FreeCinema

Follow us

ΑΝΤΡΕΪ ΤΑΡΚΟΦΣΚΙ. ΣΙΝΕΜΑ ΣΑΝ ΠΡΟΣΕΥΧΗ (2019)

(ANDREI TARKOVSKY. A CINEMA PRAYER)

  • ΕΙΔΟΣ: Ντοκιμαντέρ
  • ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Αντρέι Α. Ταρκόφσκι
  • ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 97'
  • ΔΙΑΝΟΜΗ: CAROUSEL FILMS

H ζωή και το έργο του Αντρέι Ταρκόφσκι μέσα από αφηγήσεις τού ιδίου και απαγγελίες ποιημάτων τού πατέρα του, με τη σκηνοθετική επιμέλεια του… υιού Αντρέι Αντρέγεβιτς Ταρκόφσκι.

Δεν έχω υπάρξει ποτέ φίλος του σινεμά του Αντρέι Ταρκόφσκι. Δεν πιστεύω, επίσης. Ίσως αυτά τα δύο σχετίζονται μεταξύ τους. Αν θυμάμαι καλά, η πρώτη ταινία του που παρακολούθησα σε κινηματογραφική αίθουσα ήταν η «Νοσταλγία» (1983). Από το σύνολο της φιλμογραφίας του, ταυτίζομαι καλύτερα με το «Solaris» (1972), προφανώς (δεν έκρυψα ποτέ ότι μου αρέσει το σινεμά του φανταστικού). Σέβομαι στοιχεία της φιλμικής του γλώσσας, όμως ο «κόσμος» του δεν επικοινωνεί τόσο καλά με το μέσα μου.

Τούτο το ντοκιμαντέρ αποτελεί… οικογενειακή υπόθεση. Και αυτό το μετατρέπει, μοιραία, σε μια απόλυτη «αγιογραφία». Ο υιός Αντρέι Αντρέγεβιτς Ταρκόφσκι, σκηνοθέτης και Πρόεδρος του Διεθνούς Ιδρύματος Αντρέι Ταρκόφσκι, υπογράφει το «Σινεμά σαν Προσευχή» και από τον τίτλο και μόνο δίνει βάση στον προηγούμενο χαρακτηρισμό μου. Με πρόσβαση σε υλικό που μόνο εκείνος θα μπορούσε να έχει στα χέρια του, το φιλμ αποτελείται από κεφάλαια αφήγησης (μέσω ηχογραφήσεών του από το παρελθόν) του ίδιου του Ταρκόφσκι, τα οποία εστιάζουν στην παιδική ηλικία και τις αναμνήσεις των πρώτων χρόνων της ζωής μας (ως απόλυτα καθοριστικές για το μέλλον), στη θρησκευτική πίστη και στο στοιχείο της φύσης. Αυτά ήταν τα πιστεύω του Ταρκόφσκι. Το σινεμά, απλά, ακολουθούσε.

Από νωρίς, ο υιός Ταρκόφσκι φαίνεται πως θέλει να μας πείσει ότι ο πατέρας του ήταν ένα θαυμαστό φαινόμενο, σχεδόν από τη… βρεφική του ηλικία! Ο πατήρ δηλώνει (ηχητικά πάντοτε) να θυμάται πράγματα από… την κούνια σχεδόν, ενώ γρήγορα κατανοεί τη σημασία του ποιητικού έργου τού δικού του πατέρα, Αρσένι Ταρκόφσκι, το οποίο ακούμε να απαγγέλλει. Κάπως άθελά του, τούτο το ντοκιμαντέρ παρουσιάζει έναν άνθρωπο με ισχυρότατο εγώ, το οποίο ενίοτε μεταφράζουμε στην καθομιλουμένη και σαν «καλάμι». Ο Αντρέι μεγαλώνει με αγάπη προς τα καλλιτεχνικά πράγματα από τη μητέρα του κυρίως και θα επιλέξει τον κινηματογράφο σαν τη μορφή τέχνης που τον εκφράζει περισσότερο. Τα υπόλοιπα είναι πάνω κάτω γνωστά. Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, «Τα Παιδικά Χρόνια του Ιβάν» (1962), κερδίζει το Χρυσό Λιοντάρι στο Φεστιβάλ Βενετίας εκείνης της χρονιάς και μετατρέπεται επιτόπου σε enfant gâté δημιουργός της παγκόσμιας κριτικής.

Το «Σινεμά σαν Προσευχή» περιέχει ενδιαφέροντα ντοκουμέντα και στοιχεία παρασκηνίων γύρω από το ξεκίνημα της καριέρας του Ταρκόφσκι, μέχρι τη στιγμή που ο ίδιος βυθίζεται όλο και περισσότερο σε «βαθύτερα» ζητήματα και υπαρξιακές αναρωτήσεις που συγγενεύουν με την προσήλωσή του στην Πίστη. Ταυτόχρονα, το ενδιαφέρον του γύρω από το καθαρά αφηγηματικό σινεμά αρχίζει να υποχωρεί και οι ταινίες του γίνονται όλο και περισσότερο… «ποιητικές» (δεν αναπτύσσεται ιδιαίτερα το θέμα, όμως είναι προφανές ότι ο σκηνοθέτης και ο συγγραφέας του «Solaris», Στάνισλαβ Λεμ, είχαν σφαχτεί για τη σεναριακή διασκευή του βιβλίου), με τον «Καθρέφτη» (1975) να στέκει δημιουργικά ως το έργο – τομή που θα καθορίσει τη μετέπειτα ματιά του.

Το πρόβλημα με το ντοκιμαντέρ του υιού Ταρκόφσκι είναι η απουσία ενός κάποιου αντίλογου, μιας «αντιπαράθεσης» με το υπόλοιπο… σύμπαν, έξω από το μυαλό και τις μανίες του Αντρέι. Κάτι διαφορετικό από το λατρευτικό και τη σκέτη εξύψωση της προσωπικότητας του πατέρα του σκηνοθέτη σε ένα σχεδόν θεϊκά «ανώτερο» ον. Και επειδή η αρχική αφήγηση δεν είχε την πρόθεση κάποιας αυτο-εξομολόγησης που θα έπαιζε τον ρόλο μιας σκεπτικιστικής «διαθήκης», το «Σινεμά σαν Προσευχή» καταλήγει να είναι ένα τέμπλο στο οποίο καλούνται να γονατίσουν οι πιο φανατικοί οπαδοί του έργου του. Δηλαδή, κάτι που δεν με καλύπτει όταν μιλάμε για ντοκιμαντέρ…

ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΜΕΝΑ;

Υπάρχει υλικό που αφορά τους αληθινούς κινηματογραφόφιλους εδώ, φυσικά. Η αίσθηση ότι στο τέλος του φιλμ ενδεχομένως να σου ζητήσουν ν’ ανάψεις κι ένα κεράκι στο όνομα του Αντρέι Ταρκόφσκι όμως, θα πετάξει έξω αρκετούς θεατές, ενώ η εντύπωση που μένει για τον άνθρωπο Ταρκόφσκι είναι σαφώς ελλιπής, αν όχι και αμφιλεγόμενη. Αλλά το λέει και ο τίτλος. Πρόκειται για «Προσευχή». Τέτοιες προσδοκίες πρέπει να έχετε, λοιπόν.


MORE REVIEWS

ΓΚΟΤΖΙΛΑ x ΚΟΝΓΚ: Η ΝΕΑ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

Ένα μυστηριώδες σήμα (κινδύνου;) έρχεται από τα βάθη της Κοίλης Γης και καλεί την ερευνητική ομάδα που προστατεύει τον Κονγκ στη Νήσο του Κρανίου να βρεθεί στα έγκατα αχαρτογράφητων περιοχών, ελπίζοντας να μην αναμειχθεί και ο Γκοτζίλα, προκαλώντας νέες επικές μάχες.

ΑΔΕΣΠΟΤΑ ΚΟΡΜΙΑ

Ποια είναι τα όρια των δικαιωμάτων μας επάνω στο ίδιο μας το σώμα, σε συνάρτηση με τις ανά την Ευρώπη υπάρχουσες νομοθετικές ρυθμίσεις που ορίζουν το πόσο αυτό μας ανήκει; Ένα έργο τεκμηρίωσης που επιχειρεί να θίξει και να απαντήσει σε πολλά νομικά και ηθικά διλλήματα… ζωής και θανάτου.

ΤΟ ΑΓΟΡΙ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

Μπολόνια, 1858. Εξάχρονο αγόρι οικογένειας Εβραίων τίθεται αναγκαστικά υπό την επιμέλεια του Πάπα, προκειμένου να μεγαλώσει σύμφωνα με τις αρχές της Καθολικής Εκκλησίας. Οι γονείς του θα κάνουν τα πάντα για να το πάρουν πίσω, όμως, η κόντρα με την παπική Ρώμη δεν είναι απλή υπόθεση.

Η ΧΙΜΑΙΡΑ

Φυλακόβιος αρχαιοκάπηλος επιστρέφει στον τόπο του εγκλήματος, όπου ξαναβρίσκοντας την παλιοπαρέα των συναδέλφων του, ξηγιέται… παλιά του τέχνη κόσκινο. Ή μήπως κυνηγάει χίμαιρες;

ΚΟΥΚΛΕΣ ΤΗΣ ΔΡΕΣΔΗΣ

Νεαρή δημοσιογράφος ερωτεύεται αιρετικής στάσης ζωγράφο και performance artist. Όταν η δεύτερη πεθαίνει, η πρώτη αγωνίζεται να νικήσει την ελληνική γραφειοκρατία, ζητώντας να παραλάβει τη σορό της αγαπημένης της συντρόφου.