Με την εμφάνιση των καταστημάτων ενοικίασης ταινιών, κάθε πραγματικός κινηματογραφόφιλος ζούσε μια μικρή… μέρα γιορτής στη γειτονιά του! Ναι, η απίστευτη εξάπλωση των video club έκανε (και) μεγάλο κακό στις αίθουσες, πολλά σινεμά έκλεισαν εξαιτίας αυτής της «μάστιγας», ολόκληρες περιοχές «έσβησαν» από τον χάρτη αναζήτησης κινηματογράφων, είτε χειμερινών είτε θερινών. Αλλά, διάβολε, πώς ήταν δυνατόν να γκρινιάξεις έχοντας έναν διαρκώς διογκούμενο αριθμό τίτλων ταινιών ακόμη και δίπλα από το σπίτι σου;
Ήταν στη δεκαετία του ’80, όταν το VHS player έμπαινε σε κάθε σπίτι και ο μέσος Έλληνας άρχιζε να καταναλώνει περισσότερο κινηματογραφικό προϊόν… από ποτέ! Οποία ειρωνεία. Προσωπικά, είχα την τύχη να ζω σχεδόν απέναντι από ένα μικρό video club. Για έναν νέο άνθρωπο που ήδη είχε ξετινάξει το πρόγραμμα επαναλήψεων των θερινών του κέντρου της Αθήνας και δεν του έμεναν (πια) και πολλά να δει από τις μηνιαίες προβολές της Ταινιοθήκης της Ελλάδος στο Embassy, οι εναλλακτικές για παρακολούθηση ή εύρεση παλαιότερων φιλμ τότε ήταν η «Κινηματογραφική Λέσχη» της Παρασκευής και οτιδήποτε άλλο μπορεί να προγραμμάτιζε η κρατική τηλεόραση. Όλα αυτά μαζί ήταν μεγάλα κινηματογραφικά σχολεία. Ώσπου προστέθηκε στην «εξίσωση» και το video club.
Ο ιδιοκτήτης του πλησιέστερου μαγαζιού ήταν άνθρωπος που δεχόταν τις συμβουλές μου, κάθε μήνα με έπαιρνε τηλέφωνο και μου έδειχνε τα «πακέτα» που δειγμάτιζαν οι εταιρείες ώστε να του πω τι να παραγγείλει. Ευτυχώς, ανάμεσα στα περίφημα «καινούργια» έργα, υπήρχε και η παρελθοντική «σκαρταδούρα» των studios, που σου έδινε την ευκαιρία να παρακολουθήσεις από το σπίτι φιλμ που δεν ήταν ποτέ διαθέσιμα στα σινεμά, που δεν ήξερες καν ότι μπορεί να υπάρχουν, ενίοτε. Αρκεί να ήταν… έγχρωμα! Ο Βασίλης, λοιπόν, έκανε το video club της γειτονιάς μου έναν μικρό κινηματογραφικό παράδεισο. Κι από τα «art-house» που του σύστηνα να έχει στο μαγαζί του, κάποια στιγμή, λόγω πληθώρας τίτλων, έκανε ξεχωριστό «σινεφίλ» ράφι και άρχισαν έτσι να του έρχονται για εγγραφή πελάτες από ολόκληρη την Αθήνα, επειδή αυτά τα έργα δεν τα έβρισκαν αλλού!
Από VHS έμαθα μερικές από τις ταινίες που αγάπησα περισσότερο στη ζωή μου. VHS ήταν οι πρώτες ταινίες που απέκτησα στην προσωπική μου συλλογή, πολλές από τις οποίες δεν μου πάει καρδιά να πετάξω σήμερα απλώς επειδή τις έχω πια και σε high definition μορφή, με απείρως καλύτερη εικόνα και το original ratio του κινηματογραφικού τους καρέ. Από αυτή την κασετούλα, πέρασα στα LD, στα DVD και στα Blu-Ray, κάποτε σταμάτησα να νοικιάζω και πιο συχνά αγόραζα ταινίες για τη συλλογή μου. Χάρηκα πολύ όταν ανακάλυψα ότι η μικρή μου ανιψιά, που της έκανα babysitting με όλη την κλασική φιλμογραφία της Disney, ξεκίνησε να πηγαίνει και να νοικιάζει έργα από ένα… λίγο πιο μακριά σε απόσταση από το video club της γειτονιάς μου, το οποίο έκλεισε, μοιραία. Δεν τόλμησα, βέβαια, να της πω ότι η δική μου συλλογή έχει περισσότερους τίτλους από εκείνους που είχε στα πρώτα του χρόνια εκείνο το μαγαζί…
Ένας από τους λόγους που το video club έζησε τέτοιες δόξες στην Ελλάδα ήταν και… η βαρεμάρα του Έλληνα! Που θα «πεταγόταν» στο πλησιέστερο κατάστημα ενοικίασης… και με την παντόφλα. Το σινεμά ήταν η «μεγάλη έξοδος» του σαββατόβραδου. Και κάπου αραίωσε κι αυτό, γιατί… ο καναπές ήταν πολύ πιο βολικός και το έργο ξεκινούσε όποτε ήθελες εσύ. Σήμερα, ο θεατής έχει βουλιάξει μέσα σε αυτόν τον καναπέ, εκμεταλλευόμενος τις ανέσεις του streaming (ή και του «πειρατικού» downloading νωρίτερα, το οποίο ξεκίνησε το ξεπάστρεμα των video club). Μπήκες σπίτι; Δεν χρειάζεται να «ξεκουνηθείς». Remote control στο χέρι, browsing και πάτημα ενός play. Πιο «fast food»… πεθαίνει κάθε έννοια της (7ης) Τέχνης. Και τα video club εξαφανίζονται, ραγδαία. Ρώτησα ανθρώπους από εταιρείες να μου πουν τον αριθμό των κομματιών που πουλάνε πλέον οι σοβαρά εμπορικοί τίτλοι. Μ’ έπιασε η ψυχή μου. Όση «εκδικητικότητα» και να θέλω να βγάλω σαν καταναλωτής που (πολλάκις!) έχει πληρώσει… κοροϊδίστικα τους ίδιους library τίτλους σε άλλο format ή «restored» έκδοση με τιμές διόλου ευκαταφρόνητες, κάπου το έπαθα το σοκ. Και υπάρχει και κάτι ακόμη χειρότερο: οι περισσότερες ελληνικές εταιρείες σήμερα δεν βγάζουν τους τίτλους τους στο home entertainment. Το local «πάγωσε». Και υπάρχουν ακόμη και major τίτλοι που δεν φτάνουν ποτέ σ’ εκείνο το «πλησιέστερο» μαγαζί ενοικίασης, πια.
Είναι ειλικρινής και μεγάλη η πικρία μου. Γιατί τα video club πρέπει να επιζήσουν. Πρέπει να διατηρηθούν αυτές οι μεγάλες «ταινιοθήκες» στις γειτονιές μας. Πρέπει να προστατεύσουμε αυτό το κομμάτι πολιτισμού που πάντοτε μας πρόσφερε (και) κάτι παραπάνω από το mainstream, το μαζικά εύπεπτο, ανά πάσα στιγμή. Δίπλα στις σχεδόν φασιστικά περιορισμένες επιλογές ενός φτωχότατου σε library τίτλους Netflix, που «φιλτράρει» αδυσώπητα την τηλεοπτική ψυχαγωγία του καταναλωτή σήμερα, προσφέροντας σχεδόν αποκλειστικά το «σκότωμα» δύο ωρών ή και «αλλοιώνοντας» τις έννοιες του κλασικού και του genre (γίνονται εγκλήματα στην ελληνική του version!), ο πλούτος των ταινιών που έχουν στην κατοχή τους μαγαζιά με ιστορία δεκαετιών είναι κάτι το ασύλληπτο. Κι όσο για την ελιτίστικη (μη χέσω) άποψη κάποιων «σινεφίλ» τύπων που μάχονται κατά του home viewing εδώ και πολλά χρόνια, θέλω να σας δω να ψάχνετε ακόμη κι αυτές τις στείρες καλοκαιρινές επανεκδόσεις του πολυφορεμένου «κλασικού»… με το τουφέκι στο κοντινό μέλλον, όταν θα έχει πάψει να υφίσταται κοινό γι’ αυτές τις ταινίες επειδή θα έχει πάψει να υπάρχει η όποια κινηματογραφική παιδεία.
Υπάρχει ακόμη κάποιο video club κοντά σας; Σας παρακαλώ, πηγαίνετε, νοικιάστε ταινίες, γραφτείτε εκ νέου ή ανανεώστε τις κάρτες μέλους που είχατε… από τότε. Μας είναι απίστευτα χρήσιμα αυτά τα μαγαζιά, σαν δείγμα ενός πολιτισμού που βρίσκεται… στο χείλος της εξαφάνισης. Αγαπήστε τα με τον τρόπο που τους αξίζει. Αγκαλιάστε ξανά τους ανθρώπους που τα συντηρούν. Έχουν μείνει, πια, κυρίως εκείνοι που το έκαναν με αγάπη. Και δύσκολα θ’ αντέξουν να το συνεχίσουν χωρίς εσάς.
