του Ηλία Φραγκούλη

Από μία εξαιρετικά φτωχή χρονιά για την κινηματογραφική παραγωγή στα μέρη μας, όπως έδειξε η νέα φουρνιά ταινιών του πρόσφατου Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, το «Πίσω από τις Θημωνιές» φαντάζει ως το καλύτερο ελληνικό φιλμ της φετινής σεζόν. Το γεγονός ότι πρόκειται για σκηνοθετικό ντεμπούτο (της Ασημίνας Προέδρου), επισημαίνει ακόμη μία ελπιδοφόρα παρουσία στο φιλμικό τοπίο της χώρας, που νοιάζεται και τάσσεται υπέρ ενός σινεμά αφήγησης… νορμάλ και νηφάλιου, το οποίο μπορεί να απευθύνεται (και) στο πλατύ κοινό. Εάν το τελευταίο ξυπνήσει και ενδιαφερθεί να στηρίξει…

Μια οικογένεια, τρεις άνθρωποι. Ο Στέργιος, αγρότης πνιγμένος από το «φέσι» της κακοδιαχείρισης του Συνεταιρισμού του χωριού, με επιπλέον χρέη από μια «αρπαχτή» που πήγε να κάνει ύστερα από συστάσεις του αδελφού της γυναίκας του, βγαίνει μέχρι και για ψάρεμα, ώστε να τσοντάρει κάτι παραπάνω στο αδειανό πορτοφόλι του σπιτιού. Η Μαρία, η υπομονετική σύζυγος, πιστή νοικοκυρά και εκκλησάρισσα του χωριού, δεν παίρνει καμία πρωτοβουλία στη ζωή και βάζει μπροστά από τα πάντα το Λόγο του Θεού, όσα κι αν είναι τα αμαρτήματα που πρέπει να κρύψει πίσω του. Και η Αναστασία, η νεαρή κόρη, που προσπαθεί να δραπετεύσει από έναν υπερπροστατευτικό πατέρα και να ζήσει ανεξάρτητη, (αρχικά) δοκιμάζοντας την τύχη της ως εκπαιδευόμενη νοσηλεύτρια σε νοσοκομείο του Κιλκίς.

Η Προέδρου στήνει την ιστορία της σε τρία αντίστοιχα με τους κεντρικούς της ήρωες κεφάλαια, αποκαλύπτοντας σταδιακά, ανάλογα με την προσωπική ματιά του «αφηγητή» της, το πλήρες σκηνικό ενός δράματος επαρχίας, βουτηγμένου στο ψέμα και τη συγκάλυψη μιας κοινωνίας μικρής, η οποία ενσωματώνει μέσα της τις παθογένειες ολόκληρης της χώρας. Δίχως να είναι πρωτότυπο το εύρημα και χωρίς να το διαχειρίζεται με κανόνες μυστηρίου στην τοποθέτηση του genre (αν και θα μπορούσε να «παίξει» περισσότερο με κάποιες από τις υποπλοκές της), η Προέδρου πατάει πάνω σ’ ένα σφιχτοδεμένο σενάριο, το οποίο όμως… αγχώνεται να πει πολλά, λες και προσπαθεί να χωρέσει την πλοκή μιας ολόκληρης σεζόν σειράς σε δυο ώρες. Οι αδυναμίες της φανερώνονται στο συνολικό «δέσιμο» του τμήματος / οπτικής της Αναστασίας, που δεν κρύβει πια ιδιαίτερες εκπλήξεις, ούτε και εμβαθύνει πιο ουσιαστικά στα πράγματα. Απλά, τονίζει τους συμβιβασμούς και τις ενοχές όλων των χαρακτήρων, ώστε να οδηγηθούμε στο ξεκαθάρισμα λογαριασμών και την όποια λύτρωση (αν είναι δυνατόν να επιτευχθεί για κάποιο από τα μέλη της οικογένειας, δηλαδή).

Το φιλμ ενισχύεται από την παρουσία ενός δυνατού και σωστά τοποθετημένου καστ ηθοποιών, με τον Στάθη Σταμουλακάτο να κυριαρχεί με χαρακτηριστική άνεση, ενώ ο άλλος «συνήθης ύποπτος» με δουλειά υψηλού επιπέδου στο ενεργητικό του, ο Σίμος Σαρκετζής στη διεύθυνση φωτογραφίας, «χρωματίζει» όπως πρέπει το περιβάλλον (φύση, νυχτερινά, μουντίλα μέρας, έως και σκυλάδικο) στο οποίο διαδραματίζεται η πλοκή. Λίγο παράταιρα τα «αγγελοπουλικά» κάδρα που συνόδευαν τα ονόματα – «μεσότιτλους» του κάθε τμήματος του έργου, με αχρείαστο τον «εντυπωσιασμό» των ψηφιακών πουλιών στο τοπίο.

Θα ήθελα να κλείσω με μία ενδιαφέρουσα παρατήρηση. Η Ασημίνα Προέδρου έρχεται να προστεθεί σε μια (μικρή) λίστα πρωτοεμφανιζόμενων γυναικών που σκηνοθετούν στο ελληνικό σινεμά και (αναλογικά) παραδίδουν πολύ καλύτερα αποτελέσματα από αυτά που βλέπουμε από ξένες συναδέλφους τους! Από το (δυστυχώς άνευ διανομής στις αίθουσες, τελικά) «Kala Azar» της Τζάνις Ραφαηλίδου και τον «Ράφτη» της Σόνια Λίζα Κέντερμαν, μέχρι τα «διαμάντια» της περσινής σεζόν, το «Σελήνη, 66 Ερωτήσεις» της Ζακλίν Λέντζου και το «Αγία Έμυ» της Αρασέλης Λαιμού, η Ελλαδίτσα μας τολμά να προτείνει ταλέντο πάνω από μόδες «πολιτικής ορθότητας»! Ποιος το περίμενε…