του Νίκου Παλάτου

Όπως σε όλες τις μουσουλμανικές χώρες, η ομοφυλοφιλία αποτελεί θέμα taboo και στο Μαρόκο. Αν και διώκεται από το Νόμο, οι ποινές στο βορειοαφρικάνικο κράτος δεν είναι το ίδιο αυστηρές με χώρες όπως η Σαουδική Αραβία ή το Ιράν, χωρίς αυτό να σημαίνει πως κάποιος Μαροκινός ή Μαροκινή μπορεί να διαλαλεί ελεύθερα τις ομοφυλοφιλικές του προτιμήσεις. Μια τέτοια περίπτωση αποτελεί ο Χαλίμ, βασικός ήρωας της δεύτερης ταινίας στην καριέρα της Μαριάμ Τουζανί, ο οποίος έχει επιλέξει να «κρυφτεί» πίσω από έναν (τυπικό για την πατρίδα του) γάμο συμφέροντος. Η άφιξη του νεαρού Γιουσέφ στο παραδοσιακό ραφείο που διατηρεί με τη σύζυγό του, θέτει τις βάσεις ενός ιδιόμορφου ερωτικού τριγώνου. Η επιλογή, εντούτοις, της Τουζανί (και του συζύγου της, Ναμπίλ Αγιούς, ο οποίος συνυπογράφει το σενάριο), να το παρουσιάσει εντός των ασφυκτικών πλαισίων ενός δράματος δωματίου για τρία πρόσωπα, αφαιρεί ολοκληρωτικά τη δυναμική του στόρι. Ο κοινωνικός περίγυρος και οι Αρχές στέκουν ως το μεγάλο «πρόβλημα» σε τέτοιες περιπτώσεις. Όχι οι τρεις που ήδη ξέρουν.

Ο Χαλίμ αποτελεί έναν από τους τελευταίος παραδοσιακούς «μάαλεμ» του Μαρόκου. Η επιμονή του να ράβει τα πάντα στο χέρι έχει ως αποτέλεσμα σημαντικές καθυστερήσεις στις παραδόσεις των παραγγελιών και εύλογη απώλεια πελατών. Οι ελπίδες, τόσο αυτού όσο και της γυναίκας του (η οποία λειτουργεί ως ο οικονομικός εγκέφαλος του μαγαζιού), να επιταχύνουν τη διαδικασία παραγωγής βασίζονται στη γρήγορη εκμάθηση της ραπτικής τέχνης από τον Γιουσέφ. Παρά το γεγονός πως (κατά τα φαινόμενα) κι άλλοι έχουν βρεθεί στην ίδια θέση με τον νεόκοπο βοηθό (δίχως να έχουν καταφέρει να εμπεδώσουν πλήρως τα μυστικά του επαγγέλματος), αυτός δείχνει να έχει «κάτι» που κάνει τον Χαλίμ να επιμένει με την περίπτωσή του. Κι ας νιώθει πως η Μίνα του δεν εγκρίνει απόλυτα την επιλογή του νέου μαθητή.

Περιορισμένο σχεδόν ολοκληρωτικά, είτε στο χώρο του ραφείου, είτε στο σπίτι του παντρεμένου ζεύγους, «Το Μπλε Καφτάνι» σπαταλά σημαντική διάρκεια χρόνου μέχρι να φανερώσει τα «μυστικά» του, γεγονός παράδοξο, μιας και αυτά είναι ολοφάνερα από το ξεκίνημα κιόλας. Η επίσκεψη του Χαλίμ στο χαμάμ και η αποδοχή της «πρότασης» ενός αγνώστου, τα βλέμματα που ανταλλάσσει με τον Γιουσέφ καθώς του μαθαίνει πως ράβεται (με προσοχή στη λεπτομέρεια) ένα καφτάνι, αλλά και η στάση συνενοχής της Μίνα, καθώς καθημερινά τους παρακολουθεί επί το έργον, καταδεικνύει με σαφέστατο τρόπο το τι ακριβώς παίζει. Παρ’ όλα αυτά, η Τουζανί καθυστερεί (περί τη μισή διάρκεια του φιλμ!) προτού προβεί στις «συνταρακτικές» αποκαλύψεις, παρουσιάζοντας μ’ έναν άκρως νωχελικό τρόπο την τυπική καθημερινότητα του ζεύγους, η οποία εξαντλείται στο δίπτυχο σπίτι – δουλειά. Η απουσία οποιουδήποτε φιλικού ή οικογενειακού περιβάλλοντος, καθώς και η πλήρης έλλειψη πληροφόρησης για το παρελθόν των δύο ηρώων (σε κάποια στιγμή ο Χαλίμ πετάει δυο κουβέντες για τους γονείς του), κάνουν τον ρυθμό της ταινίας να σέρνεται σε μια ανούσια επανάληψη ενός πανομοιότυπου καταστασιακού.

Ως αντιστάθμισμα τούτων, το σεναριακό δίδυμο προτάσσει υποπλοκή ιατρικού ενδιαφέροντος, μαζί με μία ιδέα υπόγειας έντασης ανάμεσα σε Μίνα και Γιουσέφ. Η μεν πρώτη, γρήγορα φαίνεται ότι θα πάρει την τροπή της λύτρωσης (#diplhs), η δε δεύτερη, που βασικά έχει να κάνει μ’ ένα χαμένο, ακριβό τόπι υφάσματος, είτε υπάρχει, είτε όχι, είναι ένα και το αυτό. Η λανθάνουσα ελπίδα της Μίνα, πως μπορεί να κάνει τον Χαλίμ να την αγαπήσει ολοκληρωτικά, έχει ένα σχετικό ενδιαφέρον, όμως, χάνεται κάτω από μια άτσαλη και σιωπηλή σεξουαλική σκηνή, καθώς και από την εν γένει αλληλεπίδρασή τους, που περισσότερο μοιάζει να έχει τις βάσεις της στην καλή φιλία, παρά στην κατεξοχήν συζυγική σχέση. Οι χαμηλοί τόνοι του φιλμ έρχονται να κουμπώσουν με τα αλλεπάλληλα αργά πλάνα κεντήματος κλωστής σε μπλε και πράσινα καφτάνια, σε σημείο να παρακαλάς για μια στιγμή έντασης, από οπουδήποτε κι αν μπορεί να προκύψει αυτή. Ένας τυχαίος αστυνομικός έλεγχος ή η είσοδος της Μίνα σε ανδροκρατούμενο καφενείο, ανοίγουν μια χαραμάδα… ελπίδας. Φευ, όμως! «Το Μπλε Καφτάνι» δεν επιθυμεί επ’ ουδενί να προκαλέσει αναστάτωση, ούτε να θέσει «ενοχλητικά» διλήμματα. Σαν να κρύβει τους προβληματισμούς και τα αδιέξοδα της ομοφυλοφιλικής ζωής σε μία μουσουλμανική χώρα… κάτω από το χαλί. Όπως περίπου κάνει και ο Χαλίμ, δηλαδή.