Ο ΓΟΥΝΤΙ ΑΛΕΝ ΠΟΥ ΑΓΑΠΩ.
Έχω μιλήσει πολύ σκληρά για το σινεμά του Γούντι Άλεν τα τελευταία χρόνια. Μπορεί και να έχω ευχηθεί να πεθάνει! Να σταματήσει να κάνει ταινίες, δηλαδή… Έχω κάποιους λόγους παραπάνω. Υπήρξε κάτι σαν παιδικό μου είδωλο, μια μορφή ενηλικίωσης, από τον κόσμο και τους ήρωες του Τσαρλς Σουλτς στις αυτοαναφορικές νευρώσεις ενός «κουλτουριάρη» από τη Νέα Υόρκη. Με ρωτάς τι αγάπησα από το Γούντι Άλεν; Πάρε μια ειλικρινή απάντηση, σε μορφή λίστας…
Το σινεμά του Γούντι Άλεν το γνώρισα στα τέλη της δεκαετίας του ’70. Ήταν ανάλαφρα κωμικό, αλλά ταυτόχρονα δηκτικό και με σπάνια εγκεφαλικό χιούμορ. Δεν κλότσησα με την ωρίμανση της «Annie Hall», εξακολούθησα να το αγαπώ όταν μου έμαθε τον Γκέρσουιν και τα παγκάκια με θέα στο Μανχάταν, ξαφνιάστηκα όταν πήγε να μου το πουλήσει σαν άλλος Μπέργκμαν και Φελίνι, το θαύμασα ξανά όταν μου γνώρισε το σόι της Χάνα ή όταν άφησε το αμάρτημα του εγκλήματος να θριαμβεύσει, αλλά άρχισα να το αποχαιρετώ λίγο μετά από εκείνο το σχεδόν αυτοσαρκαστικό…. «Don’t speak!».
Το σινεμά του Γούντι Άλεν είναι οι δεκαετίες του ’70, του ’80 και του ’90. Αν θέλεις να σεβαστείς αυτή την ιερή μορφή, κάπου στα τέλη των 90’s πατάς ένα pause και κάνεις πως δε βλέπεις την υπόλοιπη φιλμογραφία του. Τι να μας πει σήμερα μια κάποια «Θλιμμένη Τζάσμιν», όταν έχουν προηγηθεί αυτά τα αριστουργήματα…
Αυτό που ακολουθεί είναι η δεκάδα (με σειρά αρίθμησης αξιολογική) των ταινιών που σκηνοθέτησε ο Άλεν και αγαπώ προσωπικά. Μετά το τέλος της, βουρ για το video club. Εκεί θα βρεις το Γούντι που σου αξίζει. Όχι στην αίθουσα. Δυστυχώς.
Μέρες Ραδιοφώνου (1987)
Radio Days
Η ΤΑΙΝΙΑ: Πάντοτε πιστός στη νοσταλγία της παιδικής αφήγησης (μοτίβο που εμφανίζεται συχνά και έντονα στις παλιότερες ταινίες του, με αυτοαναφορικά flashback, ακόμη και σε διάλογο με τον ίδιο του τον εαυτό, τότε και τώρα), ο Άλεν φτιάχνει ένα ανθολόγιο της χρυσής περιόδου του ραδιοφώνου στην Αμερική των 40’s. Προτού η τηλεόραση δώσει εικόνες στα όνειρα των ανθρώπων (για να αλλοιώσει ανεπανόρθωτα τη φαντασία ή και τα ιδανικά ενός λαού, τελικά…). Τα «φαντάσματα» των ινδαλμάτων του Άλεν από την Ευρώπη, προφανέστατα, δεν τον έχουν αποχαιρετίσει ακόμη (βλέπε το φελινικό «Amarcord»). Η ΚΟΡΥΦΑΙΑ ΑΤΑΚΑ: «Είναι ένας εγγαστρίμυθος στο ραδιόφωνο – πώς είναι δυνατόν να ξέρεις ότι δεν κουνάει τα χείλη του;» SELECTED LISTENING: «I’m Gettin’ Sentimental Over You» – Tommy Dorsey
Ζέλιγκ (1983)
Zelig
Η ΤΑΙΝΙΑ: Πολύ πριν από τις ταινίες του Κρίστοφερ Γκεστ, ο Άλεν επαν-εφευρίσκει το είδος του ψευδοντοκιμαντέρ (με σαφώς βαθύτερο πολιτικό λόγο απ’ ότι στο «Take the Money and Run» του 1969), αναλύοντας την ικανότητα προσαρμογής και επιβίωσης ενός ανθρώπου (γιατί όχι και μιας κοινωνίας ολόκληρης;) που ασκεί την τέχνη του χαμαιλεοντισμού. Συνταρακτικά διαχρονική η σημασία του έργου, που στοχεύει από τον καθολικισμό μέχρι και το ναζισμό. Ταυτόχρονα, ένα επίτευγμα δουλειάς του φωτογράφου Γκόρντον Γουίλις, αλλά και της ομάδας των οπτικών εφέ (τα οποία βάζουν τα γυαλιά στο μεταγενέστερο «Φόρεστ Γκαμπ»!). Η ΚΟΡΥΦΑΙΑ ΑΤΑΚΑ: «Πήγα στη Συναγωγή, στα 12 μου. Ρώτησα το ραβίνο μου ποιο είναι το νόημα της ζωής. Μου το είπε. Αλλά… στα εβραϊκά. Δεν ήξερα εβραϊκά. Ύστερα ήθελε να με χρεώσει 600 δολάρια για μαθήματα εβραϊκών.» SELECTED LISTENING: «A Sailboat in the Moonlight» – Guy Lombardo
Μπανάνες (1971)
Bananas
Η ΤΑΙΝΙΑ: Ο αγάμητος Φίλντινγκ Μέλις που γίνεται ακτιβιστής για χάρη των σεξουαλικών του ορμών και καταλήγει… επαναστάτης κατά λάθος σε κρατίδιο της Λατινικής Αμερικής. Η δεύτερη σκηνοθετική απόπειρα του Άλεν αποτελεί και την κορυφαία, πλέον ξεκαρδιστική του κωμωδία, με εμφανή τη σουρεαλιστική επίδραση των αδελφών Μαρξ (βλέπε «Duck Soup»). Βροχή από ατάκες, ανελέητο slapstick, πολιτικές βολές κατά της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ και αμέτρητες σεκάνς ανθολογίας, από τον εφιάλτη με το… παρκάρισμα των εσταυρωμένων στους δρόμους της Νέας Υόρκης, μέχρι τη δίκη του ήρωα που υπερασπίζεται τον εαυτό του… φιμωμένος! Η ΚΟΡΥΦΑΙΑ ΑΤΑΚΑ: «Είχα καλές σχέσεις με τους γονείς μου. Με χτυπούσαν πολύ σπάνια. Νομίζω, μάλιστα, πως όταν ήμουν παιδί με χτύπησαν μονάχα μια φορά. Ξεκίνησαν στις 23 Δεκεμβρίου του 1942 και σταμάτησαν στα τέλη της άνοιξης του ’44.» SELECTED LISTENING: «Hey Ralph, How Much Is a Copy of «Orgasm»?» – Marvin Hamlisch
Σφαίρες Πάνω από το Μπρόντγουεϊ (1994)
Bullets Over Broadway
Η ΤΑΙΝΙΑ: Ιδεαλιστές υπηρέτες της κουλτούρας που δε γνωρίζουν τι εστί ζωή, πάτρωνες αμφιβόλου ηθικής και γούστου σε συνοικέσιο με τα θεάματα, ηθοποιοί… υποκριτές και σταρλετίτσες που κάνουν το breakthrough με το κορμί τους, αλλά και η αληθινή, ακομπλεξάριστη, μπρούτα έμπνευση του ακατέργαστου καλλιτέχνη του βιωμένου. Ο Άλεν σατιρίζει τη βιομηχανία που τον τρέφει, μέσα από ένα σκηνικό θεατρικής παραγωγής με μαφιόζικα κεφάλαια, τοποθετημένο στην Jazz Age της Νέας Υόρκης του ’20. Ένα από τα τελευταία δείγματα του σεναριακού μεγαλείου και της γνώσης του Άλεν να πλάθει δεύτερους ρόλους (τρεις οσκαρικές υποψηφιότητες, νίκη της Νταϊάν Γουίστ στην κατηγορία των γυναικών). Η ΚΟΡΥΦΑΙΑ ΑΤΑΚΑ: «Μη μιλάς!» SELECTED LISTENING: «Let’s Misbehave» – Irving Aaronson and his Commanders
Το Πορφυρό Ρόδο του Καϊρου (1985)
The Purple Rose of Cairo
Η ΤΑΙΝΙΑ: Απλή νοικοκυρά, στο Νιου Τζέρσι του κραχ του ’30, αναζητά καταφύγιο από την πραγματικότητα στη σκοτεινή κινηματογραφική αίθουσα, από την οθόνη της οποίας… δραπετεύει ρεαλιστικότατα ο αγαπημένος της ήρωας, για να της κλέψει την καρδιά και εκεί έξω! Από την άλλη, οι υπόλοιποι ηθοποιοί της ταινίας μέσα στην ταινία, ανίκανοι να συνεχίσουν την πλοκή του δικού τους έργου, μπορούν κάλλιστα να συγκριθούν με τους ήρωες του μπουνιουελικού «Εξολοθρευτή Άγγελου» (είχαμε μια σαφή αναφορά – ανέκδοτο σε αυτό το φιλμ και στο «Μεσάνυχτα στο Παρίσι», το 2011). Άπειρα συναισθήματα, σίγουρα με προσωπικές νότες από τη νιότη του Άλεν, η αγάπη για το σινεμά και η μαγεία που δύσκολα βρίσκει το happy end όταν βγαίνεις από την αίθουσα. Η ΚΟΡΥΦΑΙΑ ΑΤΑΚΑ: «Κάνετε έρωτα χωρίς fade out;» SELECTED LISTENING: «Cheek to Cheek» – Fred Astaire
