της Cinecittà για 22 συνολικά ταινίες μεγάλου μήκους, οι οποίες πρόκειται να γυριστούν έως το τέλος του 2012. Με τον τρόπο αυτό θέλουν να βοηθήσουν έμπρακτα την εταιρεία. Η πρόταση αυτή υποστηρίζεται επίσημα από τους απεργούς, οι οποίοι αποφάσισαν να δωρίσουν μέρος των μισθών τους στην παραγωγή των παραπάνω ταινιών, μέσα από τις υπηρεσίες που θα προσφέρουν.

Απάντηση από τη διοίκηση της Cinecittà δεν έχει ακόμα δοθεί, παρότι ο βασικότερος λόγος για την προώθηση του σχεδίου «αναδιάρθρωσης» είναι ο χαμηλός κύκλος εργασιών που παρουσιάζει η εταιρεία. Στην έναρξη του πρόσφατου Φεστιβάλ Βενετίας, μια αντιπροσωπεία των καταληψιών έκανε την παρουσία της αισθητή με ένα διαδηλωτικό «happening». Η φωτιά που απείλησε (για πολλοστή φορά τα τελευταία χρόνια) την Cinecittà – και δεν αποκλείεται να το ξανακάνει – φαντάζει πλέον λιγότερο επικίνδυνη. Οι άνθρωποι για άλλη μια φορά κρατούν τα πρωτεία. Και μαζί την τύχη του χώρου στα χέρια τους. Salviamo Cinecittà?